مسافر احتمالی مریخ:
حتی اگر شرایط بازگشت به زمین پیش بیاید، برنمی‌گردم
صادق مدرسی یکی از سه ایرانی است که احتمالا مسافر سفر بی‌بازگشت به مریخ خواهد بود. او عاشق علم و فناوری است و حاضر است جانش را کف دستش بگذارد و از دوستان و خانواده‌اش بگذرد تا به این سفر پرخطر برود و گونه انسان را به گونه‌ای فراسیاره‌ای تبدیل کند.
نسترن صائبی، گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا؛ صادق مدرسی 30 ساله،متولد یزد و ساکن تهران است. او کارشناسی ارشد زیست‌شناسی از دانشگاه تهران گرفته است و علاقه بسیاری نیز به ورزش دارد و چند سال متوالی، نفر اول در رشته پینگ‌پنگ در استان یزد بوده است. عاشق علوم پایه است و بر همین مبنا نیز رشته زیست‌شناسی را انتخاب کرده است. تاکنون مقالات متعددی در زمینه انتقال دارو و مباحث مختلفی نوشته است. قصد دارد در مقطع PHD نیز درس بخواند، اما اکنون به دلیل مشغله کاری دست نگه داشته است.
اسامی نهایی مسافران بی‌بازگشت مریخ چه زمانی اعلام خواهد شد؟
اسامی نهایی تا پایان سال 2015 اعلام خواهند شد و 24 نفری که به مریخ خواهند رفت، مشخص خواهند شد ولی اینکه دقیقا در چه زمانی و در کدام ماه میلادی رقابت شروع شود، معلوم نیست. فقط می‌دانیم که این 100 نفر را در گروه‌های چهار نفره از کشورهای مختلف، براساس خصوصیات شخصیتی آنها می‌گنجانند. به طور مثال، یکی برون‌گراست و دیگری درون‌گرا. گروه‌ها را طوری معین می‌کنند که افراد مکمل همدیگر باشند. احتمالا مارس‌وان یک مصاحبه حضوری هم ترتیب خواهد داد تا مطمئن شود که تمامی افراد شرایط و قابلیت‌های لازم را برای این سفر خواهند داشت.
بعد از این مرحله، 100 نفر وارد چالش‌های تیمی می‌شوند. چالش‌های تیمی در کشور خاصی برگزار خواهد شد ولی هنوز این کشور مشخص نشده است. البته قطعا بعد از اینکه 24 نفر نهایی از بین این 100 نفر انتخاب شدند، در آمریکا آموزش خواهند دید.
چه شد که با پروژه مارس‌وان آشنا شدید؟
کلا پروژه مارس‌وان، برپایه ایده آقای «باس لنس دورپ» که بنیانگذار و مدیرعامل این شرکت خصوصی است، بنا شده است. این ایده منجر به تاسیس شرکت هلندی مارس‌وان در سال 2011 شد. در سال 2013 بود که مارس‌وان اعلام عمومی کرد تا تمامی افراد جهان بتوانند برای سفر به مریخ اعلام آمادگی و ثبت‌نام کنند.
از آنجاکه همیشه در حال مطالعه اخبار علمی بودیم و مباحث علمی را دنبال می‌کردم، با این ایده و بحث آشنا و واقعا به آن علاقه‌مند شدم. با توجه به سوابق لنس دورپ و جدیتی که وی در کار دارد، حتم دارم که این پروژه موفقیت‌آمیز خواهد بود.
از آنجاکه مهندسان و دانشمندان این شرکت می‌دانستند که فناوری برگشت از مریخ تا چند 10 سال آینده ممکن است به وجود نیاید، از ابتدا هدف مارس‌وان این بوده است که افراد را چهار نفر چهار نفر به مریخ بفرستد. در این جریان، 4 نفر اولی که به مریخ می‌روند، وظیفه سنگین‌تری خواهند داشت. در واقع، چهار نفر اول باید یکسری مقدمات اولیه برای سکونت افراد بعدی را فراهم کنند. بر همین اساس، چهار نفر اول باید در بهترین‌ها بهترین باشند یعنی اینکه فقط خودشان خوب باشند، کافی نیست.
برای ثبت‌نام در این پروژه، چه سوال‌هایی از شما پرسیده شد و جواب‌های شما چه بود؟
بعد از دریافت مبلغ ناچیزی برای ثبت‌نام، از ما خواستند که با ارسال یک ویدئو یک دقیقه‌ای از خودمان، به 3 سوال مشخص جواب بدهیم. سوال‌ها اینها بودند: چرا فکر می‌کنید فرد کاملی برای این پروژه هستید؟ حس شوخ‌طبعی‌تان را چگونه توصیف می‌کنید؟ چرا می‌خواهید به این سفر بروید؟
| تعداد افرادی که به مریخ فرستاده می‌شوند، هر دو سال یک بار افزایش پیدا می‌کند و همچنین با توجه به آموزش‌هایی که افراد منتخب در 8 سال می‌بینند، روی مسائل روانشناسی افراد کار می‌شود و افراد واقعا آمادگی‌های لازم را پیدا می‌کنند. |
جواب من برای سوال اول این بود که من دوست دارم هم از نظر علمی و هم از نظر آخرین فناوری‌هایی که در بحث بازیابی مواد، کشت مواد گیاهی در فضا، بحث زنده ماندن افراد در شرایط فضا، تهیه آب‌وهوای قابل تنفس و برق به کار می‌روند، اطلاع داشته باشم. علاوه بر این، از نظر بحث روانی درباره متمرکز بودن، خونسرد بودن در شرایط سخت هم اعلام آمادگی کردم. علاوه بر این، حس ماجراجوئی را نیز بیان کردم.
در مورد سوال دوم، به متنی اشاره کردم که می‌گوید «من به کسی که نمی‌خندد، اعتماد نمی‌کنم».
در مورد سوال سوم که چرا فرد مناسبی برای این سفر هستم، گفتم که پروژه فراتر از یک فرد است و اگر انتخاب شوم، دوست دارم که کل زندگی‌ام را برای آن می‌گذارم.
یکی از سوالاتی که خیلی‌ها از خودشان بعد از شنیدن وجود سه ایرانی در میان نامزدهای این سفر پرسیدند این است که واقعا انگیزه شما از این سفر چیست و زمانی که می‌دانید شما دیگر به روی زمین بازنمی‌گردید، چه چیزی باعث می‌شود که همچنان برای این سفر پافشاری کنید؟
یک هدف کوتاه‌مدت مربوط به چند روز اولی می‌شود که پا به سیاره دیگر می‌گذارید. شما حسی خواهید داشت که هیچ کسی تا الان روی زمین تجربه نکرده است. اینکه بیدار شویم و ببینیم که روی یک سیاره دیگر هستیم یا اینکه به آسمان نگاه کنید و آسمانی متفاوت از زمین مواجه شوید، اینها واقعا جالب هستند
در بلندمدت، این سفر پیامدهای بسیاری خواهد داشت که از جمله آنها می‌توان به ارتقای سطح علمی کره زمین کمک کرد؛ به ویژه در بحث بازیابی و روانشناسی.
به طور کلی، این سفر از نظر من کار بسیار سختی نیست. درست است که ارتباط با افراد روی زمین رو در رو نیست ولی در هر صورت با دوستان و خانواده به صورت ویدئویی در ارتباطیم. علاوه بر اینکه از اخبار و رویدادهای زمین نیز می‌تواینم مطلع شویم.
علاوه بر این، تعداد افرادی که به مریخ فرستاده می‌شوند، هر دو سال یک بار افزایش پیدا می‌کند و همچنین با توجه به آموزش‌هایی که افراد منتخب در 8 سال می‌بینند، روی مسائل روانشناسی افراد کار می‌شود و افراد واقعا آمادگی‌های لازم را پیدا می‌کنند.
به هر حال، مطمئنا فقط چند ماه اول است که رسانه‌ها و افراد دوست دارند از اخبار مریخی‌ها با خبر شوند، اما بعد ممکن است به کلی فراموش شوند. با این حال، سختی دوری از خانواده و دوستان کاملا بستگی به افراد دارد.
آیا بعد از ورود به مریخ از شبکه‌های اجتماعی برای ادامه ارتباط با دوستان و خانواده استفاده می‌کنید؟
بله، حتما؛اصلا باید این کار را بکنیم؛ مخصوصا در چند ماه اول که همه کنجکاو هستند و می‌خواهند ببینند که زندگی در مریخ چطور است. ما در مریخ تمامی امکانات ارتباطی اعم از اینترنت، تلویزیون، تلفن و اسکایپ را خواهیم داشت.
اولین پیغامی که به زمین خواهید فرستاد، چه خواهد بود؟
موفق شدیم!
بیشتر از همه دل‌تان برای چه کسی تنگ خواهد شد؟
یک فرد نیست؛ کلا خانواده و دوستانم. البته چه در شهر خودم نباشم، چه در کشور خودم نباشم، چه در سیاره دیگری باشم، فکر نمی‌کنم حس دلتنگی زیادی به من دست بدهد. آدم ایزوله و گوشه‌‌گیری هم نیستم، اما زیاد هم حس دلتنگی نخواهم داشت.
دکتر نوربرت کرفت، یکی از کسانی است که قبلا در ناسا وظیفه انتخاب افراد برای ماموریت‌های فضایی را داشته است و همین فرد هم با ما مصاحبه کرد. وی درباره سفر مریخ گفته است: «می‌خواهم طوری این افراد را برای سفر به مریخ تمرین دهم که زمانی که به مریخ رسیدند بگویند: وای! اینجا چقدر خوبه! ما راحت شدیم!».
چطور می‌توانید وابستگی نداشته باشید و دل‌تان واقعا برای کسی تنگ نشود؟
من به چیزی یا کسی وابستگی ندارم. در این مورد، بیشتر هیجان انجام این کار به من انگیزه می‌دهد.
در زندگی‌تان چه چیزی برای‌تان از همه مهم‌تر است؟
علم! من عاشق چالش‌های علمی و فناوری هستم.
اولین واکنش خانواده و دوستان‌تان از اینکه خبر انتخاب شما در مرحله دوم این یک سفر بی‌بازگشت شنیدند، چه بود؟
در ابتدا، زمانی که خانواده‌ام مطلع شدند که قصد ثبت‌نام در این پروژه را دارم، خیلی راحت برخورد کردند و موافق بودند. بعد از اینکه اسمم در 1057 نفر و بعد در فهرست 100 نفر درآمد، باز هم به حمایت‌های خود ادامه می‌دهند. در واقع، می‌دانم با این کار خوشحال‌شان خواهم کرد.
اگر بخواهید یکی از وسایل شخصی‌تان را با خودتان ببرید، چه می‌برید؟
اگر قرار باشد که وسیله شخصی خاصی را با خود ببرم، عکسی از خانواده و دوستانم با یک پیش‌زمینه‌ای از زمین را همراه خودم می‌برم. اما در کل زیاد اصراری به بردن چیزی با خودم ندارم. چون این پروژه فراتر از یک فرد خاص است و قرار است گونه انسان به گونه‌ای بین‌سیاره‌ای تبدیل شود، ارزش این را دارد که انسان از خودش بگذرد.
وقتی که 24 نفر نهایی انتخاب می‌شوند، تازه آموزش‌های اصلی شروع می‌شود. در مورد این آموزش‌ها چه می‌دانید؟
این آموزش‌ها و تمرینات در شبیه‌سازی‌های مختلف انجام می‌شود. در واقع پایگاه‌های شبیه‌سازی وجود دارد که در مراحل اول نسبت به پایگاه های اصلی که قرار است در مریخ فرود آیند، ساده‌تر هستند و در جاهای قابل دسترس و جاهایی که شرایطش عادی‌تر است، هستند. اما بعد از گذشت چند سال و هر چقدر به سال 2014 نزدیک‌تر می‌شود، جزییات بیشتری به این شبیه‌سازها همانند درهای مخصوص و امکانات دیگر به آن اضافه می‌شود و به طور
| کلا زاد و ولد در مریخ یکی از پروژه‌های تحقیقاتی است که باید دید این امر با آن شرایط جاذبه و محیط چقدر می‌تواند شکل عملی به خود بگیرد. البته مثلا در 10 سال اول این پروژه، مسلما افراد نباید به فکر بچه‌دار شدن باشند چون محیط و شرایط بسیار خاص است و برای به دنیا آمدن و رشد یک بچه مناسب نیست. اما بعد از گذشت چند سال از این پروژه حتما در مورد زاد و ولد هم فکر خواهد شد |
کلی آموزش‌ها سخت‌تر می‌شوند.
به طور مثال، در جایی که فرد دیگری وجود ندارد یا در شرایطی که خود افراد باید غذاهای مورد نیازشان را پرورش دهند. آب آنها جیره‌بندی است و 3 تا 6 ماه در سال را در شبیه‌سازها می‌گذرانند و اگر می‌خواهند بیرون بیایند، باید لباس‌های مخصوصی بپوشند.
در این 8 سال هم آموزش می‌بینند و هم سنجیده می‌شوند و هر کسی ممکن است در این 8 سال حذف شود. این 8 سال یعنی از 2016 تا 2024. در همین بازه زمانی است که مشخص می‌شود چهار نفر اولی که باید به مریخ فرستاده شوند، چه کسانی خواهند بود. جالب اینجاست که 4 نفر اول را قرار است مردم انتخاب کنند.
چرا 24 نفر؟
دلیل انتخاب این تعداد از افراد این است که ممکن است برخی افراد آسیب ببینند یا مریض شوند یا انصراف بدهند و افراد دیگری جایگزین آنها شوند.
آیا ترکیب جنسیتی خاصی در افرادی که فرستاده می‌شوند، وجود دارد؟
بله، از چهار نفری که هر دفعه به مریخ فرستاده می‌شوند، 2 نفر خانم و 2 نفر آقا هستند.
پس آیا برای زاد و ولد در مریخ هم برنامه‌‌ریزی شده است؟
کلا زاد و ولد در مریخ یکی از پروژه‌های تحقیقاتی است که باید دید این امر با آن شرایط جاذبه و محیط چقدر می‌تواند شکل عملی به خود بگیرد. البته مثلا در 10 سال اول این پروژه، مسلما افراد نباید به فکر بچه‌دار شدن باشند چون محیط و شرایط بسیار خاص است و برای به دنیا آمدن و رشد یک بچه مناسب نیست. اما بعد از گذشت چند سال از این پروژه حتما در مورد زاد و ولد هم فکر خواهد شد که مثلا ساختار اجتماعی چگونه در مریخ شکل بگیرد یا چه پایگاه‌های جدیدی و با چه متد خاصی اضافه شوند.
افراد در چه مرحله‌ای می‌توانند انصراف دهند؟
افراد قبل از پرواز هم می‌توانند انصراف دهند اما قضیه این است که مسلما در حین آموزش و مصاحبه‌هایی که انجام می‌شود، حس تعهد فرد مشخص می‌شود و اینکه آیا فرد انصراف خواهد داد یا خیر.
آیا می‌دانید که شرکت مارس‌وان برای این پروژه چقدر بودجه در نظر گرفته است؟
تخمینی که متخصصان شرکت زده‌اند حدود 6 میلیارد دلار برای چهار نفر اول بودجه صرف خواهد شد و برای چهار نفرای بعدی به ترتیب 4 میلیارد دلار.
از جزئیات زندگی در مریخ بگویید.
در چند ماه اول باید افراد، صفحات خورشیدی که بخشی از آن قبلا نصب شده است را کامل کنند و پایگاه‌ها را به هم متصل و اسمبل (مونتاژ) کنند. همینطور در گلخانه پورتابلی که قرار است به مریخ فرستاده شود، مواد غذایی مورد نیازشان را کاشت کنند.
این تجهیزات در سال 2018 به صورت آزمایشی و نمونه اصلی آن در سال 2022 به مریخ فرستاده خواهد شد. افرادی که از سال 2024 به مریخ می‌روند، شروع به کشت گیاهانی که نیاز دارند، خواهند کرد.
تحقیقات روی مریخ هم از جمله وظایف افرادی است که به آنجا فرستاده می‌شوند و در واقع، بخش مهمی از این پروژه به شمار می‌رود. این افراد باید کشف کنند که آیا حیات در مریخ وجود دارد یا خیر و اگر وجود ندارد، قبلا وجود داشته یا نه و بسیاری سوالات دیگر.
پس افرادی که به مریخ فرستاده می‌شوند، باید غذا و آب مورد نیازشان را هم خودشان تهیه کنند؟
بله. در آن مدت هفت ماهی که افراد سفر را شروع می‌کنند تا زمانی که پا روی مریخ بگذارند، غذا را با خودشان می‌برند که حدود 700 کیلوگرم است. اما روی مریخ، گلخانه‌های پورتابلی برده خواهد شد که با استفاده از LEDهایی که گیاهان در طول موج‌های مختلف جذب می‌کنند، آنها را به صورت کشت بدون خاک پرورش می‌دهند.
در مورد تهیه آب هم باید بگویم که زیر سطح مریخ لایه‌های یخ وجود دارد و دو مریخ‌نورد قرار است از این یخ آب و هوای مورد نیاز ساکنان مریخ را تهیه کنند. این دو مریخ‌نورد، اولی در سال 2020 و 2022 به مریخ فرستاده می‌شوند و برخلاف مریخ‌نوردهای ناسا که با هدف علمی راهی این سیاره می‌شوند، بیشتر روی کارهای فیزیکی متمرکز خواهند شد و وظیفه تهیه آب را روی سطح این سیاره خواهند داشت. آنها خاک را به یکسری آوندها و سپس به کوره‌هایی منتقل می‌کنند تا آب آن را تبخیر کنند. بعد آن را متراکم می‌کنند و در تانکرهایی ذخیره خواهند کرد. اینطور که دانشمندان تخمین زده‌اند تا سال 2025 حدود 120 لیتر آب در آنجا به همین روش ذخیره خواهد شد.
هوای مورد نیاز مسافران نیز از الکترولیز آب ذخیره‌شده تهیه خواهد شد. بعد از الکترولیز آب و جدا کردن اکسیژن، آن را با نیتروژن و آرگون ترکیب می‌کنند تا به شکل هوای قابل تنفس دربیاید.
برق مورد نیاز افراد در مریخ نیز از طریق پنل‌های خورشیدی تامین خواهد شد. 2000 تا 3000 مترمربع پنل خورشیدی برای این کار نصب خواهد شد. در واقع، این مریخ‌نوردها بخش مهمی از کار را انجام می‌دهند و آنجا را برای زندگی انسان‌ها آماده می‌سازند.
این مریخ‌نوردها هم باید بخشی از پنل‌های خورشیدی را در جای مناسب نصب کنند و هم شش پایگاه را در کنار هم قرار دهند.
اگر برای سفر بی‌بازگشت به مریخ انتخاب شوید، باید جان خود را فدا کنید و بقیه عمرتان را به تحقیق در سیاره مریخ بگذرانید؛ در عوض چه تسهیلاتی را برای شما یا خانواده‌تان در نظر گرفته است؟
در مورد تسهیلاتی که برای خانواده‌ام در نظر می‌گیرند، به ما چیزی نگفته‌اند اما گفته‌اند که شما چنانچه جزئی از 24 نفر باشید بعد از سال 2016 کاملا در استخدام شرکت خواهید بود و حقوقی به شما تعلق خواهد گرفت. اما خود این افراد به پول نیازی نخواهند داشت؛ بنابراین شاید بتوان این مبلغ را به خانواده منتقل کرد.
در مورد مبلغ حقوق با شما صحبت کرده‌اند؟
خیر، در این مورد چیزی به ما گفته نشده است.
چه مدتی طول می‌کشد که از زمین به مریخ برسید؟
بسته به موقعیت زمین دارد اما در حدود 7 ماه است. فضاپیما مجهز به حدود 3000 لیتر آب و 700 کیلوگرم غذاست.
شرکت مارس‌وان با سازمان ناسا هم همکاری دارد؟
شرکت مارس‌وان با شرکت‌هایی همکاری دارد که ناسا با آنها همکاری می‌کنند. بیشتر شرکت‌های خصوصی مثل «اسپیس‌ایکس» و «لاکهید مارتین» در پروژه مارس‌وان اعلام همکاری کرده‌اند.
اگر شرایطی پیش بیاید که شما بتوانید بعد از چند سال سکونت در مریخ به زمین بازگردید، آیا برمی‌گردید؟
نه، من برنمی‌گردم. چون در ابتدا چیزی که ما گفته شده، سفری بی‌بازگشت بوده است و من تمام چارچوب‌های فکری‌ام را بر این اساس چیده‌ام. به هر حال یکسری وظایف هم برای ما تعیین خواهد شد که ما باید تا آخر به آنها پایبند بمانیم.
اگر شما جزو چهار نفر اول انتخاب شوید و قرار باشد سال 2024 سفر بی‌بازگشت خود را شروع کنید، چه کارها و برنامه‌هایی روی زمین انجام خواهید داشت؟
این چند سال را آموزش خواهم دید اما در فواصلی که اوقات فراغت پیدا کنم به کشورها و شهرهایی که دوست دارم سفر خواهم کرد. علاوه براین، به دلیل اینکه در مریخ دیگر جنگل و دریایی وجود ندارد، دوست دارم به مکان‌هایی بروم که جنگل و دریا داشته باشد.
مطمئنا شرکت مارس‌وان برای اینکه شما را به مریخ بفرستد، قراردادی با شما امضا خواهد کرد. از مفاد این قرارداد اطلاعی دارید؟ آیا از نظر قانونی قابل پیگیری باشد؟
ما قبلا قراردادی را امضا کرده بودیم که سوالاتی را که از ما در مصاحبه پرسیده بودند تا زمانی که نتایج اعلام می‌شود، منتشر نکنیم.
در مورد قرارداد نهایی، حتما این قرارداد شامل مواردی در زمینه تبلیغات یا حق پخش آنهاست.
قرار است تعداد محدودی از افراد در مریخ قرار بگیرند. پس به نظر می‌رسد که هر کسی در این سیاره وظیفه خاصی خواهد داشت. درست است؟
از هر 4 نفری که هر دو سال یک بار به مریخ فرستاده می‌شوند، 2 نفر وظیفه مهندسی و نگهداری از تجهیزات را به
| در آن مدت هفت ماهی که افراد سفر را شروع می‌کنند تا زمانی که پا روی مریخ بگذارند، غذا را با خودشان می‌برند که حدود 700 کیلوگرم است. اما روی مریخ، گلخانه‌های پورتابلی برده خواهد شد که با استفاده از LEDهایی که گیاهان در طول موج‌های مختلف جذب می‌کنند، آنها را به صورت کشت بدون خاک پرورش می‌دهند. |
عهده دارند و 2 نفر دیگر بیشتر وظیفه پزشکی و بیولوژی را عهده‌دار می‌شوند. علاوه بر این وظایف دیگری است که بین افراد تقسیم می‌شود. در واقع، کوچکترین و عملی‌ترین گروهی که می‌توانستند انتخاب کنند که همه مکمل همدیگر باشند، گروه‌های 4 نفره است و 2 نفر در مورد شاخه‌های علوم بدانند و 2 نفر دوره‌های کمک‌های اولیه را ببینند تا اگر یک نفر به مشکل برخورد، پروژه با شکست مواجه نشود. علاوه براین، افراد بیشتر مطمئنا هزینه‌های پروژه را خیلی بالا می‌برد.
آیا به این فکر کرده‌اید که ممکن است وقایعی اتفاق بیفتد که شما حتی قبل از رسیدن به مریخ جان خود را از دست بدهید؟
بله حتما. آدم حتی می‌خواهد از این طرف خیابان به آن طرف برود، یا سوار هواپیما می‌شود، نمی‌داند که چه اتفاقی می‌افتد و آیا به مقصد می‌رسد یا خیر. سفر به مریخ هم چنین حسی را دارد. اگر هم برای من این اتفاق بیفتد، این پروژه آن قدر عظیم و دستاوردهای بزرگی به همراه خواهد داشت که ارزش این ریسک را داشته باشد. حتی اگر قبل از رسیدن به مریخ اتفاقی برایم بیفتد و بمیرم، حتما با لبخندی بر لب خواهم مرد!
اگر در مرحله نهایی انتخاب نشوید، چه برنامه‌ای از زندگی‌تان را ادامه خواهید داد؟
این روزها بیشتر ذهنیت فکری‌ام رفتن به مریخ است. برای اولین بار است که این سوال را می‌خواهم جواب بدهم. اگر نروم، برنامه‌ای را که از قبل برای زندگی چیده‌ام پیش می‌برم و به حمایتم از این پروژه ادامه می‌دهم. البته باز هم این فرصت هست که دوباره برای ثبت نام در این پروژه اقدام کنم.
انتهای پیام/
