پژوهشگران ایرانی‌ از فناوری تراریخته محروم می‌شوند

محمدعلی ملبوبی، استاد و معاون فناوری پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری در گفت‌وگو با خبرنگار علم و فناوری آنا گفت: مافیا قصد دارد ایران مصرف‌کننده و وابسته به کشور‌های دیگر باقی بماند به همین دلیل دو ماده الحاقی به کمیسیون تلفیق مجلس برای تدوین برنامه هفتم پیشنهاد داده است که اگر از سوی نمایندگان مجلس تصویب شود مرگ شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه کشاورزی را رقم می‌زند.

وی افزود: متاسفانه بدون اینکه مراحل کارشناسی طی شود، دو ماده الحاقی برای تدوین برنامه هفتم به کمیسیون تلفیق مجلس پیشنهاد شده است.

وی گفت: بر اساس بند الحاقی دو ذیل ماده ۳۴ کشت هرگونه محصول تراریخته اعم از تولید داخلی یا فراسرزمینی ممنوع است. در بند سه الحاقی ذیل ماده ۷۱ نیز مصرف و واردات چنین محصولاتی با تاکید بر لزوم هماهنگی دو وزارت کشاورزی و بهداشت صرفاً با درج برچسب مورد تأیید قرار گرفته است.

وی افزود: اگر این دو ماده الحاقی تصویب شود، هیچ پژوهشگر ایرانی حق کشت، تولید و تجاری‌سازی محصولات گیاهی تراریخته به مدت پنج سال ندارد. نه‌تنها در ایران؛ بلکه در خارج از مرز‌های کشور نیز نباید کار تحقیقاتی پیرامون گیاه تراریخته انجام دهد؛ اما واردات این محصولات به شرط برچسب‌گذاری مجاز خواهد شد.

ضربه به شرکت‌های فعال در حوزه تراریخته

وی اظهار کرد: متاسفانه برخی از نمایندگان مجلس متوجه اهمیت این موضوع نیستند. آن‌ها دانسته یا ندانسته با تصویب این دو ماده ضربه بزرگی به کشور وارد می‌کنند. با تصویب این ماده به مدت پنج سال وابستگی‌مان به واردات تضمین و تثبیت می‌شود.

به گفته وی، اکنون ۱۰ درصد از واردات و تقریباً ۴۰ درصد غذا‌های اصلی مردم ایران تراریخته هستند که به شکل روغن برای مصرف انسان، سویا، ذرت و پنبه‌دانه برای مصرف دام و طیور وارد کشور می‌شود.

وی با بیان اینکه اگر سالانه میزان واردات را ۵۰ میلیارد دلار در نظر بگیریم، حدود ۱۰ درصد از آن (۵ میلیارد دلار) محصولات غذایی تراریخته است که ارز یارانه‌ای برای آن تعلق می‌گیرد، گفت: عده‌ای قصد دارند ایران از فناوری تراریخته محروم بماند.

عده‌ای به شدت قصد دارند ایران را از فناوری تراریخته محروم کنند. آن‌ها می‌خواهند ایرانی‌ها حق تولید و کشت محصولات تراریخته را نداشته باشند

ملبوبی گفت: طبق بند ۳ الحاقی ذیل ماده ۷۱، دست واردکنندگان و تولیدکنندگان محصولات تراریخته را به شرط برچسب‌گذاری محصولات باز بگذارند.

به گفته وی، بر اساس این بند وزارت کشاورزی هم باید با وزارت بهداشت برای تحقق این امر هماهنگی‌های لازم را به عمل آورند یعنی به هیچ وجه تولیدی را که هر ایرانی در آن نقش دارند نداشته باشیم، اما تولید خارجی می‌تواند به بازار ایران راه پیدا کند.

وی تاکید کرد: چرا برای تولید داخل ماده‌ای تاکید نمی‌کنند مبنی بر اینکه کشت هرگونه محصول تراریخته بدون رعایت ایمنی زیستی و بدون برچسب گذاری ممنوع است؟ چرا مانع تحقیقات و کشت آن‌ها در ایران و خارج از مرز‌های کشور می‌شوند؟ طبق اعلام برخی از نمایندگان آن‌ها اطلاعی بابت این موضوع تخصصی نداشته‌اند و متوجه اهمیت این موضوع نبوده‌اند.

نمایندگان مجلس باید به اهمیت این ماده توجه کنند

ملبوبی گفت: امیدوارم دیگر نمایندگان مجلس نیز هوشیارتر و آگاهانه‌تر عمل کنند؛ زیرا مافیای وارد کننده محصولات تراریخته قصد دارد وابستگی ما به کشور‌های دیگر را تضمین و خرید ارز یارانه‌ای سالانه مان را تثبیت کند. نمایندگان مجلس باید به اهمیت این ماده توجه کنند که تصویب آن چه پیامد‌هایی می‌تواند برای کشور به بار آورد.

وی تاکید کرد: من تعجب می‌کنم مجلس که قانون جهش دانش‌بنیان را تصویب کرده، چرا به این موضوع مهم توجهی نکرده است. موضوعی که مرگ شرکت‌های دانش‌بنیان کشاورزی را رقم می‌زند و واقعه بزرگی است.

معاون فناوری پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری بیان کرد: ما سال‌هاست پیرامون کشت و تولید محصولات تراریخته با مشکل مواجه بوده‌ایم، اما تصویب این قانون تیر خلاص است. بسیاری از محققان و پژوهشگران ایران با درآمد و هزینه ملت به خارج از کشور رفته و علم مهندسی ژنتیک را فراگرفته‌اند.

وی اضافه کرد: آن‌ها به امید اینکه چنین فناوری را وارد ایران کنند به کشور برگشته‌اند، اما متاسفانه سالهاست که با مشکلات متعددی مواجه‌اند. به غیر از پژوهشگران مجموعه ما، جوانان دیگر نیز باید وارد این عرصه شوند.

استاد پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری افزود: اکنون ما از مهندسی ژنتیک عبور کرده ایم و مهندسی ژنوم در حال وقوع است. چهل سال از اولین مجوز تراریخته در دنیا می‌گذرد. اگر کوچکترین مشکلی در دو دهه گذشته رخ می‌داد، معلوم می‌شد و جلوی آن را می‌گرفتند.

دستیابی محققان ایران به ژن مقاوم به ویروس رایزومانیا

ملبوبی به آنا گفت: اکنون یک جریانی در کشور وجود دارد که نمی‌گذارد علم و فناوری در ایران رشد پیدا کند. مافیا قصد دارد ما مصرف کننده و وابسته به کشور‌های دیگر باقی بمانیم.

این مسئول افزود: ایران پنجمین کشور تولید کننده طیور جهان است؛ اما همچنان در همان اول زنجیره گیر کرده ایم و مشکل داریم. اول این زنجیره نهاده‌های دامی است.

وی ادامه داد: پیش از این ۷۲ درصد نهاده‌های دامی وارداتی بودند. طبق آخرین آمار‌ها این میزان به ۹۶ درصد رسیده است. اگر اول زنجیره را ببندند، تمام این صنعت شکست می‌خورد. تصور نکنید که فقط تولید محصولات تراریخته متوقف می‌شود، صنعت گوشت ما نیز آسیب می‌بیند.

به گفته وی، گوشت، روغن و نان جزو مهمترین کالا‌های سبد غذایی کشور قرار دارند. تولید گوشت کاملاً وابسته به این موضوع است. تمام روغن‌ها مانند کلزا، پنبه، ذارت به جزء آفتابگردان همه تراریخته هستند.

وی خاطرنشان کرد: اگر آن‌ها قصد دارند محصولات تراریخته خارجی برچسب گذاری کنند باید حتما اعلام کنند چه نوع ژنی هم منتقل می‌شود. مردم باید آگاه باشند که بیست سال است این ژن را می‌خورند؛ اما برخلاف تبلیغات سویی که انجام شده سلامت شان به خطر نیفتاده است.

معاون فناوری پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری یادآورشد: پژوهشگران مجموعه ما مظلومانه با بودجه خیلی‌اندک توانسته‌اند دستاورد‌های خوبی در زمینه فناوری مهندسی ژنتیک دست کسب کنند.

ملبوبی گفت: محصولاتی تولید کنند که کاملا جدید، نوآورانه و قابلیت تجاری سازی و صادرات دارد. به عنوان مثال در حال حاضر یک ویروس جدیدی به نام رایزومانیا (Rhizomania) جهان را درگیر کرده است.

به گفته وی، این ویروس یکی از مهم‌ترین بیماری‌ها در سطح مزارع چغندر قند است. این ویروس از نظر ماهیتی شبیه بیماری کروناست. این ویروس اگر وارد هر مزرعه چغندر شود، دیگر کاری نمی‌توانیم بکنیم مگر اینکه ارقام مقاوم آن را داشته باشیم.

وی خاطرنشان کرد: مدتی است که دو ژن مقاوم Rz ۱ و Rz ۲ در ارقام چغندر قند به طور طبیعی پیدا شده است. مقاومت ژن Rz ۱ شکسته شده و مقاومت ژن Rz ۲ نیز در حال شکست است. پس از این دو ژن دیگر بشر ژنی مقاوم در برابر این ویروس ندارد. ما ژن جدیدی معرفی کرده ایم که مقاومت ایجاد می‌کند. ژنی که می‌تواند جنبه صادارتی داشته باشد.

وی افزود: ایران سالانه ۱۳۰ میلیون دلار واردات بذر دارد. ۴۰ میلیون دلار چغندر قند مقاوم به رایزومانیا وارد می‌کند. کشف و معرفی این ژن جدید می‌تواند برای کشور مصارف ارزی را کاهش دهد. اکنون بزرگترین شرکت تولید کننده چغندر قند جهان نسبت به این موضوع علاقه نشان داده است.