۱ تیر در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا،‌ تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱ تیر برابر ۲۱ ژوئن را ورق می‌زنیم.

***

اولین فضاپیمای بادبان خورشیدی جهان

۲۱ ژوئن ۲۰۰۵ میلادی برابر با ۱ تیر ۱۳۸۴ خورشیدی، اولین فضاپیمای بادبان خورشیدی جهان که برای آزمایش پرواز کنترل‌شده در مدار قرار گرفت، با موشک وُلنا پرتاب شد. این موشک از زیردریایی روسی بوریسوگلبسک (کی-۴۹۶) غوطه‌ور در دریای بارنتز شلیک شد. مدار شبه‌قطبی ۸۲۵ کیلومتری برای فضاپیمای ۱۱۲ کیلوگرمی کازمز-۱ (کیهان-۱) با بادبان خورشیدی هشت صفحه‌ای در نظر گرفته شده بود. مساحت این بادبان،  ۶۵۰ مترمربع بود و از ورقه‌های نازک پوشیده‌شده از آلیاژ آلومینیوم تشکیل شده بود. انجمن غیرانتفاعی سیاره‌ای ایالات متحده، این پروژه ۴میلیون دلاری را که در روسیه در انجمن لاوچکین و موسسه تحقیقات فضایی آکادمی روسیه ساخته شده بود تامین مالی کرد. این فضاپیما برای آزمایش‌هایی در پرواز کنترل‌شده در مدار طراحی شده بود.

اولین رایانه الکترونیکی با قابلیت ذخیره برنامه در حافظه

۲۱ ژوئن ۱۹۴۸ میلادی برابر با ۱ تیر ۱۳۲۷ خورشیدی، اولین رایانه الکترونیکی با قابلیت ذخیره برنامه در حافظه که ماشین آزمایشی در مقیاس کوچک (SSEM) اولین برنامه خود را اجرا کرد. این رایانه را که همچنین با نام بچه منچستر (منچستر بیبی) شناخته می‌شود فردریک ویلیامز، تام کیلبرن و جف توتیل ساختند. اجرای برنامه این رایانه که از ۱۷ دستورالعمل تشکیل شده بود، حدود ۵۲ دقیقه طول کشید و برای انجام آن لازم بود رایانه حدود ۳.۵میلیون علمیات را انجام دهد. با این حساب، سرعت متوسط پردازنده در حدود هزارو۱۰۰ دستورالعمل در ثانیه بود. این رایانه کوچک آزمایشی هیچ صفحه کلید یا چاپگری نداشت، اما سامانه حافظه‌ای را که در دانشگاه منچستر در انگلستان توسعه یافته بود، با موفقیت آزمایش کرد. این دستگاه که براساس لوله پرتو کاتدی کار می‌کرد قادر بود برنامه‌ها را ذخیره کند.

کاشف بازوهای مارپیچ راه‌شیری

۲۱ ژوئن ۱۹۹۴ میلادی برابر با ۱ تیر ۱۳۷۳ خورشیدی، ویلیام ویلسون مورگان اخترشناس آمریکایی درگذشت. مورگان در سال ۱۹۵۱ اولین شواهدی را ارائه کرد که نشان می‌داد کهکشان راه‌شیری بازوهای مارپیچی دارد. موضوع اصلی کار مورگان طبقه‌بندی ستاره‌ها و کهکشان‌ها بود. او علاوه بر دستاوردهای علمی خود به‌عنوان استاد، مدیر نجوم رصدخانه یرکس دانشگاه شیکاگو در ویسکانسین و سردبیر ژورنال اخترفیزیک جورج هیل هم بود. مدال بروس، مدال هنری دراپر آکادمی ملی علوم، مدال هرشل و جایزه لوح طلایی آکادمی دستاوردهای آمریکا ازجمله جوایزی است که به او اعطا شد. همچنین سیارک ۳۱۸۰ به افتخار او سیارک مورگان نامگذاری شده است.

آندرش یوناس آنگستروم

۲۱ ژوئن ۱۸۷۴ میلادی برابر با ۱ تیر ۱۲۵۳ خورشیدی، آندرش یوناس آنگستروم، فیزیکدان سوئدی که یکای آنگستروم به افتخار او نامگذاری شده است درگذشت. او را به‌نام پدر طیف‌سنجی می‌شناسند. سال ۱۸۵۳، آنگستروم طیف هیدروژنی را مطالعه کرد که بالمر فرمولی برای آن استخراج کرد و در سال ۱۸۶۲ اعلام کرد که تجزیه و تحلیل طیف خورشیدی نشان می‌دهد که در جو خورشید هیدروژن وجود دارد. سال ۱۸۶۷ او اولین کسی بود که طیف شفق قطبی (نورهای شمالی) را بررسی کرد. آنگستروم تحقیقات گسترده خود را در مورد طیف خورشیدی با اندازه‌گیری دقیق بیش از هزار خط طیفی منتشر کرد. او همچنین آثاری در زمینه تئوری حرارتی منتشر کرد و اندازه‌گیری‌های ژئومغناطیسی را در نقاط مختلف سوئد انجام داد. به طول برابر با ۱۰ به توان۱۰- متر آنگستروم می‌گویند.