یادداشت وارده؛
دهم تیر؛ روز نکوداشت صائب تبریزی
دهم تیر روز بزرگداشت میرزا محمّدعلی صائب تبریزی بزرگترین غزل‌سرای سده یازدهم هجری و نامدارترین شاعر زمان صفویه است.
به گزارش خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری آنا از کاشان، شعر صائب را باید صورت مکتوب و منظوم معماری رنگ‌آمیز و افسونگر دوره صفوی دانست که هر بیت او یک کاشی هفت‌رنگ از مضمون و تصویرهای شاعرانه را با خود دارد، با این وجود حتی اگر شاعران دوره بازگشت (که تصادفاً بیشتر از اصفهان و نواحی نزدیک به آن مانند کاشان بودند) به میراث هنری این بزرگترین شاعر عصر و یکی از پرکارترین شاعران ادب فارسی روی خوش نشان ندادند، خود در مظان این ایراد هستند که چرا پاسخ منتقدانه خود را به سبک امثال صائب با برگشتن به سبک شعر چهارصد سال پیش از خود داده‌اند؟
دوره‌های سیاسی و اجتماعی پس از صفویه به گونه‌ای پشت سر هم آمده‌اند که لامحاله مجال توجه به رنگین‌خیالی‌های امثال صائب و کلیم را فراهم نمی‌کرده است، چراکه شعر صائب از بطن غلیان‌ها و هیجان‌های قهوه‌خانه‌های پایتخت تازه نهاده شده برآمده که رشته‌ای نامرئی از رفاه و دل‌ِ خوش آنها را به هم پردازش کرده است و مگر در دوره نادر و خواجه قاجار و در میان حرمسرای خاقان مغفور می‌شود این شکل از شادسرایی و آرامش را اصلاً به زبان آورد؟
وقتی در دوره صفویه حتی فقهایی چون مجلسی که به شعر روی خوش نشان نمی‌دهند، کتاب‌هایی افزون بر صد جلد می‌نگارند (یعنی کار فرهنگی می‌کنند) و شیخ بهایی جامع ادبیات و مهندسی است و در هر کوچه بن‌بست در کاشان چند شاعر زندگی می‌کنند و در یک کلام شعر از در و دیوار شهر به روییدنی چشم‌نواز بالا می‌رود، نمی‌شود توقع داشت که در دوره‌های بعد که تاختن افغان‌ها و تدافع نادری و ستم آغامحمدخانی و عشرت بی‌هنگام فتحعلی‌شاه ایران را فرا گرفته است، خاطری آسوده یافت شود که برای مردم صائب بخواند و یا چون او بسراید.
حرف صوفیانه‌ای که به قول حافظ گفتن آن بی‌اجازتی روا نیست هم ختام سخن ماست و آن اینکه برجسته شدن گرایش‌های دینی و شیعی در دوره صفویه‌ای که گاه فرهنگ و هنر این دوره را با تعبیر گزنده «آخوندی» یاد کرده‌اند، برخی ادیبان و استادان را متقاعد نمی‌کرده است که در شعر و ادبیات این دوره تأملی داشته باشند و تداوم چنین بی‌مهری‌هایی به شعر صفوی که لحن تند تذکره‌نویسان قاجاری هم چاشنی آن بوده، گونه‌ای روی‌گردانی از این شیوه شاعری را دامن زده که اکنون دیگر به هیچ بهانه‌ای موجه نمی‌کند.
امروز مطالعه شعر صائب و ادبیات صفوی مطالبه جدی همه دلسوزان شعر و ادب فارسی است، به‌ویژه اینکه روی دیگر سکه شعر این دوره حاوی نقش کسانی چون بیدل دهلوی در هند است که توجه به آن شیوه به هزار و یک دلیل از فرایض ادبی برای همه به‌ویژه جویندگان جوان روزگار ماست.
عبدالرضا مدرس‌زاده، دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان
انتهای پیام/۴۰۷۸/پ
انتهای پیام/
