حوزه علمیه مفاهیم عمیق خود را در اختیار دانشگاهیان قرار بدهد/ حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان یک نقشه راه برای دانشجویان است

به گزارش خبرنگار حوزه فرهنگی هنری گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، از مبارک‌ترین پیامدهای انقلاب اسلامی ایران، وحدت حوزه و دانشگاه است. حوزه و دانشگاه در سال‌های قبل از انقلاب شاهد شکاف‌های عمیقی بوده‌اند، اما بعد از بهمن ۵۷، این دو نهاد علمی کشور، دوشادوش یکدیگر در جهت حل نیازهای جامعه مبادرت ورزیدند و سعی نمودند در موضوعات گوناگون به یکدیگر یاری رسانند.

وحدت دانشگاه و حوزه همواره موجب پیشرفت و رشد کشور در تمامی مقاطع تاریخی شده و همواره تلفیق علم و دین، ثمرات بسیاری برای جامعه داشته است. دوران باشکوه تمدن اسلامی نیز که از قرن هشتم تا سیزدهم میلادی به طول انجامید تجلی وحدت علم و دین بوده است که نمونه‌ای از آن را در بهمن سال ۵۷ شاهد بودیم که وحدت دانشگاه و حوزه موجب سرنگونی نظام طاغوت شد.

وحدت حوزه و دانشگاه بدین معنا است که حوزه علمیه مفاهیم عمیق خود را در اختیار دانشگاهیان قرار بدهد و آن ارزش‌ها و معنویت را به دانشگاهیان تزریق نماید و در مقابل حوزویان و طلاب نیز از دستاورد‌های جدید و علمی دانشگاهیان حداکثر استفاده را نمایند و بتوانند علوم جدید را با احکام اسلامی، مورد ارزیابی قرار دهند.

در این راستا خبرگزاری آنا گفتگویی با حجت‌الاسلام بهنام فیاض مسئول حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان استان البرز داشته است که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.

آنا: یک تبیین کلی در خصوص وحدت حوزه و دانشگاه ارائه بفرمایید.

فیاض: علی‌رغم همه تصوراتی که وجود دارد، وحدت به معنای یکی شدن حوزه و دانشگاه نیست. عده‌ای تصور می‌کنند که منظور حضرت امام(ره) از وحدت، تبدیل حوزه به دانشگاه یا تبدیل دانشگاه به حوزه است. درحالی‌که مقصود حضرت امام از وحدت حوزه و دانشگاه، یکی شدن اهداف این دو نهاد مقدس است. وحدت حوزه و دانشگاه به این معناست که دو نهاد علمی که متولی سعادت بشری هستند با یکدیگر، وحدت رویه داشته باشند و به‌صورت نظام‌مند رسالت خود را انجام دهند و در اهداف کلان با یکدیگر هماهنگ شوند.

در این صورت است که جامعه می‌تواند از دست آوردهای این دو نهاد علمی استفاده کند. با وحدت حوزه و دانشگاه،  بزرگ‌ترین هدف اسلام که سعادت مادی و معنوی است، محقق می‌شود. منظور از وحدت حوزه و دانشگاه، حذف حوزه یا دانشگاه نیست، بلکه کامل کردن یکدیگر است. متأسفانه عدم شناخت صحیح وحدت حوزه و دانشگاه موجب شده است که به نتیجه مطلوب نرسیم.

آنا: در طول 40 سال اخیر، چه اقداماتی در این زمینه صورت گرفته است؟

فیاض: در دوران قبل از انقلاب، رژیم پهلوی سعی داشت که حوزه و دانشگاه را از هم جدا کند و حتی در صورت امکان حوزه را از بین ببرد و دانشگاه را نیز به دام سکولاریسم بیندازد؛ اما خوشبختانه اهداف شوم رژیم پهلوی محقق نشد. اولاً حوزه‌های علمیه ما آن‌قدر عمیق هستند که به این راحتی‌ها از بین نروند و دوما دانشگاهیان ما و دانشجویان ما آن‌قدر متدین هستند که نگذارند اسلام محجور بماند. همان‌گونه که رهبر انقلاب فرمودند، دشمن همه تلاشش را برای جدا کردن حوزه و دانشگاه می‌کند و سعی دارد این دو نهاد مقدس را از هم جدا کند؛ اما به خواست خداوند نتوانستند این امر را صورت دهند.

 در طول این 40 سال، هرزمانی و در هر مکانی، این دو نهاد علمی با یکدیگر ارتباط گرفته‌اند، گشایش‌های بسیاری را رقم‌زده‌اند. بعد از انقلاب، پیشرفت‌های بسیاری در خصوص وحدت حوزه و دانشگاه به وجود آمد. البته باوجود تمامی پیشرفت‌ها، یک سری مشکلات و کاستی‌هایی نیز وجود داشته است. یکی از اقدامات خوب و مؤثر در جهت پیوند حوزه و دانشگاه، اضافه نمودن دروس معارف در واحدهای دانشگاهی است. این کار بسیار خوبی است اما مشکلاتی نیز دارد که باید در جهت رفع این مشکلات کوشید.

اضافه کردن دروس معارف به واحدهای دانشگاهی کار خیلی مبارکی بود؛ اما نیاز به مقدماتی داشت. زمانی که این اتفاق افتاد، علامه مصباح فرمودند که کاش قبل از عملی کردن این برنامه در دانشگاه‌ها، اساتید آن پیش‌بینی می‌شد. از سوی دیگر دروس معارف حالت کلیشه‌ای به خود گرفته است و متأسفانه اهمیت خودش را ازدست‌داده است.

متأسفانه دانشجویان دروس معارف را به چشم واحدهایی می‌بینند که می‌خواهند از طریق آن، فقط نمره بگیرند و معدلشان بالا برود. این واحدها باید بومی‌سازی و با محیط دانشگاه، تطبیق داده شوند. از سوی دیگر دروس معارف، باید وجهه علمی لازم را داشته باشند تا مورد استقبال دانشجویان قرار گیرند. دروس معارف یکی از اقداماتی است که برکات زیادی داشته اما نیازمند سازمان‌دهی دقیقی است.

آنا: موانع وحدت حوزه و دانشگاه چیست؟

فیاض: بزرگ‌ترین مشکل ما عدم تبیین درست و دقیق وحدت حوزه و دانشگاه است. هنوز عده‌ای از مسئولان فرهنگی کشور که خود متصدی انجام کار هستند، وحدت را درست متوجه نشده‌اند. بااین‌وجود نمی‌توانیم از طلاب و دانشجویان انتظار بیشتری داشته باشیم. مسئولان باید به خود بیایند و تلاش کنند.

مشکل دیگر ما، غرب‌زدگی است. عده‌ای تصور می‌کنند، علم و دانش و فرهنگ در غرب است و با توسل به مدرنیته می‌توان به نتایج خوبی رسید. درحالی‌که این تفکر بسیار آسیب‌زاست.

مشکل دیگر ما عدم خوش‌بینی این دو نهاد مقدس به یکدیگر است. دانشگاهیان تصور می‌کنند که حوزویان فقط احکام و تفسیر می‌خوانند و از علوم جدید هیچ اطلاعی ندارند. حوزویان نیز از سوی دیگر، دانشگاهیان را به یک سری مسائل نسبت می‌دهند که خلاف واقع است. عدم آگاهی و عدم شناخت توانایی، مشکلات عدیده‌ای را به وجود می‌آورد.

 مشکل دیگر ما، غرب‌زدگی است. عده‌ای تصور می‌کنند، علم و دانش و فرهنگ در غرب است و با توسل به مدرنیته می‌توان به نتایج خوبی رسید. درحالی‌که این تفکر بسیار آسیب‌زاست. رهبر انقلاب در این خصوص می‌فرمایند: روشنفکری در مملکت ما مریض متولدشده است.

بسیاری از روشنفکران ما دل در گرو غرب دارند و فکر می‌کنند با غرب می‌توانند مشکلات جامعه را حل نمایند. تحجر نیز عامل بسیار مهمی است. بعضی‌ها تصور می‌کنند که باید غرب را نادیده گرفت و هیچ توجهی به دست آوردهای آن نداشت. هم تجدد به معنایی که عرض کردم و هم تحجر برای حوزه و دانشگاه ما سم مهلک است.

در این خصوص رهبر انقلاب می‌فرمایند که ما مخالف علوم وارداتی نیستیم. بلکه با علوم غربی، گزینشی برخورد می‌کنیم. آن قسمت از علوم غرب را که با فرهنگ و سنت ما مطابقت دارد را می‌پذیریم و استفاده می‌کنیم، اما آن قسمتی که با فرهنگ ما مشکل دارد را کنار می‌گذاریم.

به نظر من، نگاه رهبر انقلاب واقع‌بینانه است و با عنایت به آن می‌توانیم بسیاری از مشکلات کشور را حل نماییم. متأسفانه بعضی از مسئولان فقط در 27 آذر به یاد وحدت حوزه و دانشگاه می‌افتند. علاوه بر این، در خصوص گفتمان سازی نیز ضعف‌های جدی داریم. به نظر من در طول 40 سال، نتوانستیم در خصوص وحدت حوزه و دانشگاه گفتمان سازی کنیم.

آنا: حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان چه کمکی به وحدت حوزه و دانشگاه کرده است؟

فیاض: یکی از موفق‌ترین مجموعه‌ها در تحقق وحدت حوزه و دانشگاه، حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان است. در حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان، ما دانشجویان را با تخصص‌های مختلف جذب می‌کنیم و آن‌ها را با مبانی اسلامی و انقلابی آشنا می‌سازیم. بسیاری از دانشجویان، نگاه انقلاب و اسلام را به موضوعاتی همچون علم و دین نمی‌دانند.

وقتی این نگاه عمیق را برایشان تشریح می‌کنیم تعجب می‌کنند و جذب می‌شوند. به‌عنوان‌مثال روایتی از امیرالمؤمنین است که می‌فرمایند: العلم سلطان من وجده صال و من لم یجده صیل علیه. این فرمایش حضرت امیر بدین معناست که علم اقتدار است. هر کس این قدرت را به چنگ آورد، می‌تواند تحکم کند؛ می‌تواند غلبه پیدا کند؛ هرکسی که این اقتدار را به دست نیاورد، بر او غلبه پیدا خواهد شد؛ دیگران بر او قهر و غلبه پیدا می‌کنند؛ به او تحکم می‌کنند.

 از سوی دیگر، رهبر انقلاب، دید ویژه‌ای به دانشگاه دارند. ایشان دانشگاه را یکی از پایه‌های تمدن نوین اسلامی می‌دانند و اعتقاد دارند که لازمه تشکیل تمدن اسلامی، همکاری حوزه و دانشگاه است. ما سعی می‌کنیم این مباحث را به دانشجویان منتقل کنیم. به صورتی که هم در رشته علمی خود متخصص شوند و هم نگاه اسلامی و تمدنی داشته باشند تا در راستای اهداف انقلاب اسلامی فعالیت نمایند.

حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان، دایره رسالت را محدود به عبادت فردی نمی‌کند و به‌اندازه تمام نیازهای بشریت بست می‌دهد. لذا دانشجو رشته فنّاوری یا اقتصاد را صاحب رسالت می‌دانیم و فعالیت‌هایش را در امتداد رسالت انبیا ارزیابی می‌کنیم. در حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان، سعی کرده‌ایم که متخصصان رشته‌ها را جذب نماییم و یک نگاه هدفمند به این متخصصان بدهیم.

حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مثل جی‌پی‌اس می‌ماند. نشان می‌دهد کجا هستید و کجا باید بروید. به‌عبارت‌دیگر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان یک نقشه راهی برای دانشجویان است که راه درست را پیدا کنند.

آنا: آیا حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان، خروجی نیز داشته است؟

فیاض: اولین خروجی حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان خودم هستم. قبل‌ترها احساس می‌کردم گمشده‌ای دارم، فکر می‌کردم وضعیت زندگی‌ام کامل نیست و بلاتکلیف هستم؛ اما با آمدن به حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان متحول شدم و پاسخ بسیاری از سؤالاتم را گرفتم. جامعه اسلامی غیر از نماز و عبودیت احتیاج به متخصصانی دارد که نیازهای روزمره انسان را برطرف کند. ما در حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان متخصص متعهد تربیت می‌کنیم که هم عبودیت دارد و هم تخصص.

حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان یک نقشه راه برای دانشجویان است

از سوی دیگر شاهد این هستیم که تشکل‌های دانشجویی به حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان اهمیت بسیاری می‌دهند؛ یعنی به این نتیجه رسیده‌اند که برای موفقیت و رسیدن به اهدافشان باید به این سمت حرکت کنند. حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مثل جی‌پی‌اس می‌ماند. نشان می‌دهد کجا هستید و کجا باید بروید. به‌عبارت‌دیگر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان یک نقشه راهی برای دانشجویان است که راه درست را پیدا کنند.

آنا: برای رسیدن به وحدت حوزه و دانشگاه چه اقداماتی باید صورت گیرد؟

فیاض: برای این‌که به وحدت حوزه و دانشگاه برسیم باید جامعیت اسلام را مورد مطالعه قرار دهیم. من به همه دوستان حوزوی و دانشگاهی توصیه می‌کنم کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی را مطالعه کنند. این کتاب که توسط رهبر انقلاب نوشته‌شده است، جامعیت اسلام را به همه بزرگواران نشان می‌دهد. با خواندن این کتاب بسیاری از موانع تحقق وحدت از بین می‌رود. دانشگاهیان و حوزویان باید با مبانی اسلام ناب آشنا شوند.

از سوی دیگر این دو نهاد علمی باید از یکدیگر شناخت کامل داشته باشند و نسبت به یکدیگر، حُسن ظن داشته باشند. حوزه و دانشگاه باید غرور را از خودشان دور کنند و در هنگام مشکلات از یکدیگر کمک بگیرند. در بیانات رهبری هست که دانشگاهیان باید از محسنات حوزه استفاده کند و حوزویان نیز از پیشرفت‌های دانشگاهیان بهره‌مند شوند.

ما برای رسیدن به تمدن اسلامی که رهبری در بیانیه گام دوم نیز به آن اشاره کردند، نیاز به وحدت حوزه و دانشگاه داریم. بدون وحدت، رسیدن به تمدن اسلامی خیالی بیش نیست. تمدن زمانی است که علم و دین در کنار هم باشند. نمی‌شود ادعای تمدن سازی داشت درحالی‌که دانشگاهیان و حوزویان، همسو و هماهنگ با یکدیگر نیستند. نمی‌شود بگوییم ما فقط خوب می‌توانیم نماز بخوانیم یا بگوییم فقط خوب می‌توانیم اتومبیل بسازیم.

متخصصی که دین ندارد به درد جامعه اسلامی نمی‌خورد و از سوی دیگر، متدینی که متخصص نباشد نمی‌تواند مؤثر واقع شود. تک‌بعدی نگاه کردن به مسائل، مشکلات بسیاری را به وجود می‌آورد. تمامی فجایعی که در دنیا اتفاق می‌افتد، ثمره همین تک‌بعدی نگاه کردن به مسائل است. برای رسیدن به وحدت حوزه و دانشگاه، به دوستان حوزوی توصیه می‌کنم که دیدگاه اسلام ناب محمدی(ص) را مورد مطالعه قرار دهند و برای آحاد مردم تبیین نمایند. حوزویان، دانشجویان را بیگانه از خود نبینند. خواهش دیگرم از حوزویان این است که به سمت دانشگاه‌ها بیایند و به مسائل دانشگاهی ورود کنند.

دانشگاهیان نیز نباید به حوزه‌ نگاه سطحی داشته باشند و مباحث حوزوی را غیرعلمی بدانند. مباحث حوزه، بسیار عمیق و پرمعنا است. به‌طوری‌که بزرگان علم در مقابلش کُرنش می‌کنند. توصیه دیگرم به دانشگاهیان این است که اسلام را دقیق‌تر مطالعه کنند. پاسخ بسیاری از پرسش‌های ما در قرآن و احادیث است.

به‌عنوان‌مثال بنده روایتی را راجع به ارتفاع سقف خانه که هفت زراع باشد، مطرح کردم، یک مهندس عمران که در مسجد بود گفت: اتفاقاً در معماری مدرن، دقیق‌ترین اندازه برای سقف خانه، سه متر و پانزده سانتی‌متر است. از این موارد در قرآن و احادیث ما بسیار است. اما متاسفانه بی‌استفاده مانده است. باید این فهم در بین دانشگاهیان و حوزویان ایجاد شود که با وحدت حوزه و دانشگاه می‌شود مشکلات کشور را حل کرد.

انتهای پیام/4133