تأسیس قرارگاه مبارزه با فساد در کشور ضروری است

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری آنا از پژوهشگاه قوه قضائیه، نخستین جلسه از سلسله نشست‌های تخصصی هم‌اندیشی «پیشگیری و مبارزه با فساد قضائی» توسط گروه حقوق اساسی پژوهشکده حقوق عمومی و بین‌الملل پژوهشگاه قوه قضائیه برگزار شد و  در این نشست جمعی از قضات دادگستری، اساتید دانشگاه، نمایندگان تشکل‌های مردم‌نهاد و پژوهشگران حضور داشتند.

تهیه طرح پیشگیری و مبارزه با فساد قضائی

در ابتدای نشست دکتر مصطفی منصوریان، مدیر گروه حقوق اساسی پژوهشکده حقوق عمومی و بین‌الملل پژوهشگاه قوه ‌قضائیه به تبیین و تعریف فساد قضائی پرداخت و فساد قضائی را بر اساس تقسیم‌بندی فساد از منظر بازیگران مطرح کرد و گفت: پیشگیری و مبارزه با فساد قضائی از توصیه‌های مهم رهبر انقلاب و رئیس قوه قضائیه در دوره جدید بوده که پژوهشگاه به همین مناسبت مأموریتی برای خود تعریف کرده است تا با طراحی و نگارش آثار علمی درزمینهٔ مبارزه با فساد قضائی، در جهت اجرای این منویات قدم بردارد.

دکتر منصوریان افزود: در جهت پیشگیری و مبارزه با فساد قضائی، طرح‌نامه‌ای آماده شده است که در آن با استفاده از مطالب و آثار تولید شده درزمینهٔ فساد، موضوعات جزئی و دقیقی جهت نگارش طرح پیشگیری و مبارزه با فساد قضائی تدارک دیده شده است.

لزوم تبیین شناسنامه فساد در کشور

در بخش دیگری از این نشست، مهدی موحدی مدرس دانشگاه و پژوهشگر پژوهشکده مطالعات پایه پژوهشگاه قوه‌ قضائیه بابیان اینکه فساد زمانی رخ می‌دهد که قانون شفاف نبوده و دارای ابهام باشد، گفت: هر شخصی قبل از ارتکاب فساد ازلحاظ اقتصادی تحلیلی در مورد تخمین احتمال دستگیری و مجازات انجام می‌دهد، بنابراین دستگاه قضائی باید در پی شفافیت و افزایش مجازات بوده و با نظارت خود احتمال کشف فساد را بالا ببرد.

این حقوقدان و مدرس دانشگاه ادامه داد: دستگاه قضائی هزینه زیادی صرف دستگیری مرتکبان فساد می‌کند؛ بنابراین باید احتمال زندان، اعدام و سایر شقوق مجازات را بالا برده و با کمترین هزینه، بیشترین بازدارندگی را ایجاد کند.

موحدی اضافه کرد: افرادی که قانون را می‌نویسند به‌طورمعمول حقوقدان و اقتصاددان نبوده و به مسئله تعارض منافع توجه لازم را ندارند.

وی همچنین تأکید کرد: تا جایی که ممکن است فرآیند قضائی باید با کمترین هزینه، بدون دخالت عوامل انسانی و با استفاده از سامانه‌ها انجام شود.

این پژوهشگر پژوهشکده مطالعات پایه عنوان کرد: باید برای هریک از مصادیق فساد مختصاتی تعریف کرده و شناسنامه فساد در کشور را تبیین کرد.

ضرورت تشکیل قرارگاه مبارزه با فساد

شهید شاطری پور رئیس پژوهشکده حقوق جزا و جرم‌شناسی پژوهشگاه قوه ‌قضائیه نیز در این نشست  به بیان نقطه‌ نظرات خود درباره مبارزه با فساد قضائی پرداخت و گفت: شناسایی و کمیت‌پذیر کردن فساد اولین قدم در پیشگیری و مبارزه با این مقوله است و باید دید آیا فساد قابلیت سنجش پذیری دارد یا خیر.

این کارشناس مبارزه با فساد افزود: با توجه به پیچیدگی فساد و جنگ در این عرصه، باید قرارگاه مبارزه با فساد را تأسیس و از این طریق به شناسایی و مبارزه با فساد در نهادهای مختلف اقدام کرد زیرا اقدامات نامتمرکز و پراکنده تأثیر قابل‌توجهی بر کاهش فساد نخواهد گذاشت.

شاطری پور عنوان کرد: الگوی واحدی برای مبارزه با فساد وجود ندارد و باید مبتنی بر هر مصداق فساد قضائی، مدل‌های پیشگیری خاصی طراحی کرد. بنابراین طراحی و اجرای الگوی یکسان برای تمام مصادیق فساد با شکست مواجه خواهد شد.

ترسم نقشه مبارزه با فساد مبتنی بر گزارش‌های مردم

در ادامه این نشست اشتیاق وکیل دادگستری و دانشیار پژوهشکده حقوقی شهردار بابیان اینکه برای مبارزه با فساد باید اقلیم مناسب مبارزه با آن نیز وجود داشته باشد، افزود: بخشی از دلایل ناکامی مبارزه با فساد مربوط به مستعد بودن محیط و جامعه برای ارتکاب فساد است.

مدیرعامل موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش اظهار کرد: برای مبارزه با فساد قضائی باید برخی هنجارهای اجتماعی، سنت‌ها و بنیان‌های فرهنگی را تغییر داد زیرا در حال حاضر هنجارهای اجتماعی از فاسد حمایت کرده و سنت‌ها انتظار از فرد سالم را بالا برده و مفسد را تبرئه می‌کند.

وی افزود: عرف و سنت‌ها سازنده جورچین فساد بوده و مبارزه با فساد کار فرهنگی عمیق می‌طلبد. در وضعیت فعلی جورچین جامعه به نحوی چیده شده است که اصناف و مقامات در موقعیت تعارض منافع گرفتار می‌شوند.

اشتیاق ادامه داد: مبارزه بخشی و جزیره‌ای با فساد جواب نمی‌دهد و در حال حاضر برنامه جامع مبارزه با فساد در کشور وجود ندارد. البته تا زمانی که برنامه جامع و اقدامات هماهنگی برای مبارزه با فساد وجود نداشته باشد؛ مبارزه بخشی با فساد علی‌رغم پرهزینه بودن آن اجتناب‌ناپذیر است زیرا اقدامات ضد فساد نباید متوقف شود.

این وکیل دادگستری گفت: یکی از راهکارهای مؤثر مبارزه با فساد، ترسیم نقشه حرارتی فساد مبتنی بر گزارش مردم به نهادهای مستقل است که البته روش‌های صحت‌سنجی توسط نهادهای مستقل نیز وجود دارد. بنابراین استفاده از این دستاوردهای نوین جهانی در امر مبارزه با فساد موجب کاهش آن در نظام اداری و قضائی کشور خواهد شد.

برخی افراد واسطه‌گر سبب اعمال‌نفوذ در پرونده‌ها شدند

رسول قهرمانی، قاضی دادگستری و مدرس دانشگاه نیز در ادامه نخستین نشست تخصصی کارگروه پیشگیری و مبارزه با فساد قضائی به بیان دیدگاه‌ها و نظرات خود در مورد مبارزه با فساد قضائی پرداخت و ضمن تأکید بر نیازسنجی مطالبات پژوهشی دستگاه قضائی اشاره‌کرده و افزود: لازم است پژوهشگران قوه قضائیه در جلسات دادرسی مبارزه با فساد اقتصادی حضورداشته و با ملاحظه عینی موارد مربوط به فساد، به‌عنوان بازوی پژوهشی قوه قضائیه عمل کنند.

نماینده دادستان در برخی پرونده‌های فساد اقتصادی، میزان حقوق و مزایای قضات را یکی از عوامل وجود فساد قضائی دانست و اذعان کرد: برخی افراد واسطه‌گر تعداد قابل‌توجهی از قضات را تطمیع کرده و سبب اعمال‌نفوذ در پرونده‌ها شده‌اند.

وی افزود: باید در طرح‌های پژوهشی مرتبط با فساد قضائی، پیچیدگی‌ها و مسائل به وجود آمده در پرونده‌های قضائی نیز لحاظ شده و متناسب با آن اقدام به تجویز راهکار کرد.

قهرمانی پژوهشگاه قوه قضائیه را عقبه تئوریک دستگاه قضائی خواند و بر لزوم ارتباط مستمر دادگاه‌ها و پژوهشگاه تأکید کرد.

ادبیات نظری قابل‌توجهی درباره فساد تولید شده است

حمید بهره‌مند بک نظر، عضو هیئت‌علمی گروه جزا و جرم‌شناسی دانشگاه تهران از دیگر سخنرانان نشست بود که بر مطالعه و دسته‌بندی آثار علمی تولید شده درباره فساد تأکید و از شروع طرح‌های تکراری و موازی در این زمینه ابراز نگرانی کرد.

وی گفت: تاکنون به‌تفصیل در مورد فساد ادبیات نظری تولید شده است و قبل از شروع طرح‌های پژوهشی باید به سابقه موضوع و ادبیات موجود در آن زمینه نیز توجه داشت.

استاد دانشگاه تهران عنوان کرد: شفافیت و نظارت، دو راهکار اصلی تحقق مبارزه با فساد در کشور هستند که لزوم توجه به هر دو مورد می‌تواند از بسیاری مفاسد پیشگیری کند.

بهره‌مند خاطرنشان کرد: در طرح‌ها و آثار مرتبط با فساد قضائی باید وارد فاز عملی شده و به نقایص ادارات و نهادهای مرتبط با نظام قضائی باید پرداخته شود.

پیشگیری و مبارزه با فساد از طریق نظارت همگانی

مهدی فلاحیان مسئول گروه حقوقی اندیشکده شفافیت برای ایران نیز در بخش دیگری از این نشست بابیان اینکه ریسک و بسترهای تحقق فساد در دستگاه‌های مختلف باید به‌صورت موردی مشخص شود، اظهار داشت: نظارت همگانی یکی از بهترین راه‌ها جهت پیشگیری و مبارزه با فساد قضائی به شمار می‌رود که بدون هزینه بوده و با بهره‌برداری از این ظرفیت، نیاز خاصی به تأسیس نهادهای اداری عریض و طویل برای نظارت بر مبارزه با فساد نیست.

وی ادامه داد: گزارشگران فساد با گزارش موارد و مصادیق فساد به نهادهای ذی‌صلاح می‌توانند منشأ تحول مهمی در مبارزه با فساد قضائی قرار گیرند زیرا افشاگری فساد قضائی از طریق رسانه‌ها، خطر بی‌اعتمادی به‌نظام قضائی را افزایش می‌دهد.

داور درخشان، پژوهشگر گروه حقوق اساسی پژوهشگاه قوه قضائیه هم در پایان این نشست به طرح پژوهشی مرتبط با فساد قضائی پرداخت و اظهار کرد: در طرح موردنظر به عرصه عملیاتی کردن ادبیات نظری وارد شده و از بازیگران مستعد فساد در نظام قضائی نظرخواهی کرده و راهکارهای آنان برای مبارزه و پیشگیری از فساد قضائی را جویا خواهیم شد.

درخشان گفت: از نمونه‌های جدید مبارزه با فساد در سراسر جهان استفاده کرده و راهکارهای به‌روز و متناسب با شرایط نظام قضائی کشور را تبیین خواهیم کرد.

وی در ادامه افزود: نظام قضائی باید پژوهشگاه قوه قضائیه را امین دانسته و آمار و اطلاعات موجود قضائی را در اختیار پژوهشگاه قرار دهد که این موضوع موجب جامعیت آثار علمی و ارائه راهکارهای عملی به قوه قضائیه در ارتباط با حل مسائل مرتبط با فساد قضائی خواهد شد.

انتهای پیام/4145