در طرح L.E.Z یا «منطقه کم انتشار آلاینده» با هدف بهبود کیفیت هوا، خودروهای با آلایندگی بالا و غیر استاندارد از تردد در این مناطق منع و دسترسی وسایل نقلیه به آنها بر اساس میزان انتشار آلودگی‌شان تعریف و محدود می‌شود.
مناطق کم انتشار (Low Emission Zone) مناطق جغرافیایی هستند که با هدف بهبود کیفیت هوا ایجاد می‌شوند. برای رسیدن به این هدف، خودروهای با آلایندگی بالا و غیر استاندارد از تردد در این مناطق منع می‌شوند و دسترسی وسایل نقلیه به آنها بر اساس میزان انتشار آلودگی‌شان تعریف و محدود می‌شود. برای این مناطق استانداردهای خاصی در نظر گرفته می‌شود.
از نظر تاریخی این مناطق ابتدا در سال 1996 در شهر استکهلم سوئد معرفی شدند، در حال حاضر حدود 225 منطقه کم انتشار در 11 کشور عضو اتحادیه اروپا شامل کشورهای آلمان، دانمارک، سوئد، ایتالیا، هلند، مجارستان، اتریش، بلژیک، انگلستان، نروژ و سوئیس وجود دارد.
هم اکنون یکی از معضلات و دغدغه‌های جدی مدیریت شهری، آلودگی هوای کلانشهر تهران است.
در چند سال اخیر تلاش‌ها و اقدامات اجرایی متعددی توسط دولت، شهرداری تهران و پلیس راهنمایی و رانندگی برای کاهش میزان آلودگی هوا انجام شده است؛ طبق این طرح، خودروها در مناطق مشخص براساس سه مؤلفه زیر طبقه‌بندی می‌شوند و بر آن اساس مجوز تردد می‌گیرند که عبارتند از: 1- سطح تکنولوژی تولید 2- سن خودرو 3- وضعیت معاینه فنی 4- وضعیت آلایندگی خودرو
معاینه فنی یکی از مهمترین مؤلفه‌ها و عوامل در اجرای طرح منطقه کم انتشار است. خودروهایی که فاقد معاینه فنی صادره از مراکز معاینه فنی شهر تهران هستند، توسط دوربین‌های نظارت تصویری شناسایی شده و در نهایت به صورت نرم‌افزاری اعمال قانون می‌شوند.
در این طرح که بر پایه معاینه فنی شکل گرفته، خودروها از لحاظ انتشار آلایندگی به 4 دسته آبی، سبز، زرد و قرمز تقسیم می‌شوند؛ بر این اساس در مواقع شدت آلودگی هوا محدودیت تردد بر اساس رنگ‌بندی خودروها با ویژگی‌های زیر صورت می‌گیرد:
خودروهای قرمز: شامل خودروهای کاربراتوری فاقد معاینه فنی معتبر بر اساس قوانین جدید و همه وسایل نقلیه با عمر بیش از سن فرسودگی هستند و میزان آلایندگی‌شان بسیار بالاست بنابر این اجازه تردد در بخش اعظم شهر را نخواهند داشت، خودروهای قرمز در شهر تهران در حدود 58 هزار دستگاه برآورد می‌شود که قابلیت دریافت معاینه فنی را ندارند.
خودروهای زرد: شامل همه موتورسیکلت‌های بنزینی کابراتوری، خودروهای سواری و وانت بار بنزینی با سیستم سوخت‌رسانی کاربراتوری با استاندارد آلایندگی پایین‌تر از یورو 2 و همه وسایل نقلیه سبک و سنگین با استاندارد آلایندگی پایین‌تر از یورو 3 می‌شود؛ خودروهای زرد حدود یک و نیم میلیون از خودروهای پایتخت را شامل می‌شود. این خودروها حق تردد در هسته مرکزی شهر را نخواهند داشت.
خودروهای سبز: خودروهای گازسوز یا بنزینی هستند که استاندارد بیش از یورو 2 دارند که برای این دسته از خودروها نیز در شرایط اضطرار آلودگی هوا محدودیت تردد در هسته مرکزی شهر در نظرگرفته می‌شود همچنین وسایل نقلیه سبک و سنگین دیزلی با استاندارد آلایندگی یورو 3 و بالاتر در شرایط ناسالم بر اساس طرح زوج یا فرد در شهر تردد می‌کنند.
خودروهای آبی: خودروهای برقی و هیبریدی (اعم از سواری، وانت بار و موتورسیکلت‌ها) هستند که دارای استاندارد یورو 5 و بالاتر هستند و در بهترین وضعیت زیست محیطی قرار دارند و از این رو خودروهایی که در این رده رنگی قرار دارند، مجاز به تردد در تمامی نقاط پایتخت می‌باشند.
مشکلات و موانع اجرای طرح
به طور کلی اجرای طرح منطقه کم انتشار آلایندگی، با سه گروه از موانع مواجه است که هر کدام از این موانع به نوبه خود می‌تواند بر موفقیت یا عدم موفقیت اجرای طرح، تأثیر مستقیم داشته باشد.
این موانع عبارتند از:
الف- موانع قانونی: مهمترین مانع قانونی در این باره، مهلت 5 سال معافیت خودروهای نوساز از گذراندن مراحل معاینه فنی است که با اهداف و چشم اندازهای طرح مذکور مغایرت بنیادی دارد.
ب- موانع فنی: این گروه از موانع که عمده‌ترین مشکلات پیش روی طرح مذکور هستند را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد: نبود زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری مناسب با اجرای طرح، نبود مراکز انجام معاینه فنی مکانیزه در کل کشور، نبود سوخت استاندارد و ایستگاه‌های سوخت‌رسانی مطابق با یوروهای مد نظر، فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی اعم از تاکسی و اتوبوس و مینی‌بوس، ایجاد محدودیت‌هایی به مراتب بیشتر از طرح زوج و فرد برای شهروندان و بسیاری از موارد دیگر.
ج- موانع اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی: این موانع را می‌توان در موارد زیر جمع‌بندی کرد: مواجه شدن صنعت خودروسازی کشور (تولید داخلی) با چالش اساسی، لزوم صرف هزینه‌های هنگفت برای اجرای طرح، فقدان پیوست فرهنگی – اجتماعی منطبق با واقعیت‌های زندگی مردم ایران و ... .
پیشنهادات
در صورت فراهم شدن سایر شرایط، این طرح باید به صورت فازبندی شروع شده و ابتدا از سیستم ناوگان حمل و نقل عمومی آغاز شود و تا کسب نتیجه مطلوب از تسری دادن آن به سایر خودروها و دیگر وسایل نقلیه شخصی امتناع شود همچنین نباید از واقعیت دور بود که کشور در حال توسعه‌ای مانند ایران قابل مقایسه با کشورهای توسعه یافته اروپایی نیست. بنابراین پیشنهاد می‌شود قبل از دست زدن به هر اقدامی، به زمینه‌ها و بسترهای اجرای موفق طرح منطقه کم انتشار آلایندگی در اروپا دقت شود و در ایران نیز با توجه به شرایط جامعه و ساختارهای اجتماعی و فرهنگی و واقعیت‌های موجود، اجرای این طرح دقیقاً مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.
*معاون آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهور تهران بزرگ
انتهای پیام/
