در کارگاه نقد و بررسی آب، سد و محیط زیست واحد علوم و تحقیقات عنوان شد
انتقاد به سد گتوند، پوششی برای تصمیم‌گیرهای اشتباه در توسعه کشت و صنعت نیشکر
کارگاه نقد و بررسی آب، سد و محیط زیست (مطالعه موردی سد گتوند) با حضور متخصصان و استادان واحد علوم و تحقیقات، تعدادی از مدیران و کار‌شناسان مهندسی مشاور مهاب قدس و نیز تعدادی از منتقدان این طرح برگزار شد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، رئیس دانشکده محیط زیست و انرژی واحد علوم و تحقیقات در این کارگاه، با بیان اینکه توسعه اجتناب‌ناپذیر است، گفت: «در توسعه محیط زیست بیشترین تاکید بر توسعه پایدار است و منظور از آن توسعه با کمترین آسیب به محیط زیست است.»
دکتر مجید عباسپور با توجه به اینکه صنعت سدسازی یکی از زیرساخت‌های توسعه است، افزود: «سد گتوند یکی از مجموعه سدهایی است که در ایران ساخته شده است، از آنجا که نقدهای زیادی به این سد و تاثیرات آن بر محیط زیست شده است، مصمم شدیم تا نشستی در مورد این پروژه برگزار و به نقد آن پرداخته شود.»
مدیر امور سد و نیروگاه و تاسیسات زیربنایی مهندس مشاور مهاب قدس نیز گفت: «اهمیت آب باتوجه به ازدیاد جمعیت و صنعتی شدن جوامع، روز به روز بیشتر می‌شود بر همین اساس بشر همواره به دنبال ایجاد روش‌های مختلف برای مهار و ذخیره‌سازی آب بوده است.»
ناصر کامجو با بیان اینکه یکی از بهترین راهکارهایی که برای مهار و ذخیره‌سازی آب به ذهن بشر رسیده احداث سد است، ادامه داد: «نقش سد‌ها در مدیریت آب، نقشی بسیار کلیدی است. نکته حائز اهمیت در بحث توسعه، توجه به توسعه پایدار است که در آن بتوان بدون آسیب رساندن به محیط زیست با کمترین آسیب به آن، به توسعه دست یافت.»
کامجو گفت: «رودخانه کارون طولانی‌ترین و پرآب‌ترین رودخانه کشور است و اختلاف بیش از ۱۰۰۰ متر از مصب آن در اروندرود تا سرشاخه‌های آن پتانسیل بسیار خوبی را برای تولید انرژی برقابی در کشور فراهم کرده است.»
مدیر طرح سد و نیروگاه گتوند افزود: «سد و نیروگاه گتوند نیز در راستای توسعه پایدار و پاسخگویی به نیازهای روزافزون جامعه در رابطه با آب و برق و کنترل سیلاب احداث شده است.»
به گفته کامجو، از آنجا که سد گتوند در ابتدای دشت خوزستان واقع شده بنابراین اهمیت آن در کنترل سیلاب و جلوگیری از سیلابی شدن شهرهای گتوند، شوشتر، ملاثانی، اهواز، آبادان و خرمشهر و نیز تامین تنظیم شده و مطمئن آب شرب، صنعت، کشاورزی، زیست محیطی و تولید انرژی برقابی پاک دو چندان است.»
کامجو : مشخص شد که عمده‌ترین منبع آلوده کننده کیفیت آب رودخانه کارون رودخانه دز است و علت آن عمدتا» ناشی از آب برگشتی کشت و صنعت‌های نیشکر میان آب، هفت تپه، امام خمینی (ره) و ۳۰درصد آب برگشتی کشت و صنعت کارون و صنایع جانبی آنها است
وی ادامه داد: «از جمله ویژگی‌های سد و نیروگاه گتوند اینکه بزرگ‌ترین مخزن آبی کشور به میزان ۴۶۷۰میلیون مترمکعب پس از سد کرخه، بیشترین تولید انرژی برقابی در بین نیروگاه‌های برقابی کشور، بلند‌ترین سد خاکی به ارتفاع ۱۸۲ متر در ایران، سیستم آب بندی ترکیبی دیوار آب بند و پرده آب بند، نقش تعیین کننده در کنترل سیلاب، افزایش توان مدیریت مخازن سد‌ها و نیروگاه‌های بالادست حوضه رودخانه کارون و کمک به پایداری شبکه برق کشور است می توان نام برد.»
کامجو اضافه کرد: «نتایج حاصل از مدل کیفی آب حاکی از این بود که در سال اول آبگیری مخزن، در صورتی‌که عملیات اصلاحی روی سازند گچساران انجام نشود، کیفیت آب متاثر خواهد شد، بنابراین به منظور پیشگیری از این موضوع اجرای عملیات علاج بخشی در دستور کار قرار گرفت.»
وی با توجه به هجمه‌های ایجاد شده درباره سد گتوند و اثرگذاری آن روی کیفیت آب رودخانه کارون اظهار کرد: «باتوجه به اینکه کیفیت آب مخزن سد گتوند از زمان آبگیری تاکنون در چندین ایستگاه و در ترازهای مختلف بصورت ۸ ساعت یکبار قرائت می‌شود، نشانگر آن است که آب خروجی از سد گتوند از زمان آبگیری تاکنون وضعیت بهتر و یکنواخت‌تری را نسبت به جریان طبیعی رودخانه کارون قبل از احداث سد گتوند و آبگیری آن دارد.»
کامجو تصریح کرد: «مشخص شد که عمده‌ترین منبع آلوده کننده کیفیت آب رودخانه کارون رودخانه دز است و علت آن عمدتا» ناشی از آب برگشتی کشت و صنعت‌های نیشکر میان آب، هفت تپه، امام خمینی (ره) و ۳۰درصد آب برگشتی کشت و صنعت کارون و صنایع جانبی آنها است.»
وی افزود: «علاوه بر آب برگشتی از کشت و صنعت نیشکر و تاسیسات جانبی آنها به داخل رودخانه‌های کارون، باید گفت آب برگشتی از آب و فاضلابهای شهری گتوند، شوشتر، دزفول، شوش، ملاثانی و اهواز نیز مزید بر کاهش کیفیت نامطلوب آب رودخانه کارون شده است.»
کامجو به ادعای برخی منتقدان مبنی بر اینکه سد گتوند مهم‌ترین عامل کاهش کیفیت آب رودخانه کارون است، گفت: «این ادعا‌ها یا ناشی از نبود اطلاع کافی آنها از کیفیت آب خروجی از سد گتوند از زمان آبگیری تاکنون بوده (مستندات آن به‌صورت برداشت ۸ ساعته روزانه وجود داشته) یا آن را پوششی برای تصمیم‌گیری‌های اشتباه در توسعه کشت و صنعت‌های نیشکر و تاسیسات جانبی آنها قرار داده‌اند.»
وی ادامه داد: «هر ۴ واحد نیروگاه گتوند با ظرفیت ۱۰۰۰ مگاوات از اواخر سال ۹۱ به بهره‌برداری رسیده و به شبکه سراسری متصل و تاکنون بیش ۸۰۰۰ میلیون کیلو وات ساعت برق تولید کرده و تامین آب با کیفیت مطلوب باتوجه به دهانه‌های متعدد آبگیر در ترازهای مختلف امکان پذیر است و سیل ۶۰۰۰ مترمکعب در ثانیه روزهای اولیه سال جاری را کنترل کرد بنابراین می‌توان اظهار کرد که اهداف سد گتوند تحقق یافته است.»
مسعودی یکی از منتقدان این سد در این نشست با توجه به آخرین گزارش دانشگاه تهران از بررسی شرایط آب سد گتوند و نمونه برداری‌های تیمش، گفت: «نتایج شوری و آلایندگی آب سد گتوند قبل از گنبد‌ها و کنار گنبد‌ها به مراتب بسیار کمتر از میزان آنها در آب خروجی است.»
وی افزود: «براساس عکس‌هایی که در هنگام ساخت این سد گرفته شده است، گنبدهای نمکی مشاهده شده است، اینکه چرا تدابیر مناسبی برای این موضوع گرفته نشده جای سوال دارد.»
این منتقد با بیان اینکه براساس روال طبیعی در سد، رسوبات در آنها از سوی دریچه‌های تحتانی بصورت دوره‌ای تخلیه می‌شوند، اظهار کرد: «مسئله مهم در سد گتوند وجود رسوبی است که میزان شوری آن چندین برابر آب دریای خلیج فارس است، تخلیه این رسوب موجب انتقال حجم عظیمی از شوری به پایین دست خواهد شد.»
وی افزود: «از دیگر مشکلات و معضلات شوری بیش از اندازه سد گتوند، رشد و نمو نکردن موجوداتی به نام بنتوس است، این موجودات اولین شرط از شرایط لازم در شکل گیری اکوسیستم سد‌ها هستند. همچنین تخلیه رسوب سد باعث نفوذ نمک به خاک و عدم رشد گیاهان خواهد شد.»
این منتقد ادامه داد: «آلیاژ به کار برده شده توربین‌های سد گتوند، مانند دیگر سدهاست که با توجه به میزان شوری آب در این سد، احتمال تخریب آن و حتی دیگر تجهیزات سد که با آب در ارتباط هستند وجود دارد، و اینجای نگرانی دارد.»
یکی دیگر از منتقدان سد گتوند هم گفت: «اینکه افزایش آلایندگی در آب خروجی از سد گتوند را به فاضلابهای شهری ربط می‌دهید جای سوال دارد، آیا ورود آب این فاضلاب‌ها در گذشته وجود نداشته است؟ با توجه به حجم آب رود کارون طبعا نباید ورود آب آلاینده این فاضلاب‌ها تأثیر بسزایی بگذارد.»
کامجو در پاسخ به منتقدان گفت: «در مخزن سد گتوند گنبد نمکی وجود ندارد و رخنمون‌های نمک صرفا به صورت پچ‌های نمکی وجود دارد که اطراف آنها را سازندهای مارنی در برگرفته است. اطلاعات کیفیت آب خروجی از مخزن سد گتوند بعد از آبگیری و اطلاعات کیفیت آب در جریان طبیعی رودخانه وجود دارد و قابل مقایسه است. با توجه به اینکه سد گتوند پایین دست‌ترین سد در حوضه رودخانه کارون بوده و سدهای مسجدسلیمان، شهید عباسپور، کارون ۳ و کارون ۴ در بالادست آن واقع شده‌اند بنابراین میزان رسوب ورودی به مخزن سد گتوند بسیار ناچیز بوده و لزومی به تخلیه آن وجود ندارد.»
وی ادامه داد: «آلایندهای ورودی به رودخانه کارون در گذشته نیز وجود داشته منتهی با این تفاوت که اولا رشد جمعیت این مقدار نبوده و بنابراین میزان آلاینده‌ها نیز حجم کمتری داشته و ثانیا دبی رودخانه در دوران ترسالی بوده و حجم آب بیشتری در رودخانه جریان داشته است.»
انتهای پیام/
