حقوق متهم زمانی که در بازداشت است، چیست؟

به گزارش خبرنگار حقوقی و قضایی خبرگزاری آنا، تا زمانی که دادگاه برگزار و حکم صادر نشده، ممکن است فرد متهم از تمامی اتهامات مبرا شود. بر این اساس رفتار ضابطان و شرایط نگهداری افراد در بازداشتگاه‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

متهم باید به زندان معرفی شود و در صورت نیاز به تحقیق توسط ضابطان، صرفاً برای مدت‌زمان کوتاه و ضروری از زندان در اختیار ضابطان قرار گیرد. این نگاه ویژه دستگاه قضا در حالی است که طبق قانون تمامی بازداشتگاه‌ها باید تحت نظارت قوه قضائیه باشند و زندانی بعد از ۲۴ ساعت باید به زندان برای نگهداری معرفی شود و در صورت نیاز به انجام تحقیقات هم باید بازپرس پرونده زندانی را از زندان تحویل بگیرد و مجدد به زندان بازگرداند. 

طبق قانون تمامی بازداشتگاه‌ها باید مجهز به دوربین‌های مداربسته باشند که در این راستا سردار اشتری، فرمانده نیروی انتظامی نیز با تاکید بر استفاده از امکانات روز از تجهیز بازداشتگاه کشور به کنترل دوربین‌های مداربسته خبر داده بود.

بازداشت موقت چیست؟

در مرحله بازداشت متهم توسط ضابطان دادگستری و انجام تحقیقات، بازپرس می‌تواند با صدور قرار تأمین در خصوص فرد یا افرادی تحقیقات بیشتر را انجام دهد. چنانچه متهم نتواند به‌خوبی از خود در مقابل اتهام انتسابی دفاع کند و جرم نیز از اهمیت خاصی ازنظر میزان اخلال در نظم جامعه برخوردار باشد، به‌منظور جلوگیری از فرار متهم، امحای آثار جرم و تبانی متهم با دیگران و… بازپرس مکلف به صدور قرار بازداشت موقت می‌شود.

قرار بازداشت موقت ممکن است توسط بازپرس یا دادیار صادر شود که درهرصورت پرونده باید ظرف ۲۴ ساعت برای اظهارنظر دادستان نسبت به این قرار برای وی ارسال می‌شود. در صورت مخالفت دادستان با قرار بازداشت موقت باید ازنظر دادستان پیروی کرد و متهم آزاد می‌شود و مقام صادرکننده باید قرار دیگری برای متهمم در نظر بگیرد. دادستان هم می‌تواند از بازپرس تقاضا کند قرار بازداشت متهم را صادر کند، در مقابل بازپرس می‌تواند با این درخواست دادستان مخالفت کند درهرصورت حل اختلاف بین دادستان و بازپرس با دادگاه عمومی و انقلاب محل خواهد بود.

اما اگر بین دادیار و دادستان اختلاف‌نظر نباشد، این قرار به متهم ابلاغ می‌شود و او ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ، حق اعتراض به‌قرار را دارد. ماده ۳۷ قانون آیین دادرسی کیفری ایران مصوب سال ۱۳۷۸ اعلام می‌دارد: تمامی قرارهای بازداشت موقت باید مستدل و موجه بوده و مستند قانون و دلایل آن و حق اعتراض متهم در متن قرار ذکر شود. همچنین قاضی مکلف است در تمامی موارد پس از مهلت یک ماه در صورت ضرورت با ذکر دلایل و مستندات قرار بازداشت موقت را تجدید و در غیر این صورت با قرار تأمین مناسب، متهم را آزاد کند

با توجه به ماهیت قرار بازداشت موقت و ضرورت وجودی آن می‌توان این‌گونه استنباط کرد که این قرار طبق مواد قانون آیین دادرسی در یک یا چند مورد ازجمله شدت مجازات در جرم ارتکابی، بیم فرار و پنهان شدن متهم، جلوگیری از امحای آثار و دلایل جرم، تبانی با شهود و مطلعان یا سایر متهمان است که در همه این موارد متهم به لحاظ جلوگیری از تبانی بازداشت‌شده و این موضوع باید در معرفی‌نامه وی به زندان قید شود.

حداکثر مدت قرار بازداشت موقت

حداکثر مدت قرار بازداشت موقت یک ماه است تا تحقیقات مقدماتی پایان پذیرد و وقت رسیدگی معین شود. هرگاه ظرف مدت یک ماه تحقیقات لازم انجام‌شده و پرونده به تعیین وقت نرسیده باشد، قرار بی‌اعتبار خواهد بود و اگر متهم پس‌ازاین مرحله در زندان باشد، از مصادیق بازداشت غیرقانونی خواهد بود.

حق اعتراض متهم نسبت به‌قرار بازداشت

یکی از تمهیدات قانونی در جهت حمایت از حقوق و آزادی‌های متهم، پذیرش حق اعتراض نسبت به‌قرار بازداشت موقت است. قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۲۹۰، حق اعتراض متهم را پیش‌بینی کرده بود. در مواد ۳۸، ۴۰ و ۱۷۱ با تصویب قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب مصوب ۱۳۷۳ موضوع حق اعتراض متهم مغفول مانده، زیرا در این قانون، صدور قرار بازداشت متهم به عهده قاضی (رئیس دادگاه، دادرس یا قاضی تحقیق حسب ارجاع) واگذار شد، بنابراین درزمینهٔ قطعیت یا عدم قطعیت این قرار بین قضات اختلاف‌نظر ایجاد شد؛ بعضی از محاکم قائل به قطعیت و بعضی دیگر قائل به قابل‌اعتراض بودن قرار بازداشت موقت شدند.

ماده ۳۳ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری حق اعتراض متهم به‌قرار بازداشت موقت را ظرف مدت ۱۰ روز پذیرفته و اعلام داشته که این قرار قابل‌تجدید نظر در دادگاه تجدیدنظر استان است.

بازداشت موقت در زندان یا بازداشتگاه؟

در آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب ۲۰ آذر ۱۳۸۴ بازداشتگاه را جدای از زندان دانسته و در تعریف آن می‌گوید بازداشتگاه، محل نگهداری متهمانی است که با قرار کتبی مقام‌های صلاحیت‌دار قضائی تا اتخاذ تصمیم نهایی به آنجا معرفی می‌شوند. درحالی‌که زندان محلی است که در آن محکومانی که حکم آنان قطعی شده با معرفی مقامات قضائی صلاحیت‌دار قضائی و قانونی برای مدت معین یا به‌طور دائم برای تحمل کیفر، باهدف حرفه‌آموزی، بازپروری و باز سازگاری نگهداری می‌شوند. پس نتیجه گرفته می‌شود که بازداشتگاه زندان نیست،

انتهای پیام/۴۱۵۹/