تکرار قصه پرغصه این بار در فیروزکوه/ کارگران در دو راهی سلامت و بیکار نشدن

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری آنا، نعمت‌الله ترکی، معاون برنامه‌ریزی و اشتغال استانداری تهران، روز گذشته در سفری به فیروزکوه و دماوند برای افتتاح چند پروژه به مناست دهه فجر، از بسته شدن قریب الوقوع شرکت تامین ماسه ریخته‌گری فیروزکوه خبر داد. شرکتی که مدت‌هاست به خاطر تخریب محیط زیست حکم به جابه‌جایی از منطقه و یا تعطیلی را دریافت کرده است.

با گسترش شهرنشینی به مناطق شمال شرقی استان تهران، صدها هزار نفر به جمعیت این مناطق افزوده شده است. شهر فیروزکوه نیز که روند رشد وسعت خود را دنبال می‌کند، گام به گام به این کارخانه نزدیک شده است. شرکت ماسه ریخته‌گری فیروزکوه هم که زمانی بی‌سر و صدا، گوشه کوچکی از هوای پاک عرصه طبیعی گسترده اطراف قله دماوند را آلوده می‌کرد حالا با اتهام تهدید سلامت شهروندان فیروزکوه به خاطر این آلودگی روبروست. سیلیس ماده خطرناکی است که از این کارخانه و در جریان فعالیت‌های آن وارد فضای شهری و طبیعی منطقه می‌شود.

این شرکت در سال 1351 توسط برادران خیامی که خود بنیانگذاران شرکت ایران خودرو نیز بودند تاسیس شد. این شرکت بهترین معادن تولید ماسه ریخته‏‌گری در ایران را در اختیار دارد. ماسه‌های سیلیسی آرایش شده، توسط این شرکت در صنایع گاز، پتروشیمی، آب و فاضلاب، سیمان و بتن کاربرد دارد. تولیدات این شرکت به آسیای میانه و حوزه خلیج فارس نیز صادر می‌شود.

نکته کنایه آمیز این است که شرکت تامین ماسه ریخته‌گری فیروزکوه در زمینه فعالیت خود، بزرگ‌ترین کارخانه خاورمیانه است. 170 نفر از اهالی منطقه در این کارخانه مشغول به کار هستند و صدها نفر دیگر از اهالی فیروزکوه هم به طور غیر مستقیم از راه فعالیت برای فروش و حمل و نقل محصول تولیدی آن ارتزاق می‌کنند اما سلامت همین جمعیت اهل شهر فیروزکوه با فعالیت‌های این شرکت به خطر افتاده است.

«آلودگی محیط زیست و سلامت شهروندان اهمیت بیشتری دارد یا بیکاری تعداد زیادی کارگر منطقه؟» این سوالی است که در بسیاری از مناطق ایران و حتی در سایر مناطق صنعتی در نقاط دیگر جهان وجود دارد. صنایع فولاد، ذوب‌آهن، مس، سرامیک، پتروشیمی و صنایعی از این دست، در بسیاری از نقاط ایران به نحوی جاگذاری شده‌اند که سلامت انسان، دام‌هایش و محیط زیست و همچنین منابع آب، خاک و هوا را در معرض تهدید قرار می‌دهند.

طبیعت ایران دارای بالاترین پتانسیل اکوتوریسم است ولی متولیان چاره رشد اقتصادی را در گسترش صنعت آلاینده به جای صنایع پاک می بینند که همین طبیعت را در خطر قرار می‌دهد. در مورد شهرستان دماوند این نکته صادق است و قله دماوند و زیبایی‌های طبیعی منطقه وسیع اطراف آن جایگاه مناسبی برای اشتغال و درآمدزایی از بحث اکوتوریسم پایدار است.

شرکت تمکین می‌کند یا خیر؟

پرتال اطلاع‌رسانی استانداری تهران صحبت‌های نعمت‌الله ترکی، معاون برنامه‌ریزی و اشتغال استانداری تهران، را در این زمینه منتشر کرده است. او در صحبت‌هایش گفته است که با وجود «عمل به تعهدات از سوی دولت و دستگاه‌های دولتی» برای انتقال این شرکت به یک شهرک صنعتی، مدیران آن در این باره کاری نکرده‌اند، ترکی گفته است: «با این شرایط تنها راه باقی مانده برخورد جدی با مدیران شرکت است؛ چرا که نیت اعضای هیأت مدیره آن بر انجام خدمت و خروج کارخانه از شهر نیست.»

به گفته ترکی، این شرکت مهلتی سه ماهه دارد تا خود را جابه‌جا کند و گرنه پلمپ می‌شود.

مدیرعامل شرکت تامین ماسه ریخته‌گری فیروزکوه، در این باره به آنا می‌گوید: «بحث تمکین به قانون در میان نیست چون ما تابع مقررات هستیم. بحث اول هزینه این انتقال است که به 14 تا 15 میلیارد تومان می‌رسد. برای این کار باید تسهیلات بانک با بهره پایین‌تر در نظر گرفته شود چون شرکت ما سهامی عام است و سرمایه سهامداران در اختیار ماست. فرمانداری، استانداری، سهامداران و خود شرکت باید برای حل این مساله همکاری کنند.»

منصورعرب یارمحمدی درباره مکان انتخاب شده برای این انتقال هم می‌گوید: «ما تاکنون حدود یک میلیارد تومان برای آماده‌سازی این مکان جدید هزینه کرده‌ایم و 50 تا 60 میلیون تومان آن برای دو چاه دستی و ماشینی بوده اما منطقه آب ندارد در حالی که فیروزکوه در چند سال اخیر بارندگی خوبی هم داشته است.»

او ادامه می‌دهد: «آب و گاز مهمترین نیازهای تولیدی ما هستند. گاز تا 10 کیلومتری این محل هم نرسیده و انتقال گاز هم به خاطر شرایط جغرافیایی مشکل است. در این باره زیرساخت‌های لازم توسط شهرستان باید تامین شود و ما هم سهم خود را انجام می‌دهیم»

کارگران قربانیان بی‌گناه ماجرا

معاون برنامه‌ریزی و اشتغال استانداری تهران اما با بیان اینکه موضوع سلامت مردم مهمتر از تولید و بقای شرکت تامین ماسه ریخته‌گری است، می‌گوید: «در صورت تعطیلی شرکت، مطابق بیمه بیکاری تمامی حقوق و مزایای کارگران آن پرداخت خواهد شد.»

این در حالی است که این کارخانه یک بار هم در سال 85 به همین دلیل پلمپ شده بود که با دستور دادستان وقت و به دلایلی نظیر بیکاری کارکنان و دیگر تبعات اجتماعی آن، بازگشایی شد.

بر اساس تخمین مدیرعامل این شرکت، اشتغال حدود 1000 نفر به طور مستقیم و غیرمستقیم وابسته به تولیدات این کارخانه است.

مدیرعامل شرکت تامین ماسه ریخته‌گری درباره صحبت‌های معاون برنامه‌ریزی و اشتغال استانداری تهران نیز می‌گوید: «ایشان به خاطر مسئولیت‌شان باید دغدغه اشتغال شهرستان کوچک و محرومی مثل فیروزکوه را داشته باشند که حتما هم این دغدغه را دارند. ما باید به جای تعطیلی کارخانه، با استانداری و فرمانداری به یک راهکار عملی دست یابیم.»

سلامتی مردم قابل چشم‌پوشی نیست

از سوی دیگر پیام برازجانی، دبیر شورای اطلاع‌رسانی استانداری تهران، با اعلام اینکه آلودگی حاصل از این کارخانه ثابت شده است به خبرنگار آنا می‌گوید: «مساله آسیب رساندن به سلامت مردم با آلودگی تولیدی مساله‌ای سلیقه‌ای نیست بلکه استانداردهای محیط زیستی در این باره وجود دارد.»

او درباره وجود چنین صنایعی که آلودگی به وجود می‌آورند، می‌گوید: «ما جزو کشورهای در حال توسعه هستیم. در کشورهای توسعه یافته یا این فعالیت‌ها انجام نمی‌شود و یا از لحاظ مکان آنها و نحوه فعالیت‌شان به شکل مناسب‌تری رفتار می‌شود.»

به گفته برازجانی، هزینه‌ پلمپ شدن این کارخانه کمتر از هزینه‌هایی است که آلایندگی این کارخانه برای سلامت مردم و محیط زیست منطقه در سال‌های آینده به مردم تحمیل خواهد شد.

اما مدیرعامل شرکت ماسه ریخته گری فیروزکوه درباره آلودگی ناشی از فعالیت این کارخانه می‌گوید: «سیلیس در آن حدی که می‌گویند در آلودگی هوا تاثیر ندارد. در فیروزکوه کارخانه‌های دیگری هم هستند که در بحث آلودگی هوای شهر تاثیرگذار هستند.»

وقتی داستان فعالیت‌های بشر به نقطه‌ای چنین پیچیده می‌رسد، در آن بحث‌هایی مانند حفاظت از محیط زیست و سلامت انسان‌ها، اشتغال و درآمدزایی برای کارگران، منافع کارفرمایان و سرمایه‌گذران بزرگ و همچنین قوانین و نحوه دخالت و نظارت دولتی پیش می‌آید. موضوع راهکارهای نوین و شیوه‌های پایدار با هماهنگی بیشتر با محیط زیست به عنوان فضای زندگی و فعالیت بشر، به عنوان یک راهکار ارائه شده است. مبحثی که در کشور ما هنوز تا حدی که باید جدی گرفته نشده است.