معاون سابق پژوهشی دانشگاه تهران: پژوهش در کشور متولی کلان و یکپارچه ندارد/ بسیاری از مسئولان معنای دقیق پژوهش را نمی‌دانند
معاون سابق پژوهشی دانشگاه تهران تاکید کرد پژوهش در کشور متولی کلان و یکپارچه ندارد بسیاری از کسانی که در جایگاه‌های مختلف، خارج از دانشگاه‌ها مسئولیت پژوهش را دارند، معنای پژوهش را به آن معنایی که باید بدانند، نمی‌دانند.
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، برنامه «گفت وگوی علمی» رادیو گفت وگو با موضوع الزامات و چالشهای پژوهش تقاضامحور و با حضور یاسر خوشنویس، مدیر تدوین سیاست‌ها در مرکز فناوری‌های همگرا و دکتر ناصر معصومی، معاون سابق پژوهشی دانشگاه تهران و استاد دانشگاه به روی آنتن رفت.
یاسر خوشنویس در ابتدا به نحوه تنظیم جهتگیری تحقیقاتی اشاره کرد و گفت: «اگر به کشورهای مختلف نگاه کنیم متوجه دو پیشران اصلی می‌شویم یکی برنامه‌های ملی کشورها است که حوزه خاصی را به عنوان هدف ملی انتخاب کرده‌اند و برمبنای این هدف به تعریف زیر مساله می‌پردازند و گرندهای تحقیقاتی را تعریف می‌کنند. پیشران دوم، شرکت‌های پیشرو است که با توجه به حوزه فعالیتشان مساله‌هایی را که دارند به موضوعاتی برای تحقیقات تبدیل می‌کنند و این‌ها را در اختیار دانشکده‌ها قرار می‌دهند.»
او جهت‌گیری‌های تحقیقات در داخل کشور افزود: «خیلی از استادان و هیات علمی‌های ما روندهای حوزه خودشان را بخوبی شناسایی می‌کنند و تشخیص می‌دهند که اگر در چه حوزه‌ای فعالیت کنند، احتمال انتشار مقاله و حضورشان در کنفرانس بیشتر خواهد بود، منتها در عمل با جهتگیری که شرکت‌های پیشرو و برنامه‌های ملی کشورهای پیشرو دارد، تنظیم می‌شود.»
خوشنویس ادامه داد: «فعالیت اصلی دولت‌ها متعادل کردن عرضه و تقاضا در علم و فناوری است. یعنی باید همزمان دو موضوع را رصد کنند که اولا چه کارهایی می‌توانیم در کشور انجام دهیم و ثانیا چه چیزهایی نیاز داریم که بخش تقاضا را تشکیل می‌دهد و بعد مکانیسم‌هایی را طرحی کنیم که استادان و پژوهشگران به سراغ موضوعات خودمان بیایند.»
مدیر تدوین سیاست‌ها در مرکز فناوری‌های همگرا شناسایی نیازهای جزیی و مشخص در کشور را به عنوان یکی از مهمترین کارهایی که باید انجام شود، دانست و گفت: «وقتی می‌گویید فناوری نانو اولویت ملی است این هنوز خیلی کلان است در حالی که باید بگویید آیا کاربردهای فناوری نانو را کشور در پوشاک یا در پتروشیمی یا در خوردو احتیاج دارد، یکی از مسئولیت‌های ما این است که کارشناسان‌مان با اصناف جلسه بگذارند و مشکلات آن‌ها را تشخیص دهند.»
در ادامه معاون سابق پژوهشی دانشگاه تهران؛ استاد، دانشجو، قوانین و مقررات و ساز و کارهای سخت افزاری و نرم افزاری را به عنوان المان‌هایی که در پژوهش وجود دارد، معرفی کرد و افزود: «مهمترین المانی که در پژوهش نقش دارد انسان است. وقتی یک فرد وارد مقاطع مختلف تحصیلی می‌شود، باید ببینیم که چگونه آن را تربیت کرده‌ایم و رویکرد آموزش چه بوده است.»
او ادامه داد: «وقتی زیرساخت منابع انسانی آماده نشده باشد، در اینکه پژوهش تقاضا محور درست است یا درست نیست، ابهام پیدا می‌شود زیرا در پژوهش لازم است افرادی که در کسوت استاد یا دانشجو هستند ماهیت و توانمندی‌های پژوهش را داشته باشند.»
معاون سابق پژوهشی دانشگاه تهران افزود: «بخشی از اعضای هیات علمی به حق اعتقاد دارند برای توسعه علمی کشور باید تولیدات علمی اتفاق بیافتد. تولیدات علمی هم لزوما همیشه مبتنی بر یک تقاضای خیلی صریح، روشن و آنی که الان می‌بینم، نیست.»
معصومی تاکید کرد سوال این است که آیا فرآیندهای تربیتی در کشور، قوانین و مقررات، سیاست‌های کلان و نحوه اجرا در کشور طوری طراحی شده که استادی که امروز در ریاضی محض یا فیزیک بنیادی دارد کار می‌کند 20 سال بعد نتایج کار خود را در پرتاپ ماهواره و در طراحی و ساخت ماهواره ببیند و اگر این اتفاق نیافتد در جایی منابع علمی کشور تمام می‌شود و چرخه تولید علم ناقص می‌شود.
او در ادامه به مفهوم پژوهش اشاره کرد و گفت: «پژوهش یعنی استفاده از توانمندی‌های درونی انسان که برای آن تربیت شده و دائم در حال پرسش کردن از محیط اطراف خودش است و فرصت‌ها را بررسی می‌کند، سوالاتی در ذهن پژوهشگر ایجاد می‌شود که در ذهن دیگران ایجاد نمی‌شود و به دنبال پاسخ دادن به آن‌هاست.»
معاون سابق پژوهشی دانشگاه تهران افزود: «ماهیت اساسی پژوهش در درونش نیاز به تقاضا وجود دارد و بخشی از این تقاضا به صورت صریح و روشن از طریق سازمان‌های دولتی و یا بخش خصوصی خارج از دانشگاه به دانشگاه گفته می‌شود یا خود دانشگاه تصمیم می‌گیرد که تقاضاهایی را خود بر اساس رشد علمی که در دنیا وجود دارد، ایجاد کند.»
معصومی با انتقاد از روند پژوهش در خارج از دانشگاه‌ها، گفت: «پژوهش در کشور متولی کلان و یکپارچه ندارد بسیاری از کسانی که در جایگاه‌های مختلف، خارج از دانشگاه‌ها مسئولیت پژوهش دارند به عقیده من معنای پژوهش را به آن معنایی که باید بدانند، نمی‌دانند.»
انتهای پیام/
