آنا گزارش می‌کند؛
عمان؛ نگینی در آن‌سوی خلیج‌فارس/ نقش ایرانی‌ها در فرهنگ، سیاست و اقتصاد مسقط کمرنگ است/ فرش ایرانی زیر پای بانوی نخست عمان
عمان کشوری زیبا در حاشیه جنوبی خلیج‌فارس به شمار می‌آید، ولی به باور کارشناسان عمانی کمرنگ بودن حضور ایرانی‌ها در این کشور که قدمتی دیرینه با کشورمان دارد، محسوس است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، عمان کشوری پادشاهی در شرق شبه‌جزیره عربستان به پایتختی شهر مسقط است. این کشور از شرق به دریای عرب و از شمال به دریای عمان منتهی می‌شود. از جنوب با یمن و از غرب با عربستان و امارات مرز زمینی و با ایران مرز دریایی دارد.
عمان نقش میانجی‌گری را در میان کشورهای غرب آسیا برعهده دارد. همانند سایر کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج‌فارس منبع اصلی درآمدش نفت است، هرچند نسبت به همسایگان، تولیدکننده متوسطی است. کشاورزی و ماهی‌گیری نیز دو منبع مهم درآمد در عمان هستند و منبع جایگزین دیگر گردشگری است. عمان یکی از قدیمی‌ترین مکان‌های بشر ساکن در جهان به‌شمار می‌رود.
این کشور در همه فصل‌ها آفتابی و گرم است؛ دمای هوا در زمستان‌ها بیشتر میان ۱۷ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد تغییر می‌کند و در تابستان نیز چیزی در حدود ۳۰ تا ۴۰ درجه سانتی‌گراد است. هوا در ارتفاعات سرد می‌شود و ارتفاعات عمان به‌ویژه در هنگام شب، هوای بسیار سردی دارند. مسقط آب‌و‌هوایی گرم و مرطوب دارد، اما شب هنگام از میزان رطوبت آن کاسته می‌شود.
نقطه تلاقی ایران و عمان را می‌توان شورش ظفار و درخواست رسمی این کشور از حکومت شاهنشاهی برای کمک به پادشاهی عمان ارزیابی کرد. فارغ از این موضوع، ایران و عمان اشتراکات فرهنگی و تاریخی زیادی دارند که در ادامه گزارش تقدیم می‌شود.
شورش ظفار و کمک ایران به عمان
جنبش ظفار در سال 1962 با هدف استقلال منطقه «ظفار» شکل گرفت. شیوه حکمرانی «سعید بن تیمور»، پدر سلطان قابوس و دولتمردان عمان که همراه با محدودیت‌های شدید در زمینه‌های مختلف ازجمله محرومیت مردم از حداقل آزادی‌های مدنی، سرکوب و افزایش محرومیت‌های اجتماعی، بی‌اعتنایی به افکار عمومی، بی‌رحمی و محدودیت‌های ستمگرانه بود، یکی از عوامل مهم آغاز بحران و شورش در عمان شد. البته این محدودیت‌ها برای ساکنان ظفار عمان شدیدتر بود؛ به‌گونه‌ای که هیچ‌گونه امکانات شغلی، آموزشی و درمانی در اختیار مردم قرار داده نشده بود و آن‌ها از حداقل امکانات اقتصادی برای گذران زندگی محروم بودند.
با افزایش جنگ و ناتوانی سلطان سعید در سرکوب قیام ظفار، سلطان قابوس تحصیل‌کرده آکادمی نظامی معتبری در انگلستان، با چراغ سبز انگلیس، پدر خود را کنار گذاشت و حاکم عمان شد. سلطان قابوس با ایجاد اصلاحات اجتماعی، عفو عمومی برای شورشیان تسلیم‌شده و بنای تأسیسات رفاهی و عمرانی، زمینه‌های ایجاد شکاف در جنبش را فراهم کرد و به این ترتیب بسیاری از مبارزان را به تسلیم واداشت. او با آگاهی از ضعف بنیه نظامی و مالی درصدد جذب حمایت‌های بین‌المللی افتاد و با بین‌المللی کردن جنگ کوشید بار آن را تماماً از دوش خود بردارد.
تجربه نظامی آمریکا در ویتنام و عواقب عمیق آن بر جامعه این کشور در زمینه استفاده از ظرفیت‌های ملی و منطقه‌ای برای دفع بحران‌ها، پای ایران را به‌عنوان ژاندارم منطقه به عمان باز کرد. محمدرضاشاه پهلوی که برای مبارزه با تبلیغات منفی عراق و امارات در زمینه جزایر سه‌گانه به‌دنبال بهانه‌ای برای توسعه روابط با عمان بود، امید داشت به این‌وسیله بر تردیدهای عمان برای توسعه روابط با ایران پایان بخشد.
پیام همدردی شاه به سلطان قابوس موجب دلگرمی و درخواست وی از ایران برای تأمین نیازهای ارتش عمان شد. به این ترتیب ایران تأمین نیازها و آموزش ارتش عمان برای مقابله با شورشیان را برعهده گرفت و به‌دنبال تقاضای رسمی سلطان قابوس، نیروهای ارتش ایران در 29 آذر 1352 در «صلاله» پیاده شدند.
جان‌باختگان ایران در جنگ ظفار
تعداد جان‌باختگان ایران به‌دلیل خودداری شاه و پنهان‌کاری‌اش حتی خودداری از تحویل اجساد سربازان به خانواده‌هایشان، همواره در هاله‌ای از ابهام باقی ماند. محمدرضا پهلوی پس از خاتمه جنگ و خروج تعدادی از نیروهای ایرانی از عمان، در نطقی تلویزیونی تعداد کشته‌های ایران را فقط 50 نفر اعلام کرد؛ در حالی که در مراسم آیین جاویدان که در سال‌های 1352 تا 1354 برگزار شد، به بیش از 200 نفر از خانواده‌های کشته‌شدگان ارتش نشان اعطا شد. منابع مختلف حتی ارقام بالاتری ارائه و جان‌باختگان ایران در این نبرد را 720 کشته و یک‌هزار و 404 زخمی برآورد کرده‌اند که البته ممکن است با غلو نیز همراه بوده باشد.
هزینه‌های مالی جنگ ظفار برای ایران
گرچه میزان هزینه‌ها و کمک‌های نظامی ایران در ظفار به‌طور دقیق مشخص نیست، ولی حجم عملیات و تدارکات وسیع و پرداخت‌های مالی هنگفت به افسران و سربازان، حمل غذای گرم و سایر مایحتاج به صورت روزانه از ایران، ایجاد خوابگاه‌هایی همچون هتل‌های اروپایی، استخدام آشپزهایی مخصوص و نیز ایجاد اتاق‌های استراحت مجلل، دعوت از رقاصان و هنرپیشگان و خوانندگان مشهور برای برپایی برنامه برای افسران و سربازان به سبک ارتش آمریکا، ایجاد فرستنده رادیویی مداربسته، اعزام برخی افسران آسیب‌دیده به بیمارستان‌های اروپایی، ایجاد کاباره و اقسام مشروبات الکلی و غیرالکلی به صورت رایگان که بیشتر با پروازهای مستقیم و مداوم هواپیماهای «سی130» از ایران به عمان می‌رسیدند و نیز وسعت و حجم بالای مهمات و ادوات ارسالی نشان‌دهنده هزینه‌های میلیاردی ایران در جنگ ظفار است.
«بهمن زند»، سفیر وقت ایران در عمان در گزارشی در سال 1353 هزینه شرکت ایران در جنگ ظفار را میلیاردها تومان ذکر کرد. همچنین نشریه‌ای چپ‌گرا در پاریس در اسفند 1354 با توجه به نظر کارشناسان انگلیسی، هزینه ایران را حدود یک میلیارد دلار تخمین زده بود.
صلح با دشمن اسلام و مسلمانان ممنوع!
از جنگ‌های تاریخی که فاصله بگیریم، مردم مسلمان عمان مخالف هرگونه سازشکاری با طرف‌هایی هستند که به دین اسلام توهین می‌کنند، نمونه آن، فروشگاهی در منطقه «القریات» عمان است که محصولات فرانسوی را تحریم کرد. همان‌گونه که در تصویر مشاهده می‌کنید، دلیل تحریم توهین «امانوئل مکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه به ساحت پیامبر اکرم(ص) عنوان شده است.
نه‌تنها در موضوع اهانت به مقدسات، بلکه در موضوع عادی‌سازی روابط برخی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی نیز عمانی‌ها از موضوع فلسطین دست نکشیده‌اند و مخالفت خود را با عادی سازی روابط اعلام کرده‌اند. چه اینکه به‌دنبال حمایت عمان از عادی‌سازی روابط میان رژیم صهیونیستی با بحرین، هشتگ «#عمانیون_ضد_التطبیع» (عمانی‌ها مخالف عادی‌سازی روابط) در توئیتر ترند شد.
نکته قابل توجه مخالفت پادشاهی عمان با عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی بود، چه‌اینکه وزیر امور خارجه این کشور به‌طور رسمی از مخالفت با عادی‌سازی روابط خبر داده بود، ولی چند ساعتی از تماس تلفنی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا با سلطان هیثم نگذشته بود که ظاهراً مسقط تغییر موضع داد!
تقارب فرهنگی ایران و عمان
شاید جالب باشد بدانید تقارب فرهنگی و تاریخی عجیبی میان عمان، ایران و افغانستان وجود دارد که از لابه‌لای آثار تاریخی این جزیره کوچک عربی در جنوب کشورمان قابل درک است. در عمان قلعه‌ای تاریخی به نام «رستاق» وجود دارد که یادگار دوره ساسانیان است. از نظر واژه‌شناسی رستاق معرب واژه «روستاگ» است که در فارسی سده‌های میانی کاربرد داشت.
قلعه تاریخی «رستاق» در عمان
تصویر زیر حاکی از آن است که مسجد زیبای «سلطان قابوس صحار»، الهامگرفته از تمدن ایران در دوره تیموری است.
بیشتر بخوانید:
فشار امارات و آمریکا به عمان برای دوری از ایران و عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی
در این میان نکته‌ای قابل تأمل وجود دارد و آن این است که عمان با کشوری همچون چین قریب 40 سال است روابط دوجانبه دارند و کمتر از یک ماه پیش به مناسبت چهلمین سالگرد روابط میان دو کشور از تمبر یادبود مشترک که در آن تصاویر دیوار چین و یکی از حصون (قلعه‌ها) عمان در آن وجود دارد، رونمایی شد. علاوه بر این، در چند وقت اخیر به مناسبت ایجاد رابطه با کشورهای فیلیپین، هند، پاکستان و ... جشن مشترک برگزار شده است. چرا این‌گونه مناسبت‌های مشترک نباید میان ایران و عمان با قدمت تاریخی در روابط و فرهنگ وجود داشته باشد و چرا نباید برای روابط خود با کشورهای دوست همچون عمان جشن برگزار شود؟
از همه اینها بگذریم، چندی پیش از همسر سلطان هیثم در مراسمی به مناسبت روز زن رونمایی شد! رونمایی از آن جهت که معمولاً همسران پادشاهان عمان در قاب تصاویر ظاهر نمی‌شوند و حضور همسر پادشاه جدید عمان در مقابل دوربین‌ها موجب بهت و تعجب افکار عمومی این کشور شد.
مراسم قدردانی از فعالان اجتماعی زن عمان
در تصویر فوق، فرش زیر پای همسر پادشاه عمان، ایرانی و شاهکار قالی‌بافان استان اصفهان و شهر نائین است که نقشه لچک و ترنج را به‌زیبایی در کاخ «برکه العامر» به تصویر کشیده است.
زمینه‌های همکاری اقتصادی میان ایران و عمان
«میرجواد میرگلوی بیات»، کارشناس امور عمان در گفتگو با خبرنگار حوزه غرب آسیا و محور مقاومت گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا درباره زمینه‌های همکاری و سرمایه‌گذاری شرکت‌های داخلی در عمان گفت: شرکت «بیئه» بزرگ‌ترین شرکت جمع‌آوری زباله در عمان است. می‌توان برای احداث شرکت بازیافت زباله با آن‌ها مذاکره کرد. علاوه بر این، منطقه «صلاله» به لحاظ آب و هوا و نیز گونه‌های بومی، موقعیت بسیار خوبی برای تأسیس دامداری‌های بزرگ دارد. اهمیت راهبردی این منطقه نزدیکی آن با مرزهای یمن است.
وی افزود: در عمان تقریباً 5 هزار شرکت ثبت‌شده به نام بازرگانان و شرکت‌های ایرانی وجود دارد، ولی از این تعداد به‌جز اندکی فعال نیستند.
همکاری‌های سیاسی
پس از آنکه «سلطان قابوس»، پادشاه عمان درگذشت، رفت‌و‌آمد انگلیسی‌ها به عمان بیش از هر کشور دیگری است. چندی پیش مدیر امور خاورمیانه و شمال آفریقای انگلیس به مسقط سفر و با مقام‌های عمانی دیدار و گفتگو کرد. متأسفانه مسئولان کشورمان در سطح وزیران، معاونان و فرماندهان نظامی تاکنون هیچ اقدامی برای توسعه روابط با عمان انجام نداده‌اند و به نظر می‌آید برنامه‌ای در این زمینه وجود ندارد.
این در حالی است که پیش از درگذشت پادشاه عمان کشورمان روابط بسیار خوب و پویایی با عمانی‌ها داشت و مقام‌های این کشور و کشورمان چندین‌بار سفرهایی به مسقط و تهران داشتند. نباید از نظر دور داشت عمانی‌ها جمهوری اسلامی ایران را کشوری عزتمند می‌دانند و معتقدند روزهای سخت تمام خواهد شد و این قدرت ایران است که باقی می‌ماند.
«سیف النوفلی»، کاربر عمانی با انتشار پیامی در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا می‌گوید تأمین اسلحه ایران به افزایش تهدید امنیت اسرائیل و دولت‌های دیگر منجر می‌شود.
این حرف پمپئو یعنی اینکه ایران خطر بزرگی برای اسرائیل است و آن‌طور که برخی می‌اندیشند، ایران عامل اسرائیل نیست! آیا به جز ایران، میان دولت‌های منطقه دولتی وجود دارد که امنیت اسرائیل را تهدید کند؟
میرگلوی بیات دراین‌باره گفت: با رفع تحریم تسلیحاتی کشورمان، می‌توان دستاوردهای ارزشمند ایران را در حوزه نظامی به کشورهای دوست مانند عمان صادر کرد. این اقدام از سویی موجب اعتماد بیش از پیش عمان به ایران می‌شود و از سوی دیگر زمینه‌های ارزآوری و به رخ کشیدن توان و دانش ایرانی را فراهم می‌کند.
تأثیر کرونا بر زندگی مردم عمان
کرونا تأثیر خود را بر اوضاع اجتماعی عمان گذاشته است و در این کشور فاصله‌گذاری اجتماعی به‌طور جدی رعایت می‌شود. نمونه آن زمان بازگشایی مدارس در این کشور بود که چندی پیش انجام شد. همان‌گونه که در ویدئوی زیر مشاهده می‌کنید، فاصله‌گذاری اجتماعی در یکی از مدارس عمان به‌خوبی رعایت شده است. البته در این کشور مدارس غیردولتی از حدود یک ماه پیش آموزش آنلاین را آغاز کرده‌اند.
مساجد تاریخی عمان؛ الهامگرفته از کشورهای متمدن آسیایی
پیش‌تر بیان شد که مسجد زیبای «سلطان قابوس صحار» الهامگرفته از تمدن ایران در دوره تیموری است؛ اما با مشاهده تصاویر مساجد عمان به نکات دیگری نیز پی خواهیم برد. به‌عنوان نمونه، مساجد «بی‌بی‌خانم» و «گور امیر» سمرقند ازبکستان با مسجد سلطان قابوس در صحار عمان شباهت دارند.
گنبد و ایوان دو مسجد در سمرقند و مسجد صحار در عمان شبیه یکدیگر است. مساجد بی‌بی‌خانم و گور امیر در دوره تیموریان و به سبک معماری دوره تیموری ساخته شده‌اند. از ویژگی‌های بارز این سبک می‌توان گنبد پیازی‌شکل که بیشتر دارای رگه‌های قوسی با رنگ‌های فیروزه‌ای و آبی سیر همراه با قطعات کتیبه‌های سفید به همراه ایوان توخالی و عمیق که مناره‌های حجیم دارند را بیان کرد.
در ساخت مسجد سلطان قابوس در بندر صحار در طراحی ایوان و گنبد از سبک معماری عصر تیموری الهام گرفته‌اند. این مسجد یادگار دیگر تمدن ایرانی از دوران تیموری است.
مسجد «سعید بن تیمور» (پدر سلطان قابوس) در عمان که به سبک مسجد ایاصوفیه در ترکیه ساخته شده است. با وجود قرابت جغرافیایی، فرهنگی و حتی مذهبی، ایران نفوذ معنوی کمی در عمان دارد. هرچند که در برخی از مساجد عمانی از نمادهای ایرانی مانند ایوان‌ها، کاشی‌کاری‌ها و حتی فرش ایرانی استفاده کرده‌اند، ولی مسجدی که بر مبنای معماری ایرانی باشد در عمان وجود ندارد. این در حالی است که مسجد سعید بن تیمور در مسقط به سبک مسجد ایاصوفیه استانبول ساخته شده است.
این نوع معماری که به مساجد عثمانی معروف است، مناره‌های مدادی شکل و گنبدهای ارتفاع کوتاه و نیم‌دایره‌ای دارد. متأسفانه در قرون اخیر بنایی که الهامگرفته از معماری ایرانی و اسلامی باشد، تقریباً در عمان وجود نداشته است.
بنا بر رسم پادشاهان عمانی، احتمالاً چند مسجد با شکوه به نام سلطان هیثم، پادشاه جدید عمان ساخته خواهد شد که امید است اراده‌ای وجود داشته باشد تا شرکت‌های توانمند ایرانی مساجدی با معماری ایرانی در این کشور بنا کنند.
انتهای پیام/4033/
انتهای پیام/
