بحران غذا؛ مشکل امروز و معضل فردای جنگ سوریه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا به نقل از رویترز، جنگ داخلی سوریه موجب نابودی زیرساخت‌های کشاورزی در این کشور شده و سیستم دولتی توزیع بذر در میان کشاورزان و خرید محصولات آن‌ها را کاملا مختل کرده است. این مسئله موجب عمیق‌تر شدن بحران انسانی در کشوری شده که برای تولید غلات کافی جهت تغذیه مردمش با مشکل مواجه است.

مشکل کمبود گندم مورد نیاز مردم سوریه در حال تشدید است. بر اساس اعلام سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو) امسال بار دیگر محدوده زیر کشت گندم و جو در این کشور کاهش یافته است.

استان حسکه در شمال شرق سوریه که تقریبا نیمی از کل گندم سوریه را تولید می‌کند، صحنه درگیری‌های شدید شبه‌نظامیان کُرد ی.پ.گ تحت حمایت هوایی آمریکا با پیکارجویان داعش بوده است.

بر اساس اعلام فائو، زیرساخت‌های کشاورزی از جمله کانال‌های آبیاری و سیلوهای ذخیره غلات نابود شده است. این سازمان گفته است که مراکز دولتی ذخیره‌سازی بذر در کل کشور آسیب دیده به نحوی که بذر موجود کشاورزان تنها یک دهم 450 هزار تن بذری بوده که کشاورزان برای کشت زمین‌های خود در این فصل نیاز داشته‌اند.

کشاورزان همچنین برای رساندن محصولات تولیدی خود به بازار برای توزیع در میان جمعیت کشور نیز با مشکل مواجه‌اند.

به گفته آژانس دولتی حبوب (سازمان فرآوری و تجارت گندم سوریه)، جنگ باعث شده است تا تعداد مراکز دولتی جمع‌آوری محصولات از 31 مرکز در سال 2014 و حدود 140 مرکز در زمان قبل از آغاز جنگ داخلی در 5 سال قبل، به 22 مرکز در سال 2015 برسد. بسیاری از این مراکز آسیب‌دیده یا تخریب شده‌اند.

فائو گفته، از بین رفتن سیستم کشاورزی بدان معناست که بعد از پایان درگیری‌ها، کشور سوریه تا سال‌های متمادی برای تامین مواد غذایی مورد نیاز خود با مشکل مواجه خواهد بود و به سطح قابل توجهی از کمک‌های بین‌المللی نیاز خواهد داشت.

گزارش فائو همچنین می‌گوید، جنگ داخلی تاثیر قابل توجهی بر کشت محصولات گذاشته است. مساحت زمین‌هایی که در سال‌های 2014- 2015 زیر کشت گندم و جو رفته‌اند به 2.16 میلیون هکتار می‌رسد، در حالی که این رقم در فصل گذشته 2.37 میلیون هکتار و در سال 2010 یعنی پیش از جنگ 3.125 میلیون بود و تنها حدود دوسوم از این مناطق تحت کشت در دسترس دولت قرار دارد.

بر اساس گزارش این آژانس تخصصی ملل متحد، اطلاعات مربوط به کشت محصولات از دولت سوریه به دست آمده است. اما دولت سوریه به صورت مستقل هیچ آمار رسمی‌ای را برای کشت‌های فصل 16-2015 اعلام نکرده است. یک منبع دولتی به رویترز گفت، اطلاعات مربوط به مناطق تحت کشت فصل 16-2015 هنوز برای انتشار آماده نیست.

اریکو هیبی، نماینده اصلی فائو در امور سوریه گفت: «آنچه مایه نگرانی ماست نوسانات سال به سال نیست، بلکه این روند رو به کاهش کلی است که نگران‌کننده است.»

تشدید کمبود گندم ضربه‌ای دیگر به کشوری است که جمعیت آن قبل از جنگ داخلی حدود 22 میلیون نفر بود، اما بیش از 250 هزار نفر آنها در جریان درگیری‌ها کشته شده و میلیون‌ها نفر نیز آواره شده‌اند.

منابع دولتی و تجار گفتند، سال گذشته، کشاورزان سوری تنها بیش از 450 هزار تن گندم فروختند، در حالی که گندم مورد نیاز برای تامین نان مصرفی تنها در مناطق تحت کنترل دولت یک تا 1.5 میلیون تن است.

این در حالی است که پیش از آغاز جنگ، سوریه در یک سال خوب زراعی قادر به تولید 4 میلیون تن گندم بود که حدود 2.5 میلیون تن آن مصرف و مابقی صادر می‌شد.

سازمان ملل متحد در ماه ژانویه (دی ماه) اعلام کرد، برخی شهروندان سوری در مناطق محاصره‌شده تحت کنترل مخالفان یا نیروهای داعش از گرسنگی جان خود را از دست داده‌اند.

فیصل حجی، کشاورز ساکن راس العین در حسکه اظهار کرد که امسال 20 هکتار زمین را برای کشت گندم اختصاص داده است در حالی که قبل از جنگ 30 هکتار گندم می‌کاشت.

فائو، میزان کمبود گندم سوریه در سال 2015 را حدود 800 هزار تن برآورد کرده است، اما اگر کاهش دسترسی کشاورزان به نهاده‌های کشاورزی و بازارهای فروش با همین روند ادامه یابد، این کمبود احتمالا هر سال بیشتر خواهد شد.

کشاورزان سوری سال گذشته بهترین سال بارشی یک دهه اخیر را تجربه کردند و حدود 2.4 میلیون تن گندم برداشت کردند که بهبود قابل ملاحظه‌ای نسبت به سال قبل بود که خشکسالی موجب کاهش میزان محصول شده بود، اما همچنان این رقم حدود 40 درصد کمتر از متوسط تولید سال‌های پیش از آغاز جنگ بود.

نماینده اصلی فائو در امور سوریه با بیان اینکه به دلیل نبود امنیت، انتقال گندم و سایر مواد غذایی از استانی به استان دیگر دشوار است، افزود: «من شاهد به هدر رفتن مقادیر زیادی میوه تازه در برخی نقاط بوده‌ام، در حالی که مردم در فاصله نه چندان دور، سال‌هاست میوه تازه ندیده‌اند.»

وضع به شدت نگران‌کننده نهاده‌های اصلی کشاوزی در سوریه نشان می‌دهد که چگونه حتی برقراری آتش‌بس شکننده در کشوری که پنج سال دستخوش خشونت‌های عمیق بوده است، نمی تواند از حجم نگرانی‌های انسانی در این کشور بکاهد.