مصادیق سالمندآزاری چیست؟ / مراقب سوء استفاده از سالمندان مبتلا به آلزایمر باشید

حسین جعفری در گفت‌‌و‌گو با خبرنگار گروه اجتماعی آنا با توجه به تعریف سازمان جهانی بهداشت از سالمند‌ آزاری، عنوان کرد: انجام هر عملی که باعث وارد شدن صدمه جدی به فرد سالمند تحت مراقبت و آسیب‌پذیر شود، از مصادیق سالمندآزاری است. از میان این اعمال می‌توان به برآورده نکردن نیازهای اساسی سالمند یا محافظت نکردن از او در برابر آسیب‌های احتمالی جسمی، روانی و مالی اشاره کرد.

وی یادآور شد: میزان سالمندانی که مورد سالمند‌ آزاری قرار می‌گیرند، در سطح جهان، بین 4 تا 6 درصد سالمندان تخمین زده شده است. این سوء رفتارها معمولا از طرف نزدیکان و کسانی است که مراقبت از سالمند را به عهده دارند. مراقب می‌تواند پرستاری باشد که از سالمند در منزل یا خانه سالمندان نگهداری می‌کند یا فرزند، فرزندان، خواهر و برادر، عروس و داماد یا حتی همسر سالمند باشد.

مدیر فنی مرکز توانبخشی قاصدک وابسته به انجمن آلزایمر ایران، عنوان کرد: سالمند آزاری گاهی به شکل بد رفتاری جسمی با سالمند تظاهر می‌یابد. آسیب‌ رسانی، بد رفتاری، کتک‌ زدن یا عدم مراقبت از سالمندی که دچار یک بیماری جسمی است، ندادن به موقع داروها یا در اختیار نگذاشتن وسایل کمکی مانند عصا، عینک و سمعک از مصادیق بد رفتاری جسمی محسوب می‌شوند. نوع دیگر بد رفتاری‌ها، بد رفتاری روانی است که با اعمالی مانند توهین، تحقیر، بی‌توجهی، ابراز خشم و نفرت به سالمند نمود پیدا می‌کند. بهره‌ برداری مالی نیز به معنای برداشت یا سوء‌ استفاده از منابع مالی سالمند است که نوع دیگری از سالمند آزاری محسوب می‌شود.

جعفری با بیان اینکه میزان مرگ و میر در سالمندانی که مورد آزار قرار می‌گیرند بسیار بالاتر از افرادی است که مراقبت درستی از آنان به‌ عمل می‌آید، گفت: پژوهشگران در یک مطالعه دریافته‌اند که تنها 9 درصد سالمندانی که مورد آزار قرار گرفته‌ا‌ند، زنده می‌مانند، در حالی که این عدد در سالمندانی که در شرایط مناسب نگهداری می‌شوند به 40 درصد می‌رسد.

وی عنوان کرد: بد رفتاری با سالمندان ممکن است در منزل خودشان یا در خانه سالمندان اتفاق بیفتد. البته در نهایت سر و کار سالمندانی که در خانه خودشان مورد بدرفتاری قرار گرفته‌اند، معمولا به خانه سالمندان می‌افتد که در آنجا ممکن است شرایط بهتر و مناسب‌تری از محل زندگی اصلی خود را تجربه کنند یا بدرفتاری با آنها توسط افراد دیگر و با روش‌های دیگری ادامه پیدا کند.

این عضو انجمن آلزایمر ایران، خاطرنشان کرد: بدترین شکل سالمند‌ آزاری، نوعی است که در آن فرد سالمند آزار از آسیب‌ رسانی، تحقیر و ناتوان کردن سالمند لذت می‌برد. شاید رفتار کنونی چنین افرادی ریشه در گذشته مشترکی داشته باشد که با سالمند مورد نظر داشته‌اند و اکنون که سالمند درمانده، محتاج و وابسته آنها شده و قدرت تحکم سابق را ندارد، زمان را مناسب برای گرفتن انتقام می‌بینند. این ویژگی‌ها را بیشتر در زنانی می‌بینیم که سال‌ها تابع و مطیع همسران زورگو بوده‌اند.

جعفری در خصوص ویژگی‌های سالمند آزارها، گفت: گاهی مراقبان افراد سالمند خودشان هم دچار بیماری‌های روانی و جسمی هستند که باعث می‌شود، نا آگاهانه باعث آزار و اذیت سالمند شوند، بنابراین نظارت و حمایت مراقبان ضروری است اما به‌ طور کلی افرادی که به سالمندان آسیب می‌زنند، معمولا اعتیاد و سوء مصرف مواد دارند و از این مراقبت منفعت مالی عایدشان می‌شود. آنها روابط قربانیان خود را با دیگران و دنیای خارج قطع می‌کنند و سالمند تنها از طریق آنهاست که می‌تواند با دیگران ارتباط برقرار کند، در واقع نقش چشم و گوش قربانی را به عهده می‌گیرند و سالمند فقط از دریچه‌ای که فرد آزار‌ رسان تعیین کرده، می‌تواند دنیا را ببیند. به تدریج کنترل مالی قربانی را به دست و برای سالمند تصمیم می‌گیرند.

وی افزود: در بسیاری از موارد سالمند حتی تصور می‌کند که فرد آزار دهنده، خیرش را می‌خواهد و از جان و دل خود را در اختیارش قرار می‌دهد. همانطور که گفته شد، برخی آزار رسان‌ها تنها منفعت مالی دارند. بعضی‌ها هم معتقدند که رفتارشان صحیح است و سالمند آنقدر ضعیف و نانوان است که نمی‌تواند تصمیم درستی در مورد اداره زندگی خود بگیرد. آنها هدف خود را قصد خیر می‌دانند.

این عضو انجمن آلزایمر ایران درباره راهکارهای پیشگیری از سالمند آزاری، عنوان کرد: همیشه باید توجه داشته باشیم که رفتار با بزرگترها و سالمندان مستقیما توسط نسل بعدی الگو برداری می‌شود، بنابراین اگر می‌خواهیم در آینده مورد چنین آزار و اذیت‌هایی قرار نگیریم، از هم‌ اکنون باید رفتارمان را با سالمندان بهبود بخشیم. همچنین باید همه مسئولیت‌‌های نگهداری و مراقبت از سالمندان را به یک نفر نسپاریم. در چنین وضعیتی، مراقب دچار فرسودگی و خستگی می‌شود و از عهده وظایفش بر نخواهد آمد و در بدترین حالت نیز اقدام به سوء استفاده در جنبه‌های مختلف خواهد کرد. گذشته از این‌ها، حمایت سیستم اجتماعی از قبیل مراجع قضایی و قانونی، بهزیستی، مددکاری و سازمان‌های مردم نهاد نقش بسزایی در پیشگیری از این پدیده مذموم دارند.

وی یادآور شد: در میان سالمندان، گروهی هستند که از سایر همسالان خود آسیب‌پذیرترند. چنین سالمندانی ممکن است با فرد آسیب‌رسان در یک مکان و زیر یک سقف زندگی کنند. آنها معمولا دچار بیماری‌ها و ناتوانایی‌های متعدد و جسمی هستند که باعث وابستگی‌شان به دیگران می‌شود. این گروه از سالمندان از نظر اجتماعی منزوی‌تر هستند و هیچ ارتباطی با دنیای خارج ندارند و از طرد یا کنار گذاشته شدن و بی‌توجهی واهمه دارند یا دچار افسردگی و زوال عقل می‌شوند.

حسینی در خصوص سالمند آزاری در بیماران مبتلا به آلزایمر، گفت: بیمار مبتلا به آلزایمر به آسانی با یک تماس تلفنی، نامه یا اس‌ام‌اس و ایمیل فریب داده می‌شود. امضا کردن برگه‌های اسناد حقوقی مانند وصیت نامه، وکالت نامه، سند مشترک یک خانه به وسیله بیمار بدون آگاهی داشتن از محتوای برگه‌ها از جمله راه‌های کلاهبرداری است. فرد کلاهبردار ممکن است حتی آشنا، دوست یا اعضای خانواده بیمار باشد.

وی افزود: به روش‌های گوناگون ممکن است از بیماران مبتلا به آلزایمر سوء استفاده شود. دزدیدن کارت‌های شناسایی، پیشنهاد تعمیر خانه و اتومبیل، سرمایه گذاری برای انجام کارهای سود آور، جایزه‌های ساختگی، باج گیری، کلاهبرداری‌های بیمه‌ای، وادار کردن بیمار به تقسیم دارایی یا دادن وکالت بر دارایی از جمله راه‌های کلاهبرداری از بیماران مبتلا به آلزایمراست.

مدیر فنی مرکز توانبخشی قاصدک وابسته به انجمن آلزایمر ایران، تصریح کرد: برخی از افراد سالمند آزار، بدون اجازه بیمار دارایی‌های او را می‌بخشند یا به فروش می‌رسانند و امضای او را جعل کرده و مستمری وجه چک‌های بیمار را دریافت می‌کنند و از کارت‌های او استفاده می‌کنند. گم شدن مبلغی از حساب بانکی بیمار، یکسان نبودن امضای چک‌ها یا دیگر اوراق با امضای بیمار، آگاه نبودن بیمار از پرداخت نشدن قبض‌ها، تغییر وصیت نامه بدون اجازه بیمار، فروش خانه و گم شدن اشیای گران بها و جواهر از دیگر موارد سالمند آزاری است.