زیباسازی شهر یا آزار بصری

گروه استان‌های خبرگزاری آنا ـ از سال‌ها پیش امیدوار بودم که محوطه چهارراه انقلاب با آن بناهای تاریخی خوش ترکیب اطرافش اندکی مورد توجه برنامه‌ریزان و طراحان شهر و دست‌اندرکاران سازمان‌های مرتبط با حفاظت از بناهای تاریخی قرار گیرد، اهمیت این منطقه منحصربه‌فرد که هنوز جزء پرجنب و جوش‌ترین و زنده‌ترین نقاط شهرمان زنجان است، واضح به نظر می‌رسد.

فقط صبح بسیار زود که همه مغازه‌ها تعطیل هستند و رنگ‌های تند استندهای مغازه‌ها و دیگر عناصر بصری مداخله‌گر زیبایی این محوطه را تحت‌الشعاع قرار نداده‌اند، می‌توان اندکی از موجودیت زیبای این بناها و محوطه اطراف آن لذت برد.

اگرچه حتی همان موقع روز هم تابلوها و بیلبوردهای تبلیغاتی و تجاری با جایگیری نامناسب و رنگ‌های تندشان در چشم بیننده اثرات نازیبایی برجای می‌گذارند و به زیبایی محوطه لطمه وارد می‌کنند. حال آنکه سازمان‌های مربوط می‌توانستند با مشورت گرفتن از متخصصانی در زمینه‌های زیبایی‌شناسی، گرافیک شهری و حفاظت بافت تاریخی ملاحظات لازم را انجام دهند و بر این معضلات بصری فائق آیند.

امروزه موضوع زیبایی و نازیبایی در محیط‌های شهری مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد، حال آنکه تأثیر مشاهده و درک زیبایی در شهر بر دستیابی به خلاقیت، آرامش، نشاط و تقویت اخلاقیات و ارتقای سطح ذوق و سلیقه عمومی جامعه انکارناپذیر است.

داشتن شهری سالم و زیبا حق همه شهروندان است؛ بنابراین زیباسازی محیط باید به موازات بهسازی امور شهری مورد توجه دست‌اندرکاران قرار گیرد؛ چراکه زیبایی محیط نیز بر بهبودبخشیدن به کیفیت زندگی مؤثر است.

اهمیت این موضوع در این امر است که انسان برای تشخیص زیبایی نیازی به آموزش ندارد و به حکم غریزه زیبایی را از نازیبایی تشخیص می‌دهد و از  نازیبایی آزرده می‌شود. پاسخگویی به چنین نیازی احترام به شهروندان است.

تغییراتی در مسیر چهارراه انقلاب تا سبزه میدان زنجان انجام شده و فعالیت برای تکمیل محوطه آن هنوز ادامه دارد. اخیراً در حال عبور از پیاده‌رو این منطقه گلدان‌های عظیم پلاستیکی حاوی گل‌های غول‌پیکر و زمخت ساخته شده از مواد و مصالح صنعتی با رنگ‌های تند و خشن توجهم را به‌شدت جلب کرد.

این عناصر بر مبنای زیبایی‌شناسی شرقی، غربی و اسلامی نازیبا و از طرفی، کاملاً فاقد هویت هستند. در حالی که ما ایرانیان دارای پیشینه تاریخی، فرهنگی و هنری غنی هستیم و این امر امکانات گسترده‌ای برای استخراج عناصر بصری زیبا، معنی‌دار و مناسب در اختیار متصدیان زیباسازی شهر قرار می‌دهد.

و اما تندیس امانتداری که درستکاری‌اش را تحسین می‌کنیم و قصد داریم فضیلت اخلاقی آن را برای مردم شهر یادآوری کنیم تا الگو قرار دهند. هر فرد اندکی آشنا با مقوله هنر تشخیص می‌دهد که محمل مناسب برای تجسم این معنویت و والایی نمی‌تواند رئالیسم آن هم از نوع ضعیف و معیوبش باشد.

علاوه بر این، محل قرارگیری، اندازه و جزئیات دیگر مربوط به تندیس نیز جای بحث دارند. دغدغه سفارش‌دهنده اثر، اطلاع‌دادن راجع به عینیت‌ها نیست.

پس راه حل مناسب، بهره‌گیری از روش‌های هنری واقع‌گرا نیست. به‌ویژه ما مردمی هستیم که هنر تجسمی اصیل و افتخارآمیزمان در طول تاریخ از بازنمایی واقعیت پرهیز کرده و بر عکس از عناصر تصویری انتزاعی آکنده است که به عوالم معنوی اشاره دارند.

بدون تردید دست اندرکاران مربوط به سرچشمه‌های غنی هنر ملی که اعتقادات دینی و سایر دستاوردهای فرهنگی مردم کشورمان را می‌نمایانند، دسترسی دارند و با مطالعه آن و استفاده مناسب از آن نه تنها می‌توانند در نقاط مختلف شهر عناصر شهری زیبا بسازند؛ بلکه می توانند به تقویت هویت فرهنگی جامعه کمک کنند.   

همه مواردی که از نظر گذشت با گردآوری گروهی از افراد دارای تجربه، معلومات و شایستگی و مشورت با آنان قبل از اقدام، قابل کنترل به نظر می‌رسند و امید است که مسئولان مربوط، امور هنری- فرهنگی و زیبایی‌شناسانه را از نظر دور ندارند که نتایج آن بر سرنوشت جامعه مؤثر خواهد بود.

*دانشجوی دکتری هنر

انتهای پیام/4062/