شیوع بیماری کرونا دیدگاه عمومی را نسبت به آموزش مجازی تغییر داد/ گرانی خدمات اینترنتی، یکی از مشکلات دانشجویان

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا- علیرضا باجلان، شیوع بیماری کرونا سبب شد مسئولان نظام آموزش کشور روش‌های مجازی را برای حفظ سلامت دانش‌آموزان و دانشجویان جایگزین کلاس‌های درس حضوری کنند. اما به دلیل نداشتن تجربه چنین استفاده گسترده‌ای از آموزش مجازی مشکلات متعددی در این حوزه بروز کرد.

برای بررسی مشکلات آموزش مجازی در کشور با امیر هوشنگ حیدری نایب‌رئیس انجمن آینده‌نگری ایران و کارشناس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور گفتگو کردیم. در ادامه مشروح این گفتگو را مشاهده می‌کنید:

آنا: دانشجویان و نظام آموزشی کشور چه مشکلاتی را در دوره کرونا تجربه کرد؟

حیدری: در حوزه آموزش مجازی  متأسفانه تا قبل از شیوع کرونا همیشه به موضوع فناوری اطلاعات با دیدگاه ارتباطات بانکی، ‌ارتباطات دیجیتالی و مهم‌تر از همه به عنوان ساختاری که می‌تواند بسترهای تعاملات اجتماعی را پشتیبانی کند، نگاه می‌کردیم. هیچ‌وقت تصور نمی‌شد که روزی ICT آموزش کلان را پوشش بدهد. بنابراین زیرساخت‌ها بسیار ضعیف بود.  کشور در حوزه IT و  ict متأسفانه مشکل دارد. اکنون که موضوع آموزش مجازی در کشور داغ است اگر زیرساخت‌های این نوع آموزش به صورت مطلق فراهم باشد، کشور را به سمت عدالت اجتماعی و عدالت آموزشی می‌رود و همانطور که پیش از این نیز اشاره شد معلمی می‌تواند برای تعداد زیادی از دانش‌آموزان یک مقطع تحصیلی خاص درس بدهد.

مقاومت ساختارهای سنتی در برابر روش‌های آموزش مجازی

اما در مسیر این تغییرات موانعی وجود دارد. ساختارهای سنتی که در این شرایط از خود مقاومت نشان می‌دهند. به عنوان مثال آیا غول کنکور و  هزاران نفر که در این زمینه فعالیت می‌کنند را می‌توان حذف کرد؟ طبیعتاً آن‌ها مقاومت می‌کنند. آیا می‌توان با غول آموزش‌ غیرانتفاعی که سرمایه‌های عظیمی را در اختیار دارند مقابله کرد؟ زیرساخت‌های این موارد باید تدوین و ساختارهای اجتماعی در همین زمینه باید مهیا شوند. در واقع باید با چنین ساختارهای سنتی که از قبل بوده‌اند مواجه شویم و  متناسب با آن‌ها فعالیت کنیم.

در دوره کرونا، به عنوان کسانی که با سیستم آموزش مجازی کار کردیم متوجه موارد شده‌ایم. اولاً سامانه‌های آموزش مجازی، پویا نبودند و مهم‌تر از این به جای دانشجومحور بودن، استادمحور بودند و نقش اساسی را استاد بازی می‌کرد. ایراد دیگر این بود که چون تجربه قبلی نداشتیم و گام به گام این راه را نرفتیم  رو‌ در رو نبودن یک‌باره استاد و دانشجو باعث شد هم دانشجو درک درستی از کلاس‌ها نداشته باشد و هم استاد نتواند مفاهیم درسی را به خوبی بیان کند.

اگر زیرساختی فراهم شود که نرم‌افزارها و لوازم جانبی مثل رایانه را به دانش‌آموزان بدهند قطعا فرصت بیشتری برای آموزش مجازی مهیا می‌شود. این تجهیزات اولیه می‌تواند شروع خوبی برای استفاده ایده‌آل از ظرفیت‌های فضای مجازی باشد.

بنابراین باید تجربه‌اندوزی را ادامه دهیم تا در حوادث آینده از آمادگی کامل برخوردار باشیم. مشکل دیگر بحث چارچوب‌ها بود. خیلی از نقاط کشور اینترنت نداشتند و شهرهایی و روستاهایی که اینترنت داشتند نیز سرعت اتصال آن‌ها پایین بود، در ساعات اوج ترافیک مصرف، سرویس‌های اینترنتی نمی‌توانستند خدمات مطلوبی را ارائه دهند. مهم‌تر از همه اینکه تجهیزات جانبی که می‌توانستند از اینترنت و اینترانت استفاده کنند فراهم نبود. شاید در آینده‌ای نزدیک در آموزش و پرورش نیز ساختاری فراهم شود که همانند دانشگاه‌ها که به دانشجویان مهندسی لپ‌تاپ و دیگر تجهیزات آموزشی با قیمت مناسب بدهند. به عنوان مثال دانشگاه در دوره کارشناسی ارشد  ماشین حساب‌ سیتیزن مهندسی را با قیمت خیلی ارزان به بنده داد یا مثلاً در رشته هنر، راپید و وسایل نقاشی و طراحی را که خیلی گران بود، به دانشجوها به صورت تعاونی می‌دادند.

آنا: به غیر از ساختارهای آموزشی چه عواملی سبب شد تا در دوره شیوع کرونا با برخی از مشکلات مواجه شویم؟ چه تدابیری می‌تواند به رفع مشکلات کمک کند؟

اگر زیرساختی فراهم شود که نرم‌افزارها و لوازم جانبی مثل رایانه را به دانش‌آموزان بدهند قطعا فرصت بیشتری برای آموزش مجازی مهیا می‌شود. فرض کنید هر دانش‌آموزی که وارد دبستان می‌شود، به جای اینکه تعداد زیادی کتاب به او بدهند لپ‌تاپی با نرخ دولتی یا کاملا رایگان به او بدهند. این تجهیزات اولیه می‌تواند شروع خوبی برای استفاده ایده‌آل از ظرفیت‌های فضای مجازی باشد.

 بسیاری از رشته‌های دانشگاهی برای آموزش به کارهای میدانی و آزمایشگاهی نیاز دارند. آموزش در این رشته‌ها با سیستم‌های آموزشی مجازی پیش نمی‌رود. از نظر زیرساخت‌هایی مثل فیلم‌، مستندات و ابزار آموزشی ضعف‌های بسیاری وجود داشت.

موضوع دیگری که با آن مواجه هستیم گرانی بیش از حد سرویس‌های اینترنت در ایران است و مردم در این زمینه با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند. خرید بسته‌های اینترنتی و شارژ تلفن همراه حداقل برای خانواده‌هایی که دانش‌آموز دارند باید رایگان باشد. متأسفانه همچنان برخی از ارگان‌ها و دستگاه‌های دولتی در شرایط کرونایی نیز به دنبال سودآوری خود هستند. فرزندان بنده در همین مدت شیوع بیماری کرونا دائما بسته‌های اینترنتی می‌خریدند. به شخصه در ماه 200 تا 300 هزار تومان هزینه برای اینترنت پرداخت می‌کردم. آیا همه مردم می‌توانند این هزینه‌ها را پرداخت کنند؟

تعهد نداشتن دانشجویان و اساتید برای حضور در کلاس‌های مجازی

مشکل دیگر عدم تعهد حضور دانشجویان و اساتید است. در آموزش مجازی بر خلاف کلاس‌های حضوری دانشجویان و اساتید تعهد حضور ندارند و دیگر در چنین شرایطی مسئولان آموزش دانشگاه نمی‌توانند وارد کلاش شده و تعداد دانشجویان را چک کنند.  این شکل از آزادی در آموزش مجازی باعث می‌شود تعدادی از اساتید زیر بار تعهد نروند، کلاس‌ها سر وقت برگزار نشود و مهم‌تر از همه دانشجویان به موقع در کلاس حضور نیابند. مشاهده شده بعضا دانشجویان رایانه خود را روشن می‌کنند و می‌روند سراغ کار دیگری و وقتی از آن‌ها سؤال پرسیده می‌شود، حضور ندارند.

جای خالی فعالیت‌های آزمایشگاهی در آموزش مجازی

 بسیاری از رشته‌های دانشگاهی برای آموزش به کارهای میدانی و آزمایشگاهی نیاز دارند. آموزش در این رشته‌ها با سیستم‌های آموزشی مجازی پیش نمی‌رود. دانشجویی که در رشته میکروبیولوژی تحصیل می‌کند برای دروس مختلف باید فعالیت‌هایی در آزمایشگاه انجام دهد که در روش آموزش مجازی شرایط آن فراهم نیست. همچنین از نظر زیرساخت‌هایی مثل فیلم‌، مستندات و ابزار آموزشی ضعف‌های بسیاری وجود داشت. به عنوان مثال می‌توان  آموزش‌های کاربردی را با تعدادی ویدئو به دانشجویان یاد داد ولی وقتی درس به آن مرحله می‌رسید استاد نرم‌افزارهای لازم را در اختیار نداشت. در چنین شرایطی چگونه می‌توان آزمایش فیزیکی برای دانشجویان انجام داد؟  دانشجویی که در رشته کشاورزی تحصیل می‌کند، چگونه می‌تواند در روش مجازی کاشت محصولی در زمین را تجربه کند؟ مشکلاتی از این دست وجود داشته و هست ولی ماهیت اصلی آموزش مجازی در دوران کرونا حرکت به سمت رفع تبعیض و بی‌عدالتی آموزشی است.

انتهای پیام/4144/