لیبی، دانشگاه جنایت داعش

به گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا به نقل از روزنامه واشنگتن‌پست، افزایش حضور داعش می‌تواند زمینه‌ساز بی‌ثباتی بیشتر در کشوری باشد که ماه‌هاست اسیر جنگ داخلی است. با ادامه این روند خطرناک، لیبی می‌تواند پایگاهی جدید برای تروریست‌ها باشد تا دیگر حملات خود در شمال آفریقا را از آنجا سازمان‌دهی کنند. شاخه لیبیایی این گروه تروریستی همچون عراق و سوریه مناطق زیادی را تحت کنترل خود ندارد، اما طی چند ماه گذشته این تروریست‌ها توانسته‌اند کنترل بخش زیادی از شهر ساحلی سرت و مناطقی در شهر شرقی درنه را به دست بگیرند.

یکی از دلایل گسترش حضور داعش در لیبی، آشوب و درگیری‌هایی است که از زمان شورش‌های سال 2011 آغاز شده است و همچنان ادامه دارد. در این کشور دو دولت رقیب وجود دارد و این روزها درگیری میان شبه‌نظامیانی در جریان است که پس از جنگ علیه قدافی به وجود آمده‌اند. اگرچه داعش ادعا می‌کند هم‌پیمانانی در بسیاری از کشورها دارد، اما شاخه لیبی آن بیش از همه به هسته اصلی نزدیک است. اعضای اصلی داعش در لیبی را تروریست‌هایی تشکیل می‌دهند که در جنگ سوریه حضور داشته‌اند.

کارشناسان امنیتی تخمین می‌زنند تعداد اعضای داعش در لیبی حدود سه هزار نفر باشد. این کشور در حال حاضر به یکی از مکان‌های اصلی آموزش تروریست‌های داعش در خارج از سوریه و عراق تبدیل شده است. نیروهایی از تونس، الجزایر، مصر، عربستان سعودی و دیگر کشورها به لیبی آمده تا در کنار گروه‌های افراطی مبارزه کنند. موفقیت دیگر داعش در لیبی این است که توانسته دیگر گروه‌های افراطی در این کشور را کنار بزند. در آخرین نمونه از گسترش حضور داعش در لیبی، تروریست‌های این گروه ماه گذشته توانستند کنترل یک فرودگاه و یک پایگاه هوایی در سرت را به دست بگیرند. آن‌ها همچنین توانستند کنترل شبکه عظیمی را به دست بگیرند که آب سالم را به بسیاری از شهرهای لیبی می‌فرستد.

اواخر ماه میلادی گذشته نیز یک عامل انتحاری داعش خودرو خود را در یک ایست بازرسی در شهر مصراته منفجر کرد که بر اثر آن پنج نفر کشته شدند. پنج روز بعد، تروریست‌های داعش کنترل شهر هراوا در 60 کیلومتری شرق سرت را به دست گرفتند. شبه‌نظامیان مصراته یکی از گروه‌های قدرتمند در زمان انقلاب سال 2011 بودند. اما پس از اعلام جنگ ژنرال خلیفه حفتر، فرمانده سابق ارتش علیه گروه‌های مسلح در سال گذشته، شبه‌نظامیان مصراته متحمل شکست‌های متعددی شدند.

فرماندهان مصراته همزمان با ادامه نبرد با شبه‌نظامیان سرت، به اقدامات و فعالیت‌های داعش نیز توجه داشتند. اما انفجار انتحاری اخیر احتمالاً باعث تغییر تمرکز آن‌ها می‌شود. فردریک وهری، تحلیلگر لیبیایی اتاق فکر کارنگی در این زمینه می‌گوید: آن‌ها هم‌اکنون خطر را احساس کرده و با دقت بیشتری به آن نگاه می‌کنند. بنا به اعلام یکی از مقامات رسمی در شورای نظامی مصراته، رهبران شبه‌نظامیان این شهر هفته گذشته برای بررسی مقابله با تهدیدهای داعش، نشست‌هایی را در طرابلس پایتخت لیبی برگزار کردند. از زمان سقوط قدافی، این شهر 500 هزارنفری از ثبات و امنیتی نسبی بهره‌مند بوده است. به‌واسطه وجود زیرساخت‌های پیشرفته و موقعیت بندری بودن، مصراته توانست خود را به‌عنوان یک مرکز تجاری در حاشیه مدیترانه معرفی کند.

تا اواسط سال 2014 خبری از داعش در لیبی نبود. گروهی از شبه‌نظامیان لیبیایی که برای جنگ در کنار تروریست‌ها به سوریه رفته بودند، به کشور بازگشتند و شهر شرقی درنه را به‌عنوان محل اصلی و ابتدایی فعالیت خود انتخاب کردند. در همان زمان دولت ضعیف در لیبی وجود داشت: یک دولت تحت تسلط گروه‌های اسلام‌گرا در طرابلس و یک دولت هم‌پیمان با ژنرال حفتر در شهر شرقی طبرق. چند ماه بعد، رهبری داعش یکی از نمایندگان خود را از سوریه به لیبی فرستاد تا از شبه‌نظامیان فعال در آنجا برای ابوبکر البغدادی بیعت بگیرد. این گروه سه ولایت در شرق، طرابلس و جنوب کشور تشکیل داد. هر ولایت امیر داعشی مخصوص به خود را دارد اما بنا به گفته تحلیلگران، رهبری نظامی و یا معنوی از داعش در لیبی حضور ندارد.

لیبی یک مکان ایده‌آل برای داعش است زیرا موقعیت آن در امتداد دریای مدیترانه به تروریست‌ها فرصت می‌دهد حملاتی علیه مصر و تونس انجام دهند. مناطق بیابانی وسیع این کشور و نبود نظم عمومی باعث می‌شود داعش بتواند آزادانه در این کشور فعالیت کند. در ماه فوریه، تروریست‌های داعش با ادوات سنگین و خودروهای نظامی به سمت شهر سرت رفته و مجموعه‌ای از ساختمان‌های دولتی و یک ایستگاه رادیویی را تصرف کردند. پس از آن تروریست‌ها به‌سرعت شروع به پیاده کردن قوانین شدید خود کردند. بنا به گزارش منابع محلی، داعش در بخش‌هایی از این شهر ایست بازرسی برقرار کرده و ماشین‌هایی را سی دی یا سیگار دارند، متوقف می‌کند.

اما حضور داعش در لیبی زمانی بیش از همه موردتوجه قرار گرفت که در ماه فوریه ویدئویی پخش شد که نشان داد تروریست‌ها 21 جوان قبطی مصری را سر بریدند. بعد از آن نیز ویدئوی بریده شدن سر 15 مسیحی اتیوپیایی در رسانه‌ها منتشر شد. با وجود این اتفاقات، فردریک وهری عقیده دارد عواملی در لیبی وجود دارد که اجازه پیشروی‌های بیشتر داعش را می‌گیرد. وی در این زمینه افزود: اکثر جمعیت 6.2 میلیون نفری لیبی را سنی‌ها تشکیل می‌دهند، در نتیجه داعش زیاد نمی‌تواند باعث افزایش اختلافات قومی و مذهبی شود.

شاخه داعش در لیبی منبع درآمد فراوانی ندارد و همین موضوع مانع از ارائه خدمات از سوی آن‌ها می‌شود. داعش در عراق و سوریه به دلیل کنترل تعدادی از میادین نفتی، درآمد فراوانی به دست می‌آورد. این در حالی است که منابع نفتی لیبی همچنان تحت کنترل دو دولت این کشور است. در این میان یک منبع نظامی اعلام کرد گروه‌های شبه‌نظامی در مصراته قصد دارند به نیروهای داعش در سرت حمله کنند، اما کمبود نیرو چندین بار باعث به تأخیر افتادن این عملیات شده است. در همین حال سازمان ملل چند ماه است تلاش می‌کند مذاکرات صلح میان دو دولت رقیب را به سرانجام برساند تا آن‌ها بتوانند علیه تروریست‌ها متحد شوند. اسماعیل شعمانی، یک افسر پلیس در مصراته می‌گوید: همه گروه‌ها باید با یکدیگر متحد شده و علیه تروریست‌ها وارد نبرد شوند. داعش تهدید اصلی این روزهای لیبی است.