الزامات اقتصاد مقاومتی در بخش آب و ظرفیت منابع آب استان سمنان

محمدحسین ریاضی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری آنا با بیان این مطلب افزود: مهم‌ترین راهکار اجرایی اقتصاد مقاومتی افزایش دقت آمارهای پایه منابع آب و تسریع در راستی ‌آزمایی آنها به ویژه در بخش پرمصرف آب یعنی بخش کشاورزی است چرا که اگر آمار را پایه و اساس هرگونه برنامه‌ریزی تلقی کنیم، بدیهی است بدون وجود آن هرگونه حرکتی در راستای اقتصاد مقاومتی بدون پشتوانه و اطمینان خاطر خواهد بود.

ریاضی گفت: وقتی از آمار بالای مصارف آب و تلفات و راندمان پایین آن در بخش کشاورزی در کشور و استان سمنان آگاه می‌شویم بیشتر به جایگاه خطیر این امر و ضرورت و الزام به حذف سریع و رفع فوری این نقیصه بزرگ در بخش آب و کشاورزی پی می‌بریم.

وی ادامه داد: چنانچه تلفات محصولات کشاورزی را به این مقوله اضافه و موضوع آب مجازی و به حساب نیامده در تولید محصولات را نیز لحاظ کرده به عمق مساله پی خواهیم برد وگلوگاه بزرگی را شناسایی می‌کنیم.

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب منطقه‌ای استان سمنان اضافه کرد: پایین بودن راندمان تولید محصولات زراعی آبی و تلفات محصولات کشاورزی به صورت گسترده که در فرآیند تولید آن آب نقش زیربنایی واصلی را ایفا می‌کند، نقیصه‌ای در خور توجه است که در تمام مراحل تولید (کاشت، داشت و برداشت) و حتی پس از تولید مشاهده می‌گردد.

وی اظهار کرد: سنتی بودن روش‌های آبیاری، عدم توجه به ارزش ذاتی و اقتصادی آب، فراگیر نشدن مکانیزاسیون از سوی تولیدکنندگان بخش کشاورزی، تلفات نان و اسراف در مصرف آب وغذا از سوی مردم را نیز نباید از نظر دور داشت و تقویت پیش‌نیازهای ساختاری و زیرساخت‌ها یکی از مهم‌ترین راهکارهای اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی بخش آب به‌شمار می‌رود.

ریاضی شناسایی دقیق چرخه آب کشور، منابع قابل اتکاء و پایدار در حوضه‌های آبریز، مهار آب‌های سطحی و کنترل بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی، استفاده از مدل‌های مدیریت منابع و مصارف آب با رویکرد هم‌پیوند و استفاده از مشارکت‌های مردمی درغالب برنامه چشم‌انداز و سیاست‌های کلان کشور را حائز اهمیت دانست و تاکید کرد:‌ تا زمانی که زیرساخت‌های فرهنگی و غیرملموس اثرگذار به صورت اصولی و مداوم تقویت و نهادینه نگردد حتی با ساختن سدهای متعدد و نصب ادوات اندازه‌گیری وسنجش آب و اعمال نظارت‌های حاکمیتی شدید باز هم به علت عدم وجود انگیزه‌های درونی و معنوی و باورهای غلط فرهنگی بهره برداران و ذی‌نفعان اهداف توسعه اقتصادی و اقتصاد مقاومتی محقق نمی‌شود.

وی اذعان کرد: کشاورزی ما با برخورداری بیشترین سهم از آب در کشور و استان (حدود 90%) در اراضی خرد و کوچک مقیاس با کشت محصولات متفاوت انجام می‌پذیرد که بر این اساس رسیدن به کشاورزی مکانیزه، کشت یکپارچه و استقرار تعاونی‌های کشت و صنعت، ارتقای بهره‌وری آب و به‌دنبال آن تحقق اهداف بلند مدت منابع آب کشور در عمل غیرممکن می‌شود.

ریاضی بیان کرد: برنامه‌ریزان جهاد کشاورزی باید برای رفع این مشکلات ساختاری راهکارهای اجرایی عمدتاً مبتنی بر توسعه درون زا ارائه دهند، چرا که درعمل قانون حفظ کاربری اراضی و منع خرد شدن اراضی و اجرای طرح آبیاری تحت فشار تاکنون به هنجارهای معقول و نتایج مورد انتظار نرسیده است.

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب منطقه‌ای استان سمنان تشویق سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای ورود به صنعت آب کشور همزمان با برون سپاری فعالیت‌های غیرحاکمیتی و توجه به مشارکت های عمومی در حکمرانی آب را گام بزرگ دیگری در این بخش برشمرد و افزود: تغییر تفکر و دیدگاه مسئولان کلان کشور نسبت به بخش آب و تغییر رویه شعار زدگی این بخش از موارد مهم دیگر موفقیت بخش آب در اقتصاد مقاومتی به‌شمار می‌رود چرا که تا شعارهایی نظیر آب محور توسعه و... شکل عملیاتی به خود نگیرد، نمی‌توان بطور کامل به اهداف اقتصاد مقاومتی در حوزه حکمرانی آب دست یافت.

ریاضی گفت: همان گونه که عوامل متعددی در کاهش پایداری منابع آب تاثیرگذارند به همین میزان نقش این عوامل در جهت ایجاد توازن بین منابع و مصارف آب باید مورد توجه وشناسایی قرار گیرد.

وی افزود: از جمله این عناصر اعتقادات و باورهای دینی مردم در زمینه منابع آب است و خوشبختانه درباره حفظ منابع آب از نظر کمی و کیفی در شرع مقدس اسلام توصیه‌های اساسی شده است اما از طرفی نقش باورهای غلط فرهنگی، عدم درک صحیح از محدویت منابع آب و اسراف آن و عدم توجه به آموزه‌های دینی وعلمی در این باره روز به روز ما را به ورطه هلاکت نزدیک و شجره حیات را می خشکاند.

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب منطقه‌ای استان سمنان ادامه داد: اگر چه نقش آب در سرمایه‌گذاری‌های زیربنایی و توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، امنیت غذایی، سلامت، امنیت عمومی کشور ویژه و بی‌همتا است اما توجه خاص و دائمی به آب و حوزه حکمرانی آن در کلیه سطوح تاکنون به صورت گسترده و فراگیر ازجمله در رسانه ملی و گروهی صورت نپذیرفته و تقریباً به حاشیه رانده شده است.

وی اضافه کرد: این امر مبین آن است که "آب" در دیدگاه مسئولان بیشتر از آنکه محور توسعه و استقلال باشد، محور شعارزدگی بوده و نهادینه سازی فرهنگ مصرف بهینه آب در جوامع و تمام بخش‌های مصرف صورت نگرفته است بنابراین پرهیز از انجام امور روبنایی صرف و فاصله گرفتن از رویه غلط جاری به منظور نیل به اهداف اقتصاد مقاومتی ضروری است.

ریاضی با بیان اینکه منابع طبیعی و موقعیت جغرافیایی کشور ایران با برخورداری از 11 اقلیم از 13 اقلیم شناخته شده در جهان دارای دو ظرفیت مهم وتسهیل کننده تحقق اهداف عالی اقتصاد مقاومتی است، اظهار کرد: برای موفقیت در این مقوله به عزم ملی و حضور مردم ومشارکت آنها در مدیریت مصرف نیازمندیم.

وی عنوان کرد: جهت دستیابی به اهداف توسعه پایدار و غلبه بر مشکلات خاص و چالش‌های بخش آب، نیازمند سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های منابع آب و ارتقاء مدیریت منابع آب موجود و مصرف بهینه آن هستیم که با توجه به ظرفیت محدود منابع آب در کشور و استان، برای حل مشکل کم آبی به تغییر نگرش به آب با اعمال مدیریت مصرف وکاهش تلفات آب نیازمندیم.

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای استان سمنان بر اصلاح الگوی مصرف آب در تمام سطوح و بخش‌های مصرف به خصوص در بخش پرمصرف آب (بخش کشاورزی) کشور و استان تاکید کرد و افزود: این امر می‌تواند به صورت یک اقتصاد دانش بنیان مورد توجه قرار گیرد.

ریاضی اذعان کرد: به دلیل محدودیت منابع آب، توسعه پایدار کشاورزی معقول و ممکن نیست اما اثر این محدودیت را می‌توانیم با تغییر الگوی کشت، افزایش کارآیی آب در مزارع و راندمان تولید در واحد سطح به حداقل برسانیم و پویایی بخش کشاورزی را شاهد باشیم.

وی با بیان اینکه به علت بیلان منفی سفره‌های آب زیرزمینی توسعه کشت با اتکاء به منابع آب زیرزمینی امکان پذیرنیست، تاکید کرد: این امر موجبات نابودی این مخازن دیر تجدیدپذیر را فراهم ساخته و اجرای طرح‌های علاج بخشی و اقدامات مدیریتی و کنترلی ونظارتی مستمر، توام با بهره‌برداری از منابع آب سطحی و بکارگیری فنآوری نوین به منظور کاهش روند افت سطح و حجم آب زیرزمینی ضرورت دارد.

وی توجه به تولیدات داخلی کالاهای اساسی و محصولات زیربنایی، استفاده از نیروی کار و سرمایه‌ داخلی، اتکا بر اقتصاد دانایی‌ محور، حرکت به سمت مصرف بهینه با تحقیقات کار‌بردی مورد لزوم را ضروری دانست و خاطر نشان کرد: اطلاع‌رسانی عمومی و فراگیر، فرهنگ‌سازی و نهادینه کردن مصرف بهینه آب با استفاده از تمام ابزارها و امکانات موجود و تخصیص اعتبار ویژه برای کلیه نهادها و دستگاه‌های مرتبط در این باره ضروری به نظر می‌رسد.