از کارشکنی پاریس و ریاض تا تلاش واشنگتن/ صدای «توافق‌ هسته‌ای» به گوش می‌رسد؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، هشتمین دور از مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در سال جدید میلادی به پایان نرسیده بود که هواپیمایی «جان کری» وزیر امور خارجه آمریکا در فرودگاه ریاض به زمین نشست تا از میزان نگرانی سران برخی از کشورهای عربی درباره توافق هسته‌ای احتمالی با ایران بکاهد.

خبرگزاری رویترز، روز جمعه خبر داده بود که عربستان سعودی از کشورهای عربی منطقه خواسته است تا با کنار گذاشتن اختلافات خود علیه تهدید مشترک داعش و ایران متحد شود؛ خبرگزاری رویترز در این گزارش، می‌نویسد که «ایران» اکنون بزرگ‌ترین نگرانی عربستان سعودی آن هم در زمان پادشاه جدید این کشور به شمار می‌رود.

جان کری وزیر امور خارجه ایالات متحده که در مونترو با همتای ایرانی خود چند دور دیدار دوجانبه برای کاستن از اختلاف‌های هسته‌ای را پشت سرگذاشت بلافاصله راهی ریاض شد تا به آل‌سعود در‌باره توافق هسته‌ای با ایران اطمینان خاطر بدهد.

کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس همزمان با سخنرانی ضدایرانی نتانیاهو نتوانستند نگرانی خود را از مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب پنهان کنند و جان کری ساعتی پس از پایان دیدار با همتای ایرانی‌اش، راهی خاورمیانه و نشست مشترک با ۶ وزیر خارجه کشورهای حاشیه خلیج فارس شد.

پس از متحدان عرب نوبت به همراهان اروپایی آمریکا در مذاکرات هسته‌ای با ایران رسید که نتیجه دیدارهای فشرده ظریف و کری را از زبان وزیر امور خارجه آمریکا بشنوند.

روز گذشته وزرای امور خارجه سه‌کشور اروپایی، مسئول سیاست‎خارجی اتحادیه اروپا و وزیر امور خارجه ایالات‌متحده، به میزبانی لوران فابیوس در پاریس دور میز جمع شدند تا این‌بار بدون حضور ایران، آخرین جمع‌بندی‌ از مذاکرات هسته‌ای، توافق‌های صورت‌گرفته، اختلافات باقی‌مانده را روی هم بچینند تا نتیجه بگیرند که در دور آتی مذاکره چه باید کرد.

البته از بین کشورهای عضو مذاکره تنها ایران غایب نبود، روسیه و چین نیز غایبان این دور مذاکره هستند. البته این مهم‌ترین و علنی‌ترین حضور فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در جریان مذاکره نیز هست.

فابیوس:تعهدات ایران کافی نیست

همزمان با نزدیک شدن به پایان ماه مارس به نظر می‌رسد که وزیر امور خارجه فرانسه باز هم در ساز مخالف دمیده و نسبت به نتیجه مذاکرات مردد است. پاریس اندکی پیش از توافق موقت ژنو در آبان‌ماه سال ١٣٩٢ (مذاکرات ژنو ٢) به‌طور موقت از به نتیجه رسیدن مذاکرات جلوگیری کرد.

همزمان با سفر کری به پاریس بود که وزیر امور خارجه فرانسه در اظهاراتی تند و البته نه‌چندان بی‌سابقه اعلام کرد که تعهدات ارائه‌شده ایران در گفت‌وگوهای هسته‌ای کافی نیست. فابیوس پیش از میزبانی از همتایان اروپایی‌اش گفته بود: «در مذاکرات هسته‌ای میان کشورهای غربی و ایران «پیشرفت‌هایی» به‌دست آمده اما «اختلافاتی» هم وجود دارد.»

فابیوس در حالی بر طبل مخالفت شفاهی می‌کوبد که به نظر می‌رسد این کشور بیش از آلمان و انگلستان تحت تاثیر لابی اسراییل برای برهم پاشیدن توافق هسته‌ای احتمالی با ایران قرار دارد. بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در سخنرانی هفته گذشته خود در کنگره آمریکا با تکرار ادعاهای پیشین مدعی شد که ١+۵ در حال حرکت به سمت توافق خطرناک با ایران هستند؛ سخنرانی‌ای که حتی در آمریکا نیز با مخالفت زیادی روبه‌رو شد.

کری: واشنگتن و پاریس در زمینه تقویت توافق هسته‌ای هم‌عقیده هستند

نخستین دیدار جان کری در پاریس با همتای فرانسوی لوران فابیوس بود. پس از این این دیدار وزرای خارجه دو کشور در جمع خبرنگاران حضور یافته و به پرسش‌های آنها پاسخ دادند.

وزیر امور خارجه آمریکا در این کنفرانس خبری با اشاره به سفر اخیر خود به عربستان گفت: بعد از دو روز مذاکره سخت با همتای ایرانی خود به عربستان سفر کردم تا گزارشی از این مذاکرات را به اطلاع همپیمانانمان در خاورمیانه برسانم.

کری با بیان اینکه پر کردن شکاف‌های باقیمانده «به ایران بستگی دارد»، گفت: «همان‌گونه که فابیوس گفت ما به دنبال یک توافق محکم هستیم و هر توافقی که صورت بگیرد باید از دستیابی ایران به سلاح اتمی جلوگیری کند و برنامه هسته‌ای ایران را تحت نظارت بین‌المللی قرار دهد». پیشرفت‌هایی در مذاکرات با ایران حاصل شده اما هنوز چالش‌هایی پیش رو داریم زیرا به دنبال توافقی محکم و استواریم.»

کری با «دشوار» خواندن مذاکرات دو هفته آینده، گفت: «رسیدن به نتیجه مثبت به ایران ربط دارد، زیرا این کشور است که به دنبال داشتن برنامه هسته‌ای است و باید نشان دهد که آمادگی پاسخ دادن به نگرانی‌های جهانی درباره این برنامه را دارد.»

وی همچنین تصریح کرد که ١+۵ تلاش می‌کند با ایجاد مانع در مسیر رسیدن ایران به تسلیحات هسته‌ای، از صلح‌آمیز بودن برنامه این کشور، اطمینان کسب کند. وزیر امور خارجه آمریکا در اشاره تلویحی با اظهارنظرهای مطرح‌شده مبنی بر وجود اختلاف در ١+۵، گفت: واشنگتن و پاریس در این زمینه که توافق هسته‌ای با ایران باید تقویت شود، «هم‌عقیده» هستند.

پیشنهادهای ایران از لغو تمامی تحریم‌ها تا ارسال توافق هسته‌ای به شورای امنیت

این در‌حالی است که وزیر امور خارجه ایران اخیرا به «ان‌بی‌سی» گفته «ما آماده قبول تعهدات بین‌المللی هستیم. نه آن تعهداتی که رژیم صهیونیستی هنوز نپذیرفته‌ است، بلکه تعهداتی فرا‌تر از آنکه برخی از کشور‌ها نیز پذیرفته‌اند همانند پروتکل الحاقی و کلیه اسناد بین‌المللی که ساخت سلاح‌های هسته‌ای را منع می‌کنند؛ چرا که ما به‌دنبال ساخت سلاح‌های هسته‌ای نیستیم.»

همچنین محمدجواد ظریف در گفت‌وگو با «سی‌ان‌ان» در پاسخ به سوالی در مورد پذیرش وقفه ١٠ساله در برنامه هسته‌ای ایران گفت: «بستگی دارد که چگونه آن را تعریف کنید؛ ما درباره پذیرش داوطلبانه برخی محدودیت‌ها از جانب ایران گفت‌وگو کرده‌ایم؛ اگر به توافق برسیم، محدودیت‌های مشخصی را برای مدت‌زمان مشخصی قبول می‌کنیم.»

در همین باره، رئیس دستگاه دیپلماسی کشور در گفت‌و‌گو با هفته نامه صدا درباره توافق احتمالی با ۵+۱گفت: این توافقی است که در یک قطعنامه فصل هفتم منشور ملل مورد تایید قرار می‌گیرد و در نتیجه به یک توافق بین المللی و الزام آور برای همه دولت‌ها تبدیل خواهد شد و دولت‌های فعلی و آتی ایران و آمریکا هم ملزم به رعایت مفاد آن خواهند بود.

ظریف باردیگر مهم‌ترین مانع بر سر دستیابی به توافق را «تصمیم سیاسی» دانست: «باید یکی از دو مسیر توافق یا فشار را انتخاب کنیم.»

وزیر امور خارجه ایران در مصاحبه دیگری با خبرگزاری «کیودو» تاکید کرد که «برای رسیدن به توافق نهایی در مذاکرات هسته‌ای، باید تمامی تحریم‌های ایران برداشته شود. ما یک دستور بسیار روشن داریم و آن برداشته‌شدن تمامی تحریم‌هاست.» او درعین‌حال لغو یکباره تمامی تحریم‌های ایران را مقدمه دستیابی به توافق نهایی با کشورهای ١+۵ دانست. با این‌حال جواد ظریف از تمدید مذاکره نیز استقبال نکرد.

در همین راستا، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان انرژی اتمی از رفع بن‌بست‌های فنی در مذاکرات هسته‌ای اخیر میان ایران و گروه ١+۵ خبر داد. علی اکبر صالحی گفت: رآکتور اراک با تغییراتی که در بازنگری طراحی آن ایجاد خواهیم کرد، به‌عنوان رآکتور آب‌سنگین باقی خواهد ماند. او با اعلام این خبر درباره رآکتور اراک افزود: با این کار نگرانی آن‌ها نیز برطرف خواهد شد؛ این موضوع جزو یکی از مسایل چالش‌برانگیز مذاکراتی بود که به لطف الهی منطق جمهوری‌اسلامی در این زمینه با موافقت طرف‌ مقابل مواجه شد.

از یک سو، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان پس از پایان این دور از مذاکرات از آمادگی ایران برای پذیرش موقت محدودیت‌های بین‌المللی بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران گفت و تاکید کرد که همه باید آماده توافق نهایی باشیم و از سوی دیگر، اوباما و کاخ سفید تمام قد در قبال تندروهای این کشور و متحد دیرینه خود در خاورمیانه بر سر دیپلماسی با تهران ایستاند، نشانه‌هایی که همگی در کنار هم صدای تیک تاک پایان بحران غیرضرروی بر سر برنامه هسته‌ای ایران را بلند‌تر کرده است.

حالا جملاتی «پیشرفت داشته‌ایم» اما «راه درازی در پیش است»؛ اغلب در مذاکرات تکرار شده و در برخی دورهای مذاکره تنها بخش دوم جمله بوده که از سوی حاضران در مذاکره مطرح شده‌ است. شاید «یک‌گام» مانده به «آخر» و شاید «چندگام»؛ تا روز آخر مذاکره هسته‌ای همین شایدهاوباید‌ها ادامه دارد. اگرچه این‌بار برآیند کلی مصاحبه‌های بعد از مذاکره نشان می‌دهد که استفاده از کلمه «پیشرفت» در روند مذاکره دیگر ممنوع نیست.

با این حال مذاکره هفته دیگر (از ٢۴تا٢٩اسفند) در مکانی که هنوز مشخص نشده، انجام شود. دور پیش‌روی مذاکره از آن‌رو اهمیت دارد که مهلت تعیین‌شده طرفین برای دستیابی به تفاهم سیاسی یا توافق بر سر کلیات، تا پایان مارس بوده‌ است. اگرچه مذاکره‌کنندگان یادآوری کرده‌اند که فرصت مذاکرات تا پایان ژوئن (١٠تیرماه) است.