«خلّاقیت در پژوهش» به کمک مرکز تحقیقات آمد؛
رئیس دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی:
پژوهش عامل اصلی در رتبه‌بندی‌ها است اما دانشگاه‌های ایران کماکان آموزش محورند
رئیس دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی با اشاره به سیستم‌های رتبه‌بندی داخلی و بین‌المللی و اینکه پژوهش عامل اصلی در رتبه‌بندی‌ها است، دانشگاه‌های ایران را دانشگاه‌های آموزش محور خواند. او در سخنرانی خود در کنگره آموزش عالی، به مساله پژوهش در دانشگاه‌ها پرداخت.
به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، دکتر علی خاکی‌صدیق رئیس دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی درباره ضرورت رتبه‌بندی دانشگاه‌ها گفت: «گسترش برنامه‌ریزی نشده آموزش عالی در دهه گذشته، آسیب‌ها و مشکل‌های جدی برجای گذاشته است و این آسیب‌ها و مشکل‌ها از زاویه‌های گوناگونی قابل طرح و بررسی هستند.»
او گفت: «از منظر کیفیت در آموزش عالی، گذر از کمیت به کیفیت ضرورتی آشکار است و در واقع کیفیت مساله‌ای بسیار پیچیده و چند‌بعدی است. بدون شک، یکی از اولین گام‌ها برای ارتقای کیفی آموزش عالی در کشور، تعیین شاخص‌ها و میزان‌های کیفی است و نماد بارز این رویکرد نیز در دو دهه اخیر، موضوع رتبه‌بندی دانشگاه‌ها است. رتبه‌بندی ملی و بین‌المللی مسیری اجتناب‌ناپذیر برای ارتقای کیفی آموزش عالی است.»
او به سیستم‌های رتبه‌بندی دانشگاه‌ها اشاره کرد و گفت: «رتبه‌بندی دانشگاه‌ها در سال ۱۹۸۳ با رتبه‌بندی کالج‌ها در آمریکا آغاز شد و در حال حاضر بیش از ۵۰ موسسه رتبه‌بندی در جهان وجود دارد. همچنین اولین رتبه‌بندی بین‌المللی نیز در سال 2003 (Academic Ranking of World Universities) انجام شد.»
او با اشاره به برخی از سیستم‌های رتبه‌بندی ملی در دانشگاه‌های مختلف گفت: «معیارها و شاخص‌های رتبه‌بندی، وزن‌دهی معیارها، جمع‌آوری داده و روش کار یا متدولوژی رتبه‌بندی مهمترین ارکان سیستم‌های رتبه‌بندی هستند.»
خاکی‌صدیق گفت: «جایگاه در رتبه‌بندی‌های بین‌المللی دانشگاه‌ها لازمه ورود در عرصه بین‌المللی است، همچنین تبیین دقیق موقعیت کنونی، تحلیل نقاط ضعف و قوت دانشگاه در مقایسه با دانشگاه‌های برتر دنیا، برنامه‌ریزی برای دانشگاه‌ها در طراز بین‌المللی، جذب دانشجویان خارجی، جذب همکاری‌های پژوهشی و آموزشی بین‌المللی و افزایش ضریب نفوذ کشور در دیپلماسی علمی از جمله ضرورت‌های ورود به رتبه‌بندی‌های بین‌المللی است.»
او با اشاره به ضرورت‌های ورود به رتبه‌بندی‌های داخلی نیز گفت: «طیف وسیع موسسات آموزش عالی با دانش‌آموختگان و تولیدات علمی، تعیین موقعیت نسبی این دانشگاه‌ها و ایجاد فضای رقابت، تلاش دانشگاه‌ها برای ارتقای رتبه دانشگاه به ارتقای شاخص‌ها و در نهایت ارتقای کیفی دانشگاه‌ها، ارتقای کیفی مجموعه آموزش عالی و اقتدار علمی کشور، شناساندن رسمی جایگاه علمی دانشگاه‌ها و اطلاع‌رسانی به جامعه، اثر رتبه دانشگاه بر انتخاب عالمانه‌تر ورودی‌ها در زمینه‌های مختلف و آمادگی عمومی دانشگاه‌ها برای حضور در عرصه‌های ملی و بین‌المللی براساس ارزیابی درست توانمندی‌ها نیز ضرورت‌های ورود به سیستم‌های رتبه‌بندی داخلی است.»
او همچنین به آسیب‌ها و چالش‌های سیستم‌های رتبه‌بندی اشاره کرد و گفت: «آسیب‌ها یا چاش‌های جدی در این زمینه وجود دارد، اولین آسیب کمی‌سازی عملکرد سیستم بسیار پیچیده یک دانشگاه و به شماره درآوردن رتبه‌بندی دانشگاه‌ها با خطای جدی و عدم قطعیت فراوان است. البته حل این مساله دشوار است اما با دقت در شاخص‌ها و وزن‌ها به میزان قابل قبولی کاهش می‌یابد. آسیب دیگر اینکه تنوع کاری یکی از مزایای آموزش عالی است و رتبه‌بندی عملکرد آن‌ها را محدود می‌کند. ولی آموزش عالی در ایران متمرکز است و این مساله جزیی است.»
او گفت: «سیستم‌های رتبه‌بندی گوناگون نتایج متفاوتی دارند و به شاخص‌ها و وزن‌ها وابستگی شدید دارند. این نیز یک آسیب است اما سیستم رتبه‌بندی داخلی یکسان است و برای ارزیابی بین‌المللی این موضوع در 50 دانشگاه برتر جهان موضوعی جدی است. همچنین در حالی که پژوهش عامل اصلی در رتبه‌بندی است و آموزش در دانشگاه‌ها به حاشیه می‌رود، دانشگاه‌های ایران کماکان آموزش محورند.»
خاکی صدیق افزود: «معیارهای ارزیابی آموزش در تبیین کیفیت، ناکارآمد هستند بنابراین معیارهای آموزش در رتبه‌بندی داخلی باید با جزییات بیشتر و دقیق‌تری دیده شوند. در رتبه‌بندی‌ها نقش خدمات اجتماعی و عمومی دانشگاه‌ها نادیده گرفته شده است. باید معیارهایی برای ارزیابی خدمات اجتماعی، فرهنگی و عمومی دانشگاه‌ها و حضور دانش‌آموختگان آن‌ها در سازندگی کشور در رتبه‌بندی داخلی وارد شود.»
رئیس دانشگاه خواجه نصرالدین طوسی درباره دیگر چالش‌های رتبه‌بندی گفت: «امتیازآوری بیشتر حوزه‌های پزشکی مهندسی و علوم‌پایه در مقایسه با حوزه‌های علوم انسانی و اجتماعی در شاخص‌های کنونی رتبه‌بندی دیده می‌شود. بنابراین وجود معیارهایی برای ارزیابی جداگانه این حوزه‌ها و نوعی نرمالیزه‌کردن ضروری است و در دراز مدت رقابت بین رشته‌ای نیز مهم است. همچنین بی‌توجهی به زمینه‌های قوی در یک دانشگاه و اینکه می‌گویند رتبه‌بندی‌ها به بی‌توجهی به زبان فارسی منجر می‌گردد از دیگر آسیب-چالش‌های رتبه‌بندی‌ها به شمار می‌رود که به عنوان راه‌حل می‌توان گفت ارزیابی رشته‌ها به رقابت علمی و شناساندن قابلیت‌های ویژه دانشگاه‌ها کمک می‌کند و باید مقالات فارسی در معیارهای ارزیابی داخلی وارد شوند.»
خاکی صدیق افزود: «رتبه‌بندی برای ارتقا کیفی عملکرد دانشگاه‌ها، برای تبیین عملکرد دستگاه علمی کشور، برای ورود دانشگاه‌های کشور در جمع دانشگاه‌های طراز اول جهانی و تقویت پشتوانه دیپلماسی علمی کشور و همچنین طراحی سیستم رتبه‌بندی ملی بر اساس نیازها و ویژگی‌های داخلی (برای نمونه نسبت کیفی ورودی-خروجی) با رویکرد بین‌المللی ضروری است.»
انتهای پیام/
دایرةالمعارف دانشبنیانها ۹۶؛
