شاخص‌های نظام سیاسی جدید افغانستان چیست؟ / طالبان منافع همسایگان را در نظر دارد یا غرب؟

به گزارش گروه جهان خبرگزاری آنا، پس از تسلط طالبان بر افغانستان یکی از مواردی که همواره مورد توجه کارشناسان و تحلیلگران منطقه‌ای بوده، این است که آیا دولت فراگیر طبق آنچه طالبان وعده داده است تشکیل می شود یا خیر و در صورت تشکیل چه شاخصه‌هایی خواهد داشت. رامی عیاصره، تحلیلگر اردنی در گزارشی که روزنامه فرامنطقه‌ای «رأی الیوم» منتشر کرد، نوشت: دولت انتقالی مدنظر طالبان به‌تازگی به نخست‌وزیری ملامحمد حسن آخوند و معاونت ملاعبدالغنی برادر، شخصیت‌های برجسته این گروه تشکیل شد. مولوی عبدالحکیم شرعی سرپرست وزارت دادگستری است و ملا هدایت‌الله بدری به سرپرستی وزارت دارایی منصوب شد. همچنین عبدالحق وثیق سرپرست ریاست استخبارات (اطلاعات) و حاجی محمد ادریس رئیس بانک مرکزی افغانستان است.

طبق این گزارش، طالبان از زمان تسلط بر افغانستان و خروج نیروهای آمریکایی اعلام کردند مصمم هستند این کشور را به ثبات و توسعه بر مبنای سیاست حسن همجواری برسانند و روابط متوازنی با کشورهای جهان بر مبنای احترام متقابل برقرار کنند. افغانستان کشوری است که آمریکا در مدت ۲۰ سال اشغالگری برایش ایجاد کرده، از توسعه آرمانی فاصله دارد و حضور آمریکایی‌ها نه‌تنها به ارتقای جایگاه اجتماعی آن کمک نکرده است، بلکه نتوانسته‌اند ساختار منسجم سیاسی بر مبنای دموکراسی ایجاد کنند. این عقب‌ماندگی با سیاست‌ها و شعارهای آمریکا در بدو ورود به افغانستان هم‌خوانی ندارد.

شکل حکومت طالبانی چگونه است؟

تحلیلگر اردنی با بیان اینکه توسعه نیافتن افغانستان و موفق نبودن آمریکا در ارتقای جایگاه اجتماعی افغان‌ها شکست بزرگی برای آمریکایی‌هاست که باعث شده آن‌ها چندین پله در حوزه‌های مختلف سقوط کنند، می‌نویسد: مهم‌ترین و شاخص‌ترین موضوعی که در اعلام تشکیل دولت جدید افغانستان وجود داشت، به رسمیت شناختن نظام سیاسی کشور از سوی طالبان است. با وجود این، سؤالاتی مطرح می‌شود ازجمله اینکه شکل حکومت طالبان چگونه خواهد بود و ویژگی‌های بارز آن چیست. آیا کشورهای جهان ازجمله آمریکا و متحدانش آن را به رسمیت می‌شناسند؟ کشورهای همسایه افغانستان که دارای منافع توسعه‌ای و اقتصادی در بازسازی افغانستان و سرمایه‌گذاری منابع طبیعی هستند، چگونه با آن برخورد خواهند کرد؟

عصایره نوشت: معتقدم با تولد یک نظام سیاسی ایدئولوژیک مواجهیم که در آن شیوخ طالبان برجسته‌ترین ویژگی‌های آن را تشکیل خواهند داد، یعنی نظام سیاسی در حال شکل‌گیری افغانستان بر مبنای شیخوخیت است و شیوخ اهل‌سنت که خود را متعهد به اعمال شرع اسلام می‌دانند در رأس حکومت قرار دارند. طالبان بارها عنوان حکومتش را «امارت اسلامی افغانستان» به رهبری ملا هبت‌الله آخُندزاده، رئیس طالبان اعلام کرده است؛ حکومتی که مرجع همه ابعاد و اقدامات نظام افغانستان خواهد بود. وی شخصی باتجربه در امور قضایی و مذهبی است که مدت‌ها در این جنبش کار کرده و آشنا به امور داخلی طالبان است.

بیشتر بخوانید:

زندانیان گوانتانامو وزرای دولت طالبان شدند + اسامی

اولین واکنش عربستان به اعلام تشکیل دولت جدید افغانستان

این گزارش می‌افزاید: ساختار قضایی نظام سیاسی جدید افغانستان از برجسته‌ترین ویژگی‌های آن خواهد بود که (ادعا می‌شود) بر مبنای قوانین اسلامی عمل خواهند کرد، موضوعی که با استقبال مردم افغانستان مواجه شده است، اما در سطح ملی نگران‌کننده خواهد بود. نکته‌ای که وجود دارد، این است میان آداب و رسوم، سنت‌ها و الگوهای جامعه افغانستان و استانداردهای جامعه بین‌المللی تفاوت زیادی وجود دارد. مهم‌ترین موضوع فراروی کابل در زمینه برقراری حکومت طالبانی ایجاد ارتش ملی از جناح‌های مختلف و از میان شبه‌نظامیان است. ممکن است طالبان نیروی نظامی ویژه شبیه سپاه به‌وسیله جنگجویان ماهر خود ایجاد کنند که می‌تواند ستون فقرات نیروهای مسلح افغانستان باشند.

طالبان از گستردگی خطرات داخلی و خارجی آگاه است و در حوزه امنیتی و نظامی که قرار است پس از سال‌ها مبارزه بر آن تسلط یابد، هوشیار خواهد بود

وی در ادامه نوشت: طالبان در زمینه مرجع قانون‌گذاری تمایلی به برگزاری انتخابات برای تشکیل پارلمان مطابق نظام دموکراتیک غرب ندارند، اما نزدیک‌ترین تفکر به این گروه، تشکیل شورای لویی جرگه است که بزرگان طوایف و چهره‌های برجسته و تأثیرگذار جامعه افغانستان را گرد هم می‌آورد. طالبان ممکن است بعداً زیر فشار مجامع بین‌المللی به برگزاری انتخابات روی آورد، حتی اگر در ولایتهای افغانستان و در سطح شهری، خدماتی و… باشد. در هر صورت برگزاری انتخابات اکنون اولویت طالبان نیست.

موفقیت طالبان در حفظ امنیت افغانستان

عصایره در گزارش خود آورده است: طالبان تاکنون در زمینه کنترل امنیت داخلی با نظارت‌های شدید اداری موفق عمل کرده است. این مهم تلقی می‌شود که بتوانند علاوه بر تکمیل فرایند اداری، هماهنگی سریعی برای تثبیت اوضاع امنیتی برقرار کنند و باعث ثبات و حفظ امنیت نقاط مختلف افغانستان شوند. سؤالی که مطرح می‌شود این است آیا جامعه جهانی نظام جدید مذهبی افغانستان را می‌پذیرند و اینکه همسایگان افغانستان چه موضعی اتخاذ خواهند کرد. فکر می‌کنم اگر طالبان بتوانند نظام سیاسی فراگیر را که مورد قبول همه مردم این کشور باشد پیاده‌سازی کنند، جامعه جهانی چاره‌ای جز به رسمیت شناختن این نظام نخواهد داشت، حتی اگر با خواسته‌هایشان مطابقت نداشته باشد.

ایران با وجود نگرانی از اوضاع افغانستان، هیچ علاقه‌ای به مخالفت با طالبان یا ورود به وضعیت متشنج و درگیری‌ها در هر سطحی ندارد

وی افزود: در این میان جامعه جهانی برای تغییر رویکرد دولت افغانستان فشارهایی وارد خواهند کرد تا در آینده مطابق با استانداردهای نظام دموکراتیک بین‌المللی که غرب آن را می‌پذیرد، عمل کنند؛ همان‌گونه که غرب نظام جمهوری اسلامی ایران را پذیرفته است، ولی همواره تلاش می‌کند سیاست‌های نظام جمهوری اسلامی را مطابق خواست خود تغییر دهد.

این تحلیلگر اردنی نوشت: حساب و کتاب کشورهای همسایه افغانستان، محاسبات و منافع آن‌ها با منافع جامعه جهانی و غرب متفاوت است. پاکستان گستردگی جمعیت، راهبردی قوی و هم‌پوشانی جغرافیایی زیادی با افغانستان دارد که بیشترین تأثیر را از حکومت طالبان بر افغانستان خواهند پذیرفت. چین نیز به ایجاد رابطه همسایگی خوب با نظام سیاسی جدید افغانستان علاقه‌مند است تا با قدرت نرم اقتصادی خود سهم مهمی را به‌ دست آورد، در این میان شکست آمریکا به‌عنوان رقیب اقتصادی چین در افغانستان برگ برنده مهمی برای پکن محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید:

زنان در دولت افغانستان راه خواهند یافت

ایران از گفت‌وگو و توافقات بیناافغانی حمایت می‌کند

عصایره می‌نویسد: جمهوری اسلامی ایران با وجود نگرانی از اوضاع افغانستان، هیچ علاقه‌ای به مخالفت با طالبان یا ورود به وضعیت متشنج و درگیری‌ها در هر سطحی ندارد. ترکیه نیز از کشورهای بانفوذ جهان اسلام است و تلاش می‌کند تا موقعیت پیشرفته‌ای را برای سرمایه‌گذاری در منابع طبیعی افغانستان به‌ دست آورد.

وی در ادامه نوشت: قطر نقش بسیار مهمی ایفا کرده، اعتماد طالبان را با برگزاری مذاکرات صلح میان این گروه و آمریکا به‌ دست آورده است و تلاش‌هایش به انعقاد توافقنامه دوحه در سال ۲۰۲۰ منجر شد که زمینه خروج آمریکا را از خاک افغانستان فراهم کرد. دوحه بعدها برای تخلیه آمریکایی‌ها و متحدانش از کابل تلاش کرد و امروزه به‌عنوان حلقه وصل میان آمریکایی‌ها و غرب با طالبان شناخته می‌شود. دوحه بدون کسب موفقیت چشمگیری در پرونده مذاکرات صلح همچنان خود را سهم‌خواه دولت جدید افغانستان می‌داند.

تحلیلگر اردنی گزارش کرد: با تولد حکومتی بر مبنای شیخوخیت و تفاهم اهل‌سنت و شیعه مواجهیم. جهان منتظر مشاهده رفتار طالبان و نحوه برخورد آن‌ها با چالش‌ها و موضوعات مختلف در محورهای بین‌المللی خواهد بود. اینکه افغانستان به مأمنی برای تروریست‌ها تبدیل می‌شود یا سکویی برای حمله و اقدام علیه همسایگان می‌شود، مواردی است که با گذر زمان می‌توان درباره آن قضاوت کرد و عیار نظام سیاسی جدید افغانستان و حکومت طالبانی را سنجید.

انتهای پیام/۴۰۳۳/پ