راز رفاقت جدید اردوغان و پوتین چیست؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا به نقل از انتخاب، رابطه اردوغان و پوتین با رایزنی وزرای امور خارجه ترکیه و روسیه در خصوص چگونگی احیای روابط استراتزیک دو کشور رو به بهبود گذاشت و در این شرایط کودتا رخ داد.

نشنال اینترست در گزارشی نوشته است:

در بررسی های انجام گرفته بعد از کودتای نافرجام ترکیه علیه دولت رجب طیب اردوغان آنچه غیر قابل پیش‌بینی و غیر قابل قبول (و به طور بالقوه مورد استقبال آمریکایی‌ها) بود این است که این تلاش نافرجام برای حذف اردوغان به توسعه روابط رهبر ترکیه با ولادیمیر پوتین خواهد انجامید.

برای سال‌ها این دو شخصیت نه تنها روابط بسیار نزدیکی با هم داشته‌اند و هر دو در این ایده که الگوی غرب برخلاف ادعای آنها نمی‌تواند یک الگوی جهان‌شمول باشد اتفاق نظر دارند بلکه هر دو، تغییر روابط ترکیه-روسیه را از روابط خصمانه در پایان دوران جنگ سرد به سمت روابط تکامل یافته اقتصادی بین این عضو شرقی ناتو و کرملین هدایت کرده‌اند.

بعد از آغاز تحریم‌های غرب علیه روسیه در ماجرای اوکراین، ترکیه نه تنها از پیوستن به تحریم‌ها سرباز زد بلکه پیشنهاد طرح ترکیه‌ای را به جای طرح اروپایی‌ها در حل بحران اوکراین داد که در صورت پذیرش این طرح روسیه می‌توانست به وابستگی اش به اوکراین به عنوان مسیر ترانزیت انرژی به اروپای مرکزی و اروپا پایان دهد.

جهان شاهد فروپاشی این روابط گرم و دوستانه در جریان نشست G-20 در آنتالیا بود زمانی که جنگنده روسیه که در حمایت از دولت اسد از بخشی از آسمان ترکیه به سمت سوریه روانه بود توسط هواپیماهای ترکیه مورد اصابت قرار گرفت .

پاسخ روسیه آنی و بی درنگ بود. بلافاصله بعد از این واقعه، روسیه تحریم‌هایش را علیه ترکیه آغاز کرد و پوتین این حرکت اردوغان را یک تصمیم شخصی و خائنانه از سوی ترکیه قلمداد کرد. از سوی غرب این اقدام ترکیه سبب بازگشت ترکیه به آغوش غرب محسوب می‌شود و همان‌طور که بعد از آن ثابت شد، ترکیه از هم‌پیمانان خود در ناتو در خواست حمایت و کمک کرد.

توافق متعاقب سران اتحادیه اروپا با ترکیه در خصوص کنترل سیل پناهجویان به سمت اروپا از سوی ترکیه و در عوض، بازگرداندن پرونده عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا را می‌توان نتیجه بازگشت مجدد ترکیه به نقش سنتی‌اش در سنگر اروپا علیه آشوب‌های موجود در خاورمیانه و کنترل بسط قدرت روسیه دانست.

البته این درست است که ماجرای سقوط هواپیمای روسی تنها یک تلنگر برای به هم ریختن روابط ترکیه و روسیه و برای پوشاندن مشکلات بزرگتر این دو یعنی بحران سوریه بود

بعد از بالا رفتن تنش‌ها در سوریه، ترکیه به حمایت از اپوزیسیون بشار اسد به امید فروپاشی رژیم اسد و روی کار آمد یک دولت همسو تر در دمشق برخاست. حمایت همیشگی روسیه از رژیم اسد همواره مشکل‌ساز بوده است اما زمانی که روسیه تصمیم گرفت از حمایت پشت پرده اسد به سمت حمایت و دخالت مستقیم برای جلوگیری از سقوط دولت بشار اسد برود، ترکیه متوجه شد که کرملین آشکارا منافع این کشور را در سوریه نادیده می‌گیرد. بنابراین در اواخر بهار، اردوغان آغاز به تغییر مواضع کرد. اما در پایان مجبور به معذرت خواهی از کرملین بابت از دست رفتن هواپیمای روسی شد.

از این بیشتر، ترک‌ها می‌توانند نقشه‌خوانی کنند: اسد به واسطه دخالت مستقیم روس‌ها تقویت شده است و الان در معرض خطر کمتری برای سقوط قرار دارد. اما جنگ داخلی سوریه و نیاز آمریکا به یافتن یک همپیمان قابل اعتماد در منطقه برای مبارزه با داعش، به طور باورنکردنی‌ای به تقویت موقعیت کردهای سوریه و جنبش‌های سیاسی نظامی آنها در ارتباط نزدیک با حزب کارگران کرد ترکیه خواهد انجامید.

ادامه بن‌بست در سوریه می‌تواند به ضرورت ایجاد یک موجودیت کرد دیگر که از اتحاد کردهای سوریه و عراق ایجاد شده دامن بزند.

در این حین نه تنها آمریکا به کردها کمک می‌کند بلکه روسیه نیز با پذیرش جنبش کردها در بازگشایی دفتر در پایتخت روسیه در آغاز امسال، عملا به کردها سیگنال مثبت نشان داده‌اند.

شعله‌ور شدن آتش جنگ در قره باغ هم دردسر جدیدی برای ترکیه بود. ترکیه علاقه‌ای به ایجاد جنگ نیابتی در قفقاز نداشت چرا که ادامه درگیری می‌توانست برنامه ترانزیت انرژی ترکیه موسوم به ترکیش استریم را که برای آن سرمایه‌گذاری ویژه‌ای کرده بود از بین ببرد.

بنابراین رابطه اردوغان و پوتین با رایزنی وزرای امور خارجه ترکیه و روسیه در خصوص چگونگی احیای روابط استراتزیک دو کشور رو به بهبود گذاشت و در این شرایط کودتا رخ داد.

ایالات متحده دائما احتمال بازی هر گونه نقشی در خصوص تشویق یا حمایت از کودتا را رد می‌کند. اما پوتین به راحتی می‌تواند ادعا کند که دولت آمریکا از حذف اردوغان استقبال می‌کرد.

پیس‌بینی این که چطور پوتین در تماس تلفنی‌اش در روز یکشنبه با اردوغان همین تحلیل را مطرح کرده است کار سختی نیست. شکی نیست که پیام مشابهی به الهام علی‌اف که قرار است در هفته های آینده در نشست سه جانبه با حسن روحانی با او دیدار کند نیز برساند.

اینکه آیا کودتای نافرجام ترکیه به نزدیکی بیشتر روسیه و ترکیه در بحران سوریه می‌انجامد یا نه و اینکه آیا ترکیش استریم (عبور کریدور انرژی اروپا از ترکیه ) مجددا مطرح می‌شود یا نه و روسیه به زودی خودش را از وابستگی به اوکراین به عنوان مسیر ترانزیت انرژی به اروپا خلاص می‌کند یا نه باید در هفته‌های آینده به دنبال پاسخ آنها بود.