ترجیح می‌دهم به جای بهشت دیگران، کشور خودم را تبدیل به بهشت کنم

گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا؛ احسان جانقلی پزشک، مخترع و رئیس شرکت دانش‌‌بنیان «عصاره طب سبز شاهوار» است که تاکنون هشت طرح در زمینه داروهای گیاهی را به ثبت رسانده است. این شرکت دو سال قبل در پارک علم و فناوری دانشگاه علوم پزشکی شاهرود تاسیس شد و در زمینه تولید داروهای گیاهی فعالیت می‌کند.

با وجود این که جانقلی فارغ‌التحصیل رشته پزشکی است اما علاقه زیادی به طب سنتی دارد. همین علاقه باعث شد علم پزشکی مدرن را با طب سنتی بیامیزد و از داروهای گیاهی پماد و ژل ترمیم‌کننده بسازد.

در ادامه مصاحبه ما با این مخترع را می‌خوانید:

تا به حال چند طرح یا اختراع داشتید؟

تاکنون 10 طرح ثبت‌شده داشتم که یکی از آنها در زمینه نانو، هشت مورد در زمینه داروهای گیاهی و یک مورد دیگر هم دستگاهی برای مدل‌سازی حیوانات آزمایشگاهی است. این داروهای گیاهی خاصیت دارویی دارند و کاربردهای مختلفی دارند.

پماد گیاهی زنبق خاصیت ترمیم‌کنندگی برای زخم‌های جراحی دارد، ژل ترمیم کننده زخم‌های مزمن بیماران دیابتی که حاوی عصاره آبی الکلی گیاه هوفاریقون است. فرمولاسیون شربت عصاره بومادران که برای پیشگیری و درمان سنگ کلیه استفاده می‌شود. پماد گیاهی گل بنفشه، ترمیم کننده زخم‌های پوستی است.

یکی دیگر از داروهای گیاهی پماد ترمیم کننده زخم حاوی عصاره گیاهان ایرسا و بنفشه معطر و پماد گیاهی گل بنفشه است که ترمیم کننده زخم‌های پوستی است.

سنتز نانو پلیمر بوتیل سیانوآکریلات پوشش‌دار شده با پلی سوربات 80 (C-PBCA) هم طرحی است که به عنوان حامل دارو برای درمان تومورهای مغزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. دستگاهی هم برای ایجاد مدل آسیب نخاعی در حیوانات آزمایشگاهی ساخته‌ام.

تمام داروهای گیاهی از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان، که یکی از آنها هم مال خودم است، تجاری‌سازی شده‌اند و در مرحله پیش‌تولید برای انبوه‌سازی قرار دارند.

در حال حاضر روی چه پروژه‌ای کار می‌کنید؟

یکی از پروژه‌هایی که در حال حاضر روی آن کار می‌کنم، در زمینه گیاهان دارویی است که خاصیت ترمیم‌کنندگی زخم دارد و در مرحله ثبت اختراع قرار دارد.

چندین گیاه دارویی دیگر را نیز به صورت پماد و ژل ترمیم‌کننده ارائه کرده‌ایم که دو مورد از آنها در حال ثبت هستند.

برای ثبت اختراع یا تجاری‌سازی با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم کردید؟

روی هر فرآیند علمی، به‌خصوص ثبت اختراع، چند مرحله مطالعه انجام می‌شود که هر کدام از این مراحل هزینه‌بر هستند. برای ثبت یکی از اختراعاتم نیاز داشتم که پیش‌دارو و نمونه اولیه از دستگاه حامل داروی نانو بسازم؛ این کارها از مراحلی است که برای ثبت محصول باید طی شود.

اما هزینه‌های آن چنان بالا بود که به‌سختی توانستم هزینه‌ها را تامین کنم و این محصول را به ثبت برسانم چرا که تمامی هزینه‌های ثبت اختراع به صورت شخصی پرداخت شد. به دلیل همین هزینه‌های بالا و عدم حمایت از سازمان‌های مربوطه و عدم توانایی مالی نتوانستم نمونه دیگری تولید کنیم که در مراحل بعدی از آن استفاده شود. همه این کارها نیاز به سرمایه‌گذار دارد.

در رابطه با بحث تجاری‌سازی و خط تولید باید بگویم که کار زمان‌بری است اما نیاز به سرمایه‌گذار اولیه دارد تا بتوان از پس هزینه‌هایی که روز به روز بیشتر و بیشتر می‌شود، برآمد. تا وقتی سرمایه‌گذار نداشته باشید نمی‌توانید روند طولانی اخذ مجوز و کارهای سازمان غذا و دارو را طی کنید.

تا وقتی که نتوانید محصول را به مرحله نیمه تولید انبوه برسانید، نمی‌توانید موفق شوید چراکه ایده را به صورت خام از شما نمی‌خرند. معمولا ایده‌ای را از شما می‌خرند که کارهای آن تا آخر انجام شده باشد به‌خصوص در زمینه داروها حتما باید مجوزهای اولیه را بگیرید.

اگر مجوزها را بگیرید که دیگر نیازی به فروش ایده ندارید، می‌توانید خودتا دارو را تولید کنید. می‌توانید انواع وام‌ها را بگیرید و خط تولید خودتان را راه‌اندازی کنید. راه منطقی این است که خودتان شرکتی تاسیس کنید و محصول را به سمت تجاری‌سازی ببرید تا این که بخواهید ایده و محصول را به افراد دیگر بفروشید. متاسفانه شرکت‌های بزرگ در زمینه خرید و حق‌ اختراع و ایده کمک نمی‌کنند و بیشتر به دنبال سرمایه‌گذاری روی محصولات آماده هستند.

برای رساندن محصول به این مرحله باید کلی وقت بگذارید که به نظرم بهتر است در ایت مدت زمان خودتان شرکت بزنید.

این ایده‌‌ها از کجا به ذهنتان می‌رسد؟

واقعیت این است که اولین اختراع همیشه سخت‌ترین اختراع است. برای داشتن ایده اولیه هم باید کنجکاو باشید، هم زیاد مطالعه کنید و هم زمان زیادی را برای این کار بگذارید. برحسب نیاز جامعه و علاقه شخصی به سراغ طب سنتی رفتم. با وجود این که از لحاظ آکادمیک رشته تحصیلی‌ام اجازه نمی‌دهد که در طب سنتی فعالیت کنم.

در طب سنتی از روش‌هایی استفاده می‌شود که در پزشکی آکادمیک قابل قبول نیست. پزشکی آکادمیک چیزی را بدون شواهد، دلیل و توجیه قبول نمی‌کند. از آنجا که آدم کنجکاوی بودم دوست داشتم این دو را با هم ادغام کنم. مطالعه و کنجکاوی باعث شد که ایده اولیه برای کار اول شکل بگیرد که زمان زیادی هم برد.

برای اولین کارم سه سال زمان گذاشتم اما وقتی که شروع به کار در این حوزه می‌کنید، ایده‌ها پشت سر هم ردیف می‌شوند. بعد از یک مدت ذهن‌تان در مسیری قرار می‌گیرد که تناقض‌ها، نیازها و کنجکاوی‌ها را کنار هم قرار دهید و از آنها ایده درآورید.

بنیاد ملی نخبگان یا صندوق حمایت چه تسهیلاتی را در اختیارتان قرار خواهند داد؟

قوانین بنیاد ملی نخبگان بدین شکل است که اول باید یک فرآیند سختی را طی کنید تا سطح سه بنیاد را بگیرید و از شما حمایت شود؛ در حد گرفتن یک وام با مبلغ اندک که آنقدر کار اداری دارد که اگر قیدش را بزنید، راحت‌ترید.

عضویت در بنیاد حمایت خاصی را به ارمغان نمی‌آورد مگر این که بخواهید طرح را به محصول و نمونه اولیه تبدیل کنید یا به شکل دانش بنیان ارائه‌اش کنید؛ اگر قصد چنین کاری داشته باشید از طرف پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های دانش بنیان حمایت می‌شوید.

البته در ابتدای کار نیاز دارید تا سازمانی از شما حمایت کند اما در دوره ما در دانشگاه آزاد پارک علم و فناوری وجود نداشت که بتوان شرکت دانش بنیان زد یا از محصول حمایت شود. از طرف دانشگاه هم کمکی نمی‌شد به همین دلیل مجبور شدم برای ثبت و تجاری‌سازی محصولاتم از طریق دانشگاه‌های دیگر در شهرهای دیگر اقدام کنم.

سیستم‌های اداری دانشگاه بسیار پیچیده است و بروکراسی اداری زیادی دارد و نمی‌گذارد روند کاری به راحتی طی شود. اما وقتی پروسه را آغاز می‌کنید، دولت وام‌های مختلفی را می‌دهد که به شما کمک می‌کند محصول را به خط تولید و تولید انبوه برسانید. این حمایت‌های معمولا از طرف نهاد ریاست جمهوری است.

آیا فضای فعلی آموزشی در دانشگاه‌ها به نوآوری یا کمک به بروز ایده‌ها کمک می‌کند؟

به طور کلی فضاهای آموزشی در کشور سنتی، خشک و وابسته به کتاب هستند که باعث می‌شود وقتی وارد دانشگاه شدیم در یک مسیر ثابت حرکت کنیم. این فضا کمتر باعث ایجاد خلاقیت و نوآوری در دانشجو می‌شود که بیشتر به دلیل سیستم آموزشی ماست.

معمولا هم دانشجوهایی که از این سیستم پیروی نمی‌کنند و می‌خواهند پژوهشگر و محقق شوند، فشارهای بیشتری را تحمل می‌کنند. کار برای آنها سنگین‌تر است چرا که کار مضاعفی انجام می‌دهند و قطعا حمایت خاصی از آنها نمی‌شود و یک سری مشکلات و محدودیت‌هایی هم در درس‌ها برایشان به وجود می‌آید.

نوع سیستم آموزشی برای دانشجویان، حداقل در رشته پزشکی، به شکل ماشینی شده است. این سیستم کمتر اجازه خلاق بودن را به دانشجو می‌دهد، یعنی اگر فرد ذاتا خلاق نباشد و خودش به دنبال کار نیفتد، بعید است که چنین سیستمی بتواند فرد را در این مسیر قرار دهد.

دوست دارید برای کار یا انجام تحقیقات پژوهشی به خارج از کشور بروید؟

واقعیت این است که کسی نیست که دوست نداشته باشد به محیط آموزشی و تحقیقاتی بهتر برود. در برخی از کشورهای خارجی، وقتی به مشکلی برخورد می‌کنید، برای مشکلات شما ارزش قائل می‌شوند و سعی در برطرف کردن آن دارند، علاقه بیشتری برای ادامه کار خواهید داشت.

در دانشگاه‌های دیگر هم می‌توانستم درس بخوانم و ادامه تحصیل بدهم. با توجه به رزومه پژوهشی‌ای هم که داشتم خیلی راحت می‌توانستم به خارج کشور بروم اما به دو دلیل در ایران ماندگار شدم.

اول این که در آن زمان شرایط طوری بود که ماندن گزینه مناسب‌تری برایم بود. دلیل دوم هم این است که قلبا دوست دارم در ایران کار کنم هر جای دنیا که بروید یک خارجی و یک اضافی برای آنها محسوب می‌شوید. هرچقدر هم که سعی کنند برای شما احترام قائل شوند، بهتر این است که فضای پژوهشی را در کشور خودتان راه بیندازید. ترجیح می‌دهم به جای این که در بهشت دیگران زندگی کنم، جایی که در آن زندگی می‌کنم را تبدیل به بهشت کنم.

گفت‌وگو از هانا حیدری