نمایشگاه امسال نشان داد که رابطه مردم با کتاب همچنان خوب است/ نبود قانون کپی‌رایت و اجحاف در حق مترجمان حرفه‌ای
به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، سی‌وسومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از بیست و یکم اردیبهشت‌ماه در مصلی تهران آغاز شد و تا پایان امروز (سی‌ویکم اردیبهشت‌ماه) ادامه دارد؛ رویداد فرهنگی که برپایی آن به‌صورت حضوری به علت همه‌گیری ویروس کرونا ۲ سالی با چالش و محدودیت‌هایی مواجه شد و به ناچار به بستر الکترونیک راه یافت، تجربه‌ای که افق‌های جدیدی را پیش روی صنعت نشر گشود. به هر حال امسال شاهد برگزاری فیزیکی این نمایشگاه بوده‌ایم. البته با توجه به لزوم رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی، اعمال فاصله‌گذاری و کنترل جمعیت، همزمان با این رویداد فرهنگی، فروش مجازی کتاب هم فعال شد. در حاشیه برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با فاطمه باغستانی، مترجم ادبی به گفت‌وگو پرداخته‌ایم که در ادامه از نظر می‌گذرانید.
فاطمه باغستانی بیش از دو دهه در حوزه ترجمه مشغول فعالیت است و در این مدت ۱۰۰ کتاب ترجمه شده با ناشران مختلف دارد. وی کتاب‌هایی همچون «۴۸ قانون قدرت»، «۳۳ استراتژی جنگ»، «قوانین طبیعت انسان»، «هنر خلاق اندیشیدن»، «زندگی سفری زیبا و تامل برانگیز»، «خانه‌های خورشیدی» و... را ترجمه کرده است.
به زبان انگلیسی علاقه نداشتم
آنا: چه شد که به ترجمه رو آوردید؟
باغستانی: در دوران مدرسه درسم خوب بود اما همیشه در زبان انگلیسی مشکل داشتم، حتی یک بار در این درس نمره هفت گرفتم، بعد از آن تصمیم گرفتم به کلاس زبان بروم. اصلاً به زبان انگلیسی علاقه نداشتم، چند ترم هم حتی رد شدم اما کم‌کم شیفته آن شدم، با اینکه رشته‌ام تجربی بود و برای پزشکی می‌خواندم اما در کنکور زبان هم شرکت کردم که در رشته مترجمی رتبه خوبی آوردم. بعد از دانشگاه به‌عنوان مترجم در شرکت‌های مختلف کار می‌کردم اما بعد از ازدواج احساس کردم دیگر آن کار یکنواخت بیرون اذیتم می‌کند، تصمیم گرفتم ترجمه کتاب را شروع کنم.
نبود قانون کپی‌رایت و اجحاف در حق مترجمان حرفه‌ای
آنا: اوضاع و احوال ترجمه را چطور ارزیابی می‌کنید؟
باغستانی: متأسفانه ما قانون کپی‌رایت نداریم در نتیجه در حق مترجمان حرفه‌ای و دلسوز، اجحاف زیادی می‌شود. مترجم کتابی را با هزار دردسر و زحمت ترجمه می‌کند تا پرفروش می‌شود، ناشران دیگر بلافاصله از آن کپی می‌کنند، آن‌را تایپ می‌کنند، تغییرش می‌دهند و به چاپ می‌رسانند. متأسفانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این زمین همکاری نمی کند و موانع زیادی داریم. قیمت کاغذ بسیار بالا رفته است، در این صورت ناشران نمی‌توانند آن طور که باید، حق مترجمان را ادا کنند متعاقب آن مخاطبان با گرفتاری‌های اقتصادی که دارند نمی‌توانند کتاب بخرند. با همه این اوصاف، ترجمه به نظر من عشق است. کسی که قرار است مترجم شود باید عاشق این کار باشد. اگر سختی‌ها را تحمل کندو دوام بیاورد، مطمئناً از حیث روانی و روحی هم اقناع خواهد شد، هم به‌هرحال درآمدی خواهد داشت که می‌تواند کمک‌اش کند.با این حال متأسفانه مترجمی به‌عنوان شغلی که بخواهد درآمد یک خانواده را تأمین کند،مناسب نیست.
اعتراضی که راه به جایی نمی‌برد!
آنا: به کتاب‌سازی اشاره کردید. الان هم که فروش این نوع کتاب‌ها در متروها و معابر رواج پیدا کردند.
باغستانی: من واقعاً متأسفم که این اتفاق رواج پیدا کرده است. تقریباً ۶ ماه پیش من کتابی را ترجمه کردم، بعد یکی از دوستانم که در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کار می‌کند، به من زنگ زد که خانم باغستانی کتاب شما را یکی از انتشارات با ترجمه شخص دیگری کپی کرده است. روزی در پیاده‌رو خیابان انقلاب هم کتابی را که ترجمه کرده بودم با مترجم دیگری دیدم که با ۸۰ درصد تخفیف به فروش می‌رسید. به ناشر زنگ زدم و به او اعتراض کردم و خیلی راحت گفت: آره من شنیده بودم که مترجمم این کار را کرده است، حالا می‌گویید من چه کار کنم؟ به همین راحتی! حالا اگر بخواهیم برویم شکایت هم کنیم، باید چهار سال برویم و بیاییم تا ثابت کنیم این ترجمه کار من بوده!
آنا: با این حساب راه مقابله با کتاب‌سازی چیست؟
باغستانی: مخاطبان به لطف فضای مجازی لازم است که بررسی کنند، وقتی می‌بینند از یک کتاب ۶ ترجمه است درباره آن تحقیق کنند. قبل از خرید کتاب حتما مطالعه کنند. حداقل به سمت برنامه‌هایی همچون کتابراه و طاقچه و ... بروند، نظرات خواننده‌ها را بخوانند و بعد تصمیم درست را بگیرند چون به‌هرحال با خرید کتاب‌های کپی با آن ویراستاری ضعیف و ترجمه نامناسب پول خودشان هم به هدر می‌رود.
آنا: این بحث چند ترجمه بودن و تعدد ترجمه برای یک کتاب خوب است یا بد؟
باغستانی: برای مترجم شاید بد باشد ولی به نظرم برای خواننده خیلی خوب است، چون گزینه برای انتخاب دارد. مترجم اگر حرفه‌ای باشد و ناشر هم معتبر باشد قطعاً کاری را ارائه می‌دهند که بهترین است، ناشر هوای مترجم خود را خواهد داشت، مترجم هم به‌خاطر تعدد ترجمه‌ها، تمام زحمتش را می‌کشد که کار بهتری ارائه دهد. بنابراین فکر می‌کنم برای خواننده‌ها خیلی خوب است، فقط باید یک مقدار متفکرانه عمل کنند و کتاب بهتر را انتخاب کنند.
بیشتر بخوانید:
- برگزاری نمایشگاه کتاب به نفع کتابفروشی‌ها است/ اردیبهشت، بهشت کتاب و کتابخوانی
- برای کمک به کتابفروشان محلی، روزهای برگزاری نمایشگاه کتاب را کم کنیم
- شیوه برگزاری نمایشگاه کتاب باید تغییر کند/ نباید انتظار داشته باشیم همه داستایوفسکی بخوانند!
- ۷روز نخست ضیافت کتاب در مصلی چگونه گذشت؟/ نمایشگاه کتاب تهران، تداوم امید در کنار معضلات همیشگی
استقبال از نمایشگاه قابل قیاس با گذشته نیست
آنا: استقبال از نمایشگاه کتاب آن هم پس از دوسال وقفه در برگزاری را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
باغستانی: در سال‌های گذشته ما نمایشگاه مجازی کتاب را نداشتیم و نمایشگاه فیزیکی خیلی شلوغ‌تر بود. امسال خیلی از خوانندگان به من می‌گویند از فضای مجازی خرید می‌کنیم. برگزاری این نمایشگاه بعد از دو سال، حس خیلی خوبی دارد زیرا که مخاطبان زیادی را به صورت رو در رو می‌بینیم. خیلی از مراجعه‌کنندگان هم از شهرستان‌می‌آیند. با این حال استقبال از این دوره نمایشگاه با دو سال پیش قابل‌قیاس نیست و امسال نمایشگاه خلوت‌تر از آخرین دوره برگزاری قبل از کرونا بود.
مردم مجبورند به فکر نان شب باشند
آنا: در این دو سال سبک زندگی تغییر کرد و نبود جایی مثل نمایشگاه باعث دوری بیشتر مردم از کتاب شده است، با توجه به استقبال کم مخاطبان، فکر می‌کنید رابطه مردم با کتاب درست شود؟
باغستانی: قیمت کاغذ، گرانی کتاب و وضعیت اقتصادی دست به دست هم داده اند که مردم مجبور شوند به فکر نان شب خود باشند. در این صورت کتاب اولویت دیگرشان می‌شود یا حتی شاید از سبد خانوار هم حذف شود. از نگاه من، امسال همین استقبال از نمایشگاه هم نشان داد که رابطه مردم با کتاب همچنان خوب است. اگر مخاطب احساس کند کتابی به دردش می‌خورد، صددرصد استقبال می‌کند.
کودکان را با کتاب آشتی دهیم
آنا: در پایان اگر نکته‌ای هست، بفرمایید.
باغستانی: خیلی خوب است که کودک و نوجوان را به سمت کتاب و کتابخوانی سوق دهیم؛ این هم فقط و فقط در خانواده فرهنگ‌سازی می‌شود و پدر و مادری که کتاب دست‌شان می‌گیرند. توصیه من این است که حتی اگر هم والدین نمی‌خواهند کتاب بخوانند، فیلم بازی کنند. وقتی که کودک ببیند که پدر و مادرش در حال کتاب خواندن، نوشتن یا ترجمه کردن هستند، با کتاب آشتی می‌کند.
انتهای پیام/۱۱۰/
انتهای پیام/