رسیدن به اخلاق حسینی گاه با برگزار نکردن مراسم عزای آن حضرت به‌دست می‌آید

مصطفی سلیمانی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری آنا در ارتباط با برگزاری مراسم عزاداری در ایام محرم و صفر در شرایطی که کشور از لحاظ شیوع ویروس کرونا در شرایط بحرانی قرار دارد، اظهار کرد: به‌دلیل افزایش آمار مبتلایان به ویروس کرونا، دغدغه بسیاری از مذهبی­‌ها و متدیّنین حتی از پیش از آغاز ماه محرم، چگونگی برگزاری مراسم عزاداری أبی­‌عبدالله(ع) بود. این دغدغه­‌ها تاکنون واکنش­‌های مختلفی را از سوی مخالفین و موافقینِ برگزاری مراسم عزاداری برانگیخته است.

وی با بیان این‌که علی‌رغم نظر فعالان حوزه سلامت مبنی بر این‌که برای حفظ سلامت جامعه از برگزاری هرگونه مراسم و تجمع برای عزاداری پرهیز شود ولی برخی متدیّنین و متشرّعین به برگزاریِ مراسم عزاداری اصرار و تأکید دارند، گفت: استدلال متدیّنین این است که تعطیلی شریعت آرزوی معاندین اسلام بوده و آن را به‌عنوان یکی از پیامدهای منفی تحریم مراسم عنوان می‌‌کنند.

چرا برخی با تعطیلی مراسمات مذهبی به شکل سنتی مخالف بودند؟

این کارشناس مذهبی تصریح کرد: با وجود تأیید ادعای این افراد ولی آمارهای نگران‌کننده از سیر صعودی مجدد آمار ابتلا و تلفات ناشی از شیوع کرونا، نگرانی‌های زیادی را از بابت برگزاری مراسمات عزاداری ایجاد کرد. البته ممنوع شدن فریضه حج خود موضوعی است که براساس آن می‌بایست کمی بر ادعای افرادی مبنی بر برگزاری عزاداری‌ها تأمل کرد.

سلیمانی با اشاره به این‌که  موافقین برگزاری مراسم عزاداری به دلایل اعتقادی، عملی و تاریخی برای توجیه ادعای خود استناد می‌‌کنند، گفت: این افراد می‌گویند عزاداری، تجلیِ علاقه و باور به امامت و به‌عنوان زیرمجموعه تولی و تبری است بنابراین برگزاری آن حتی از حفظ جان هم مهم‌تر است.

وی در پاسخ به این ادعا عنوان کرد: آری، روضه اباعبدالله(ع) یکی از سنت­‌های دیرینه شرعی و ملّی است. مجالس عزاداری به‌عنوان یک کلاسِ درس فشرده معرفتی نگاه شده و به‌عنوان بستر ظهور اندیشه‌­های روح­‌افزا و جان­‌پرور برشمرده می‌شود اما برگزاری تجمعات عظیم برای اقامه عزا باعث به خطر افتادن جان مردم است که بنا بر احکام شرع واجب نیست.

این کارشناس مذهبی با اشاره به چند حکم شرعی همچون  «انجام و یا ترک اموری که مقدمه حفظ نفس است، واجب است.»، «شكستن نماز واجب براى حفظ مال، و جلوگيرى از ضرر مالى يا بدنى مانعى ندارد، بلكه براى هر غرضى، دينى يا دنيوى كه مورد اهتمام نمازگزار است، مانعى ندارد.»، «حق­‌الناس، به معنای حقوق مردم بر ذمه انسان است که از جمله­ آن، رعایت جان و مال مردم است.» و همچنین «وضو و یا روزه اگر برای بدن ضرر داشته باشند باید ترک شوند.» عنوان کرد: واضح است که روضه از روزه ماه مبارک رمضان واجب­‌تر نیست. وقتی ما می­‌توانیم روزه را در صورت احتمال وجودِ ضرر برای بدن ترک کنیم به طریق اولی می­‌توانیم برگزاری مراسم عزاداری برای ابی­‌عبدالله(ع) را در صورت وجود خوف از آسیبِ مالی یا جانی یا آبرویی نیز  ترک کنیم.

مناسک دینی تحت تأثیر شرایط جامعه هستند

سلیمانی تصریح کرد: به‌طور کلی، با توجه به فتاوای ذکر شده به‌نظر می­‌رسد که هر گاه احکام دین در تعارض با سلامتی انسان یا جان، مال و عِرض و آبروی او قرار بگیرند باید تعطیل شوند؛ اما علاوه بر همه این­‌ها باید در نظر گرفت که هیچ الزامی هم برای برگزاری مناسک دینی به شکل سنتی آن­ها وجود ندارد و می­‌توان با توجه به شرایط کنونی، رویه هوشمندانه­‌تر و صورت­ عقلانی‌تری را برای تعطیل نشدن این مناسک در پیش گرفت.

وی ادامه داد: زمانی‌که گردهمایی­‌ها تهدید جانی محسوب می­‌شود بدیهی است که بسیاری از مناسک دین همچون برگزاری نمازهای جماعت، حج واجب، دعاها و اعمال دسته‌­جمعی، شرکت در مراسم تشییع جنازه، دفن میت و حتی زیارت اماکن مقدس و مذهبی تحت تأثیر قرار می‌گیرد. صد البته می­‌توان تلاش کرد که تا جای ممکن، این مناسک را در کیفیت و قالب دیگر و بدون آن­‌که به طور کلی از میان بروند برگزار کرد.

این کارشناس مذهبی برگزاری آنلاین جلسات شب­‌های قدر را نمونه‌ای موفق در برگزاری مناسبت‌های و مناسک دینی دانست.

اصلِ گردهمایی یعنی مخالفت با دستورالعمل­‌های پزشکی

سلیمانی با اشاره به این‌که طبق نظر کارشناسان حوزه پزشکی، برگزاری مراسم و به عبارتی «اصلِ تجمع» مخالف با پروتکل­‌ها و دستورالعمل­‌های بهداشتی است، عنوان کرد: رعایت مسائل فاصله‌گذاری در دسته­‌های عزاداری و جمعیت تماشاکنندگان آن هم با کیفیتی که فعالان حوزه درمان اعلام کرده‌اند میسر نیست؛ به این ترتیب، هرگونه اقدام برای برگزاری مراسم به نوعی بازی کردن با جانِ مردم است.

وی اذعان کرد: نمی‌­شود بیهوده ادعا کرد که مراسم­‌ها و تجمعات را می­‌توان با رعایت دستورالعمل‌‌های بهداشتیِ لازم برگزار کرد. به هر صورت و با احتمال بسیار اندک هم، این امکان وجود دارد که در این گردهمایی­‌ها، زمینه ابتلاءِ حتی یک نفر به این ویروسِ مرگبار به وجود بیاید و بدیهی است که ما حق نداریم در هیچ حالتی جانِ هیچ انسانی را به خطر بیندازیم.

اخلاق، کجای قصه این روزهاست؟

این کارشناس مذهبی به بیان استدلال اخلاقی برای اولویت دادن به سلامتی مردم و عدم برگزاری سنتی مراسمات مذهبی اشاره و عنوان کرد: به راحتی می­‌توان یقین حاصل کرد که اخلاق به ظریف‌‌ترین نکات در تعاملات انسان –حتی در ارتباط با طبیعت و اجسامِ بی­‌جان­- هم پرداخته است، در مقابلِ تضییع حقوق دیگران ساکت نیز ایستاده است. ما حق نداریم برای احیای یک امر مستحب (هر چند با فضیلتِ بسیار) مرتکب امرِ حرامِ قتلِ نفس شویم.

سلیمانی ادامه داد: اگر ما برخلاف نصِّ صریح قرآن، برای حفظ نفس خود ارزش قائل نیستیم و با توجیهات غیرواقع­‌گرایانه و نابخردانه، خود را یک مذهبیِ متدینِ طالب مرگ می­‌دانیم و به این ترتیب خود را بی­‌محابا در معرض خطر قرار می­‌دهیم به حکم اخلاق، در مقابل جان دیگران هم مسئول بوده و با به خطر انداختن جان دیگران، به نوعی در مرگ و یا به‌عبارت دیگر مرگ دیگران شریک خواهیم بود.

هدف از برگزاری مراسم مذهبی چیست؟

وی در ادامه در ارتباط با فلسفه برگزاری مراسمات مذهبی هم گفت: آیا هدف از برگزاری مراسمات مذهبی  و عزاداری برای ائمه جز این است که ما می­‌خواهیم به این وسیله با خلقیات، رفتار و مشی و مرام اهل­ بیت(ع) آشنا شده و تلاش کنیم تا خود را شبیه آنها کنیم.

این کارشناس مذهبی تصریح کرد: آن­چه که یک فرد از شرکت در مراسم مذهبی می‌­خواهد، نزدیک شدن به روحِ جاری در آن مراسم است. مراسم عزای ابا ­‌عبدالله(ع) وقتی ارزشمند است که فرد را به سمتِ مرام ایشان سوق بدهد. مرامِ امام حسین (ع) هم چیزی جز مرامِ پیغمبر و «خُلقِ عظیم» نیست.

سلیمانی افزود: عصاره اخلاق را شاید بشود در این دو کلمه خلاصه کرد «مرنج» و «مرنجان». گرچه غالباً این عبارات را برای مفاهیم تربیتی و معرفتی به کار می­‌برند اما وسعت این دو واژه به قدری زیاد است که ما می­‌توانیم آن­ها را به حوزه آن­چه که این روزها به آن مبتلا هستیم هم وارد کنیم.

وی در پایان گفت: در دوران کنونی آنچه از برگزار نکردن مسئولانه گردهمایی­‌ها به دست می‌­آوریم، همان چیزی است که در سال­‌های پیش از این با برگزار کردن مجالس به دنبالش بوده­‌ایم. گمشده ما اخلاق امام حسین (ع) است که دستیابی به آن، گاه با برگزار کردن مجالس اتفاق می­‌افتد و گاه با برگزار نکردن آن.

انتهای پیام/4105