شاهرخ صالحی کرهرودی *
اعدام برای آتش افروزی عمدی در جنگل‌ها!
گرما، خشک بودن اقلیم، رعد و برق و وزش باد از جمله عواملی است که می‌تواند منجر به بروز حریق در جنگل‌ها و اراضی طبیعی شود، اما گاهی انسان‌ها با ایجاد حریق عمدی در این اراضی، سعی در توسعه تصرفات، شکار حیوانات، یا تغییر کاربری اراضی دارند؛ آتش‌هایی که می‌تواند شعله به سرمایه‌های ملی و طبیعی کشور بزند و خسارت‌های سنگینی به بار آورد.
وقوع آتش‌سوزی‌های گسترده و پی در پی در اراضی ملی و جنگلی کشور در سال‌های اخیر روند فزونی داشته است؛ به طوریکه طی روزهای گذشته موارد متعددی از آتش زدن نیزارهای تالاب انزلی تا جنگل‌های غرب کشور در کرمانشاه و کردستان از سوی رسانه‌ها منتشر شده است. این اقدامات در حالی است که گاهی وقوع آتش‌سوزی‌ها در نتیجه حوادث طبیعی است و اجتناب از آن، غیرممکن است بلکه باید با آگاهی و آمادگی، سعی در کنترل سریع و واکنش به موقع در اینگونه حوادث داشت. اما دسته دیگری از آتش‌سوزی‌ها با دخالت مستقیم انسان رخ می‌دهد که گاهی در نتیجه سهل‌انگاری مانند آتش روشن کردن یا انداختن سیگار است یا گاهی هم، علم و عمد در ایجاد آتش‌سوزی برای رسیدن به هدف خاصی وجود دارد.
در سال‌های اخیر گزارشات مختلفی از ایجاد حریق عمدی برای رم دادن حیوانات در شکارگاه‌ها و شکار آنها به گوش رسیده است، علاوه بر این، در برخی مناطق نیز، افراد با تصرف یک منطقه خاص و آتش زدن اطراف آن، سعی در تسطیح زمین، تغییر کاربری و تملک اینگونه اراضی دارند. بهر روی، ایجاد حریق عمدی در اراضی طبیعی و ملی، با هر نیت و هدفی که باشد از سوی قانونگذار جرم دانسته شده و مشمول مجازات است.
آتش‌سوزی عمدی در قانون
تخریب و آتش زدن جنگل ها به موجب قانون ممنوع و برای مرتکبان آن مجازات‌هایی در نظر گرفته شده است. مهمترین ماده‌ای که در ارتباط با آتش زدن عمدی جنگل‌ها می‌توان به آن استناد کرد ماده 47 «قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع» است که مجازات سنگینی را برای مرتکبان این جرم تعیین کرده است. به موجب این ماده قانونی، «هرکس در جنگل عمداً آتش‌سوزی ایجاد کند به حبس مجرد از سه تا ده سال محکوم خواهد شد و در صورتی که مرتکب، مأمور جنگلبانی باشد به حداکثر مجازات مذکور محکوم می‌شود.»
این ماده قانونی به طور صریح به موضوع آتش‌زدن عمدی جنگل و به تعبیری آتش افروزی پرداخته است اما علاوه بر قصد عمدی، هرگونه بی‌احتیاطی در ایجاد حریق و سرایت آن به سایر بخش‌ها نیز مستوجب مجازات دانسته شده و در ماده 45 این قانون نیز می گوید: «آتش زدن نباتات در مزارع و باغات داخل یا مجاور جنگل بدون اجازه و نظارت مأموران جنگلبانی ممنوع است. در صورتی که در نتیجه بی‌مبالاتی، حریق در جنگل ایجاد شود مرتکب به حبس تأدیبی از دو ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.» بر اساس ماده 46، هر کس مبادرت به کت زدن یا روشن کردن آتش در تنه درخت جنگلی نماید به حبس تأدیبی از سه ماه تا یک سال و برای هر درخت که‌کت یا پی‌زده و یا در آن آتش روشن کرده باشد به پرداخت جریمه نقدی از یکصد ریال تا یک هزار ریال محکوم خواهد شد.
مجازات سنگین برای آتش افروزان
اما، علاوه بر مجازات‌های قانونی یادشده، آتش زدن عمدی جنگل‌ها اگر برای مقابله با حکومت اسلامی باشد، «مجازات محارب» برای آن تعیین شده است. در این باره ماده 675 قانون مجازات اسلامی می گوید: «هرکس عمداً عمارت یا بنا یا کشتی یا هواپیما یا کارخانه یا انبار و بطور کلی هر محل مسکونی یا مستعد برای سکنی یا جنگل یا خرمن یا هر نوع محصول زراعی یا اشجار یا مزارع یا باغ‌های متعلق به دیگری را آتش بزند به حبس از دو تا پنج سال محکوم می‌شود اما اعمال فوق در صورتی که به قصد مقابله با حکومت اسلامی باشد مجازات محارب را خواهد داشت.»
محارب از نظر حقوقی، کسی است که به محاربه و مبارزه مسلحانه با نظام اسلامی بپردازد و از نظر شرعی، چنین فردی به اشد مجازات نظیر مرگ، قطع دست و پا و یا نفی بلد محکوم می‌شود. مروری بر قوانین نشان می‌دهد در برخورد با عاملان آتش سوزی در جنگل‌ها خلاء قانونی چندانی وجود ندارد. از این رو، مسئولان حفاظت از جنگل‌ها و مراتع کشور باید با قدرت و جدیت به وظیفه خویش عمل کرده و در صورتی که افرادی را مشاهده کردند که به صورت عمدی جنگل‌ها را آتش می‌زنند، آنان را برای تنبیه و مجازات به مراجع قضایی معرفی کنند.
* حقوقدان و مدرس دانشگاه
انتهای پیام/
