با برگزیدگان هشتمین جشنواره فرهیختگان/۳۶ در گفت‌وگو با آنا مطرح شد؛
ورود دانشگاهیان به برنامه توسعه اقتصادی و اشتغال روستایی
دانشگاه در طرح‌های برون‌دانشگاهی از پژوهشگران به‌جد حمایت کندبرگزیده جشنواره فرهیختگان دانشگاه آزاد اسلامی گفت: ورود دانشگاهیان به «برنامه توسعه اقتصادی و اشتغالزایی روستایی» در قالب طرح‌های برون‌دانشگاهی برای نخستین بار در تاریخ برنامه‌ریزی ایران صورت گرفته است.
گروه استان‌های خبرگزاری آنا، داوود دهقانی‌محمودآباد؛ هشتمین جشنواره علمی، پژوهشی و فناوری فرهیختگان و مراسم تجلیل از برگزیدگان این جشنواره با حضور دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، اعضای هیئت رئیسه و مدیران دانشگاه عصر ۷ اردیبهشت جاری به صورت مجازی در سالن شهید مطهری سازمان مرکزی دانشگاه برگزار شد و با معرفی برگزیدگان برتر به کار خود پایان داد.
جشنواره فرهیختگان دانشگاه آزاد اسلامی در سال ۱۴۰۰ به ایستگاه هشتم خود رسید و با افزایش دو برابری مجموع جوایز نقدی به‌منظور افزایش انگیزه برای تلاش و فعالیت‌های پژوهشی و فناورانه اعضای هیئت علمی دانشگاه همراه بود.
شورای سیاست‌گذاری جشنواره با افزایش جایزه نقدی پژوهشگران برتر به میزان ۲۵۰ درصد و فناور برتر به میزان ۳۰۰ درصد موافقت کرد تا جایی که جوایز پژوهشگران برتر از ۱۰ میلیون تومان در سال گذشته به ۲۵ میلیون تومان و فناور برتر از ۵ میلیون به ۱۵ میلیون تومان افزایش پیدا کرد و جوایز نقدی سایر برگزیدگان نیز رشد خوبی داشت.
در هشتمین جشنواره فرهیختگان ۲۲ استان و ۳۹ واحد دانشگاهی (استان‌های تهران، اصفهان و آذربایجان شرقی با بیشترین برگزیده) حضور پیدا کردند که پراکندگی خوبی بین برگزیدگان صورت گرفت و ۷۲۰ اثر به جشنواره ارسال شد؛ البته با حوزه‌های بررسی‌شده توسط سازمان مرکزی مانند مراکز تحقیقاتی، مراکز رشد، سراهای نوآوری، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، مدارس سما و... مجموع آثار و زیرساخت‌ها به حدود هزار و ۹۰۰ رسید و از هفت پژوهشگر برتر و یک فناور برتر دعوت شد تا به نمایندگی از طرف دیگر برگزیدگان در مراسم اختتامیه و تجلیل حضور پیدا کنند.
بیشتر بخوانید:
دانشگاه برتر حوزه فناوری جشنواره فرهیختگان چگونه انتخاب شد؟
۵ پروتئین ناشناخته در پاسخ به تنش شوری پایه پسته شناسایی شد
بی‌توجهی به «تئوری علف‌های هرز» در فعالیت‌های فناورانه
مشکل پژوهش کشور معطوف‌بودن آن به نتیجه است
نصرالله مولایی هشجین عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت در بخش طرح برون‌دانشگاهی هشتمین جشنواره فرهیختگان موفق به کسب عنوان پژوهشگر برتر این جشنواره شد. خبرنگار آنا به همین مناسبت با این برگزیده جشنواره درباره جزئیاتی از طرح برون‌دانشگاهی ارائه شده گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانیم.
آنا: ابتدا خودتان را معرفی و سوابقی از فعالیت علمی‌تان بیان کنید؟
مولایی: استاد تمام‌وقت گروه جغرافیا پایه ۳۵ هستم که حدود ۳۰ سال سابقه همکاری به‌صورت تمام وقت با دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت را دارم و از سال ۶۸ تاکنون در حوزه‌های آموزشی، پژوهشی و اجرایی همکاری کرده‌ام.
در حوزه پژوهشی فعالیت‌هایی را در قالب چند جلد کتاب، مقاله، طرح‌های درون‌دانشگاهی و برون‌دانشگاهی انجام داده‌ام. اکنون مدیرمسئول و سردبیر سه مجله وزارتی هستم که یک مجله از ۱۵ سال پیش، مجله دیگر پنج سال و سومین مجله از حدود یک سال پیش فعال است. چند دوره به‌عنوان پژوهشگر برتر کشوری، استانی و دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان و واحد رشت انتخاب شده‌ام.
عضو کمیسیون تخصصی جغرافیایی برنامه‌ریزی وزارت علوم نیز هستم و یکی از کارهایی که از ابتدای همکاری خودم با دانشگاه اعتقاد داشتم و دنبال کردم، این است که رشته تخصصی‌ام را به خارج از دانشگاه ببریم، یعنی کاربردی کردن و تولید ثروت، به‌دلیل همین طرح‌های برون‌دانشگاهی قابل توجهی در این سال‌ها برای دانشگاه گرفتیم که حاکی از تعاملاتی است که بین دانشگاه و خارج از دانشگاه انجام دادیم.
اکنون مسئولیت مرکز تحقیقات گردشگری دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت را برعهده دارم و چند طرح برون‌دانشگاهی را قرارداد بسته‌ایم و ارتباط خوبی همراه با جنبه‌های کاربردی علم و دانش را در بیرون از دانشگاه داریم که ماحصلش عقد قراردادهای متعدد بوده است.
آنا: طرح برون‌دانشگاهی شما به‌عنوان طرح برتر هشتمین جشنواره فرهیختگان انتخاب شد در این مورد توضیح می‌دهید؟
مولایی: قراردادی که امسال به‌عنوان طرح برون‌دانشگاهی برتر در جشنواره هشتم فرهیختگان انتخاب شد، «برنامه توسعه اقتصادی و اشتغالزایی روستایی» است که از تکالیف برنامه ششم توسعه کشور و قرار بوده در طول برنامه برای ۲۵ هزار روستا تهیه شود که این‌جانب در دو استان خراسان‌شمالی و گیلان همکاری داشته‌ام. طرح مربوط به قراردادی است که با سازمان مدیریت برنامه‌ریزی استان گیلان به‌عنوان طرح برون‌دانشگاهی داشتیم و مدیر و مجری این طرح بودم که با موفقیت در محدوده شهرستان طالش که چهار دهستان و ۵۹ روستا داشت، انجام شد، البته این بخشی از طرح است، بالای ۳۰۰ روستا داشتیم که طرح را در آن اجرا کردیم.
آنا: توضیحاتی از روند اجرای طرح بیان کنید.
مولایی: یکی از ویژگی‌های برجسته‌ای که با تخصصی اصلی این‌جانب ارتباط دارد، برنامه‌ریزی توسعه روستایی است که در راستای رویکرد برنامه‌ریزی مشارکتی با برگزاری کارگاه‌های مشارکتی در تک‌تک روستاهای هدف، مزیت‌ها، ظرفیت‌ها، توان‌ها، موانع و زیرساخت‌های لازم برای توسعه اقتصادی را شناسایی و در نهایت برای هر روستا یک برنامه تعریف کردیم.
برنامه تعریف‌شده می‌تواند برای مدیران شهرستان و استان نقشه راهی باشد که در این روستا چه کار کنیم که اشتغال ایجاد کند، اقتصاد روستایی تقویت شود. هدف طرح این بود که اقتصاد روستاها را ارتقا دهیم و اشتغال ایجاد کنیم به‌ویژه برای افرادی که جویای کار و دارای ایده کارآفرینی هستند، افرادی که کارهای نیمه‌تمام دارند و به‌دلیل نبود حمایت‌ها به هر دلیلی این سرمایه راکد مانده بود و همین‌طور افرادی که تحصیلکرده هستند.
آنا: چند طرح اشتغالزایی در مدت فعالیت در روستاها شناسایی شد؟
مولایی: تعداد قابل‌توجهی طرح اشتغالزا شناسایی کردیم که آمار و اطلاعاتش شاید در این وقت اندک قابل ارائه نباشد؛ اما آنچه مسلم است با اجرای درست این طرح که در حقیقت با مشارکت همکاران دانشگاهی در سطح کشور و استانها بوده است، کارگاه‌هایی را برگزار می‌کردند و مردم توجیه می‌شدند، جلسات استانی و شهرستانی با دستگاه‌ها، مدیران و کارشناسان مرتبط با این موضوع و همین‌طور در خود روستا با روستاییان با افراد دارای ایده‌های کارآفرینی، تحصیلکرده‌ها و مدیران روستا برگزار می‌شد و نتیجه این جلسات در نهایت با آن فرآیند پایشی که انجام گرفت به یک برنامه توسعه اقتصادی و اشتغالزایی روستاهای هدف تبدیل می‌شد.
آنا: چه اهدافی در این طرح‌های برون‌دانشگاهی در روستاها دنبال می‌شود؟
مولایی: این فعالیت «برنامه توسعه اقتصادی و اشتغالزایی روستایی» (طرح برون‌دانشگاهی) برای نخستین بار در تاریخ برنامه‌ریزی ایران صورت گرفته است؛ چراکه در تدوین شرح خدماتش، گفته بودند تا حد امکان با دانشگاه‌ها قرارداد ببندید که در نوع خود نقطه عطفی است و به بخش اقتصاد روستاها به‌دلیل مغفول ماندن آن در برنامه‌ریزی‌های کشور توجه شد. دانشگاهیان برای این فعالیت چارچوب تعریف کردند که وضعیت اقتصادی روستاها را بهبود ببخشند تا آن شکافی که میان شهرها و روستاها بوده و فقری که در روستاها حاکم است، مهاجرتی که از روستاها به شهرها انجام می‌شود، تغییر کاربری‌های ناشی از ناکافی بودن درآمد خانوارهای روستایی، فروش زمین- که به اقتصاد ملی، محیط زیست و به پایداری روستاها آسیب فراوانی می‌زند - تقلیل پیدا کند.
آنا: این طرح‌ها چگونه عملیاتی می‌شود و چه مشکلاتی در مسیر اجرا قرار دارد؟
مولایی: موضوع عملیاتی‌شدن طرح اینگونه بوده که در نهایت پروژه در حوزه‌های کشاورزی، صنعت، خدمات و گردشگری تعریف شده است، یعنی مصوب شده دستگاه‌هایی مانند جهاد کشاورزی، صمت، میراث فرهنگی و آموزش فنی‌وحرفه‌ای با محور فرمانداری‌ها و دستگاه‌های بخشی استانی و نظارت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و با توجه به اینکه خود این طرح‌ها در شورای برنامه‌ریزی توسعه هر استان هم مصوب می‌شود و ضمانت اجرایی دارد، بتوانند در روستاها در یک بازه زمانی پنج ساله کارهایی را انجام دهند که مدون بوده و سلیقه‌ای نباشد.
در ارتباط با اجرای این طرح‌ها، مشکلات به‌گونه‌ای است که اجرای آن مانند تهیه و تصویب طرح آسان نیست؛ زیرا نیاز به بودجه و هزینه در بخش مالی دارد و منابع این طرح‌ها قرار است از طریق مشارکت مردم، تعاونی‌ها، بخش خصوصی و به اضافه بخش قابل توجهی تسهیلات ارزان‌قیمت اتفاق بیفتد.
به‌عنوان مثال طرح اجرای یک گلخانه در روستا اشتغال مستقیم و غیرمستقیم دارد. اقامتگاه بوم‌گردی هزینه دارد، پرورش ماهی، آبزیان، گرمابی یا سردابی، ایجاد واحد تبدیلی در ارتباط با باغ‌داری همه و همه نیازمند پوشش مالی است و مشکلات خاص خود را دارد.
آنا: چه کمکی از دانشگاه در بخش طرح‌های برون‌دانشگاهی برمی‌آید؟
مولایی: یکی از موضوعاتی که دانشگاه آزاد اسلامی در ارتباط با طرح‌های دانشگاهی باید به‌جدّ دنبال آن باشد، تقویت بخش ارتباط با صنعت است. با توجه به رویکردی که دانشگاه دارد و شعاری که انتخاب کرده است و مسئولان دانشگاه مرتب تأکید بر منابع درآمد غیرشهریه‌ای دارند، یکی از بخش‌های اصلی همین طرح‌های برون‌دانشگاهی است که دانشگاه باید از پژوهشگران، صاحب‌نظران، کسانی که در این زمینه تعامل، تجربه و سرمایه‌های اجتماعی دارند، حمایت جدی داشته باشد و در بخش صنعت افراد و نیروهای کاری و زبده را به‌کار بگیرد تا برای دانشگاه درآمد کسب کند.
رویکرد مراکز تحقیقاتی دانشگاه ابتدا باید بر کارهای پژوهشی بنیادی و بعد از آن توسعه و کاربردی باشد. به نظر می‌رسد در این زمینه هم یک تجدید نظر نیاز است تا مراکز تحقیقاتی بتوانند فعالیت‌های پایه‌ای که برای خارج از دانشگاه مقبولیت داشته و اثرات خود را نشان دهد به مرحله کاربردی بروند.
آنا: و سخن پایانی ...
مولایی: افرادی که در حوزه طرح‌های برون‌دانشگاهی کار می‌کنند باید مورد حمایت جدی قرار بگیرند، امکانات لازم در دانشگاه در اختیار آنان قرار بگیرد، از سوی دیگر موانع اداری باعث کندی کارها می‌شود، گاهی اوقات با هزار مشقت یک قرارداد برون‌دانشگاهی آماده می‌شود و وقتی که می‌خواهد در دانشگاه به مرحله اجرا برسد، فرآیند اداری خیلی طولانی است. دانشگاه‌ها نباید در ارتباط با عقد و پیگیری امور قراردادی مجری را درگیر کارهای اداری کنند.
انتهای پیام/۴۱۱۷/۴۰۶۲/
انتهای پیام/
