افسانه‌ای به نام رژیم سم‌­زدایی!

خبرگزاری علم و فناوری آنا، محمدامین پورحسینقلی؛ در دوران دانشجویی دوستی در خوابگاه داشتیم که اضافه وزن داشت و برای خلاص شدن از شکم قلنبه­اش به خوردن بعضی عرقیجات روی آورده بود. البته از خوردن این عرقیجات هم به نتیجه­ خاصی نمی­‌رسید. از قضا دوست دیگری که با ما در همان خوابگاه بود و داروسازی می‌­خواند بارها به او متذکر شد آدم با خوردن چیزی لاغر نمی‌­شود. بلکه از طریق رژیم صحیح غذایی و تحرک لاغر می­‌شود. متاسفانه امروزه باورهای عجیبی چون رژیم­‌های سم­زدایی یا لاغر شدن از طریق خوردن برخی عرقیجات و گیاهان دارویی بین مردم شیوع زیادی یافته و برخی رسانه‌­ها و گروه‌هایی که منافع اقتصادی در این زمینه دارند به آن دامن می­زنند. چندی پیش که به دیدار یکی از بستگان رفته بودم درباره­ رژیم سم‌زدایی از کبدش برایم توضیح داد که وقتی صبح از خواب بیدار می­شود اول دو لیوان آب گرم می­خورد تا فرآیند سم­زدایی از کبد آغاز شود.

{$sepehr_key_537}

همان موقع ذهن من مشغول تجزیه و تحلیل مسیری شد که این دو لیوان آب از دهان تا معده و روده و در نهایت مثانه­ او طی می­‌کرد تا به ادرار تبدیل و دفع شود و من هیچ اثر خاصی از کبد در این سفر کوتاه نمی‌­دیدم. متخصصین و دانشمندان علوم پزشکی اکثرا رژیم‌های مدعی سم‌زدایی را رد می­‌کنند و آنها را علمی نمی‌­دانند. سم‌­زدایی بخشی از عملکرد طبیعی بدن است. کبد، کلیه‌ها، ریه‌ها و سیستم گوارش به طور طبیعی وظیفه­ی سم­زدایی بدن را بر عهده دارند. این ارگان‌ها به طور مداوم سموم را از بدن دفع می‌کنند. رژیم‌های غذایی که ادعا می‌کنند می‌توانند بدن و کبد را سم‌زدایی کنند، موضوعی بحث‌برانگیز در جامعه علمی هستند. برخی از این رژیم‌ها شامل مصرف آبمیوه‌ها، گیاهان خاص، و یا مکمل‌های غذایی می‌شوند. گرچه به طور کلی مصرف سبزیجات و میوه­ها باید بخشی از رژیم غذایی سالم ما باشد، این رژیم‌های به اصطلاح سم‌زدا به طور افراطی از ما می­‌خواهند برخی مواد غذایی ضروری برای بدن مانند گوشت و لبنیات را حذف کنیم. یا گاهی به بدن را وادار به روزه­‌داری‌های طولانی با دریافت کالری‌های ناچیز می­‌کنند که ممکن است صدمات جبران ناپذیری به سلامت انسان وارد کند.

بسیاری از مطالعات علمی نشان نداده‌اند که رژیم‌های خاصی می‌توانند به طور قابل ملاحظه‌ای عملکرد سم‌زدایی بدن را بهبود بخشند. به عبارت دیگر، ادعاهای زیادی که در مورد رژیم‌های سم‌زدایی می‌شود، پایه علمی محکمی ندارند و در رده­ی شبه علم طبقه بندی می­شود. برخی از این رژیم‌ها نیز به طور آشکار با ادعاهای شبه علم آمیخته شده­اند و مدعی هستند براساس طبع افراد (بلغمی، صفرایی، سودایی...) طراحی شده­اند. البته اگر از مدعیان این روش‌های غیر علمی بپرسید این بلغمی و سودایی دقیقا چی هستند حرفی جز ارجاع شما به کتابهای قدما ندارند. 

برخی از رژیم‌های سم‌زدایی می‌توانند مضر باشند، به خصوص اگر شامل مصرف کالری بسیار کم، یا مصرف بیش از حد یک ماده خاص (مانند آبمیوه‌ها) باشند. این رژیم‌ها ممکن است باعث عدم تعادل مواد مغذی در بدن شوند و مشکلات سلامتی ایجاد کنند.

ممکن است برخی افراد که تجربه­ی استفاده از این رژیم‌ها را داشته­اند مدعی باشند احساس بهتری از نشاط یا سلامتی یافته­اند. این ممکن است به دلیل مصرف بیشتر میوه و سبزیجات، کاهش مصرف غذاهای فرآوری شده و شکر، و یا توجه بیشتر به سلامتی کلی باشد، نه به خاطر سم‌زدایی واقعی.

قبل از شروع هر گونه رژیم سم‌زدایی، بهتر است با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا از عدم تأثیرات منفی بر سلامت خود اطمینان حاصل کنید. به طور خلاصه، کبد و دیگر ارگان‌های بدن به طور طبیعی وظیفه سم‌زدایی را انجام می‌دهند و رژیم‌های غذایی خاص به ندرت می‌توانند به طور علمی این فرآیند را بهبود بخشند. تمرکز بر یک رژیم غذایی متعادل و سالم، ورزش منظم و مصرف آب کافی بهترین راه برای حمایت از عملکرد طبیعی بدن است. آن دوست دوران خوابگاه من نیز کمی به سراغ ورزش و پیاده­روی رفت و وضعش بهتر شد اما از وضعیت کبد آن فامیلی که هر روز آب گرم می­خورد اطلاع خاصی ندارم!