چگونه قطار توسعه صادرات غیرنفتی سرعت گرفت

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری آنا، موضوع تجارت غیر نفتی از مهمترین مباحث مطرح در اقتصاد کشور است چرا که به طور مستقیم به عنوان نبض اقتصاد کشور شناخته می‌شود وموضوع صادرات به عنوان عاملی ارز آور و ثروت ساز پیش زمینه و موتور محرک اقتصاد کشور است. توسعه صادرات موجب اثر مثبت بر اقتصاد ملی و تقویت تجارت خارجی و هدایت تولید و تخصیص منابع در جهت مزیت‌های نسبی کشور، رشد اقتصادی، ارز آوری، وتسهیل ورود کالا‌های سرمایه ‏ای برای تولید بیشتر، و افزایش سرمایه ‏گذاری و تشکیل سرمایه برای تولید بیشتر می‌شود. از این رو بدیهی است که این فاکتور اقتصادی آوردگاهی بزرگ برای کار است. 

پس از وقوع انقلاب شکوه‌مند اسلامی هر چند که کشور بلافاصله درگیر جنگ تحمیلی ۸ ساله و همچنین تحریم‌های تشدید شونده بلوک غرب شد، اما صنعتگران و کارآفرینان کشور از پا ننشستند به طوریکه در سال ۱۳۵۸ تراز بازرگانی کشور حدود ۱۴.۹ میلیارد دلار مثبت شده و میزان صادرات غیر نفتی با وجود وقوع انقلاب اسلامی و شروع جنگ تحمیلی در نیمه سال به ۳۶۵۱ میلیون دلار رسید. در همین زمان میزان کل واردات ۱۵۰۱۰ بود و صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی نیز همچنین با قدرت ادامه داشته است. این اولین قدم محکمی بود که در جهت حفظ تجارت غیر نفتی با وجود بحران‌های عظیمی که کشور در سال اول وقوع انقلاب با آن مواجه بود، برداشته شد. تلاش صنعتگران کشور در این دوران پیش درآمدی شد بر نبردی اقتصادی سهمگین که نوید دهده پیروزی قطعی برای مردم و اقتصاد جمهوری اسلامی ایران بود.

{$sepehr_key_5293}

جنگ هم حریف تجارت ایران نشد!

تا پایان جنگ تحمیلی یعنی سال ۱۳۶۷ میزان صادرات کالا و خدمات غیر نفتی با توجه به استفاده از تمام ظرفیت‌های اقتصادی و صنعتی کشور برای نبرد با متجاوزان به نصف یعنی ۱۵۰۳ کاهش یافت، اما کل واردات کالا و خدمات نیز به ۱۳۰۴۵ تقلیل یافته و در نهایت با وجود تراز حساب جاری منفی ۱۸۶۹ میلیون دلاری، تراز بازرگانی کشور در منطقه ۱۰۱ میلیون دلار باقی ماند. این یعنی در سال ۱۳۶۷ با وجود سخت‌ترین شرایط همچنین مجموع واردات کشور حدود ۱۰۱ میلیون دلار از صادرات کمتر بود. در نهایت نیاز به واردات کالا و خدمات برای جبران خسارت‌های ناشی از جنگ موجب شد که تنها در سال‌های ۶۸ و ۷۲ تراز بازرگانی کشور منفی شود و پس از آن تا ابتدای دهه ۸۰ مثبت باقی ماند.

حفظ تراز تجاری با وجود شرایطی که اقتصاد کشور در صحنه‌های سیاست های خارجی درگیر نابسامانی‌ها می‌شد و از طرف دیگر تیغ تحریم بر گلوی انقلاب نو پای کشور فشرده می‌شد، دستاوردی بسیار عظیم بود؛ چرا در جریان گذر از روز‌های دهه ۶۰ و ۷۰ به دلیل بروز جنگ تحمیلی بسیاری از زیر ساخت‌ها نیز آسیب دیده بودند. جالب است بدانیم که در سال ۱۳۶۸ یعنی تنها یک سال پس از پایان جنگ تحمیلی با افزایش ۴۳۸ میلیون دلاری به ۱.۹۴۱ میلیارد دلار رسید و در ارتفاعی تقریبا ۴ برابر آخرین سال حکمرانی رژیم پهلوی قرار گرفت.

روند افزایشی تراز صادرات کالا و خدمات آن را در سال ۱۳۷۲ به نزدیک ۵ میلیارد دلار رسید که نسبت به سال ۶۸ افزایشی بیش از دو برابری را نشان می‌دهد. در فاصله سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۳۸۱ میزان صادرات کالا و خدمات کشور همواره مثبت بوده و در نهایت در سال ۱۳۸۰ به بیش از ۸ میلیارد دلار می‌رسد؛ در این دوران تراز بازرگانی کشور نیز مثبت بوده و بجز سال ۱۳۷۹ که تراز بازرگانی به بیش از ۱۳ میلیارد دلار رسیده است، همواره بین ۴ الی ۷ میلیارد دلار مثبت نوسان داشت. در پایان سال ۱۳۸۳ صادرات غیر نفتی به ۶.۸ میلیارد دلار رسید. این فاکتور اقتصادی در سال ۸۴ به ۱۰.۵ میلیارد دلار رسید که به معنی پیشی گرفتن ۲۲ درصدی از برنامه تعیین شده در این راستا بود. سال ۱۳۹۰ مجموع صادرات غیر نفتی ایران به بیش از ۴۳.۷۹ میلیارد دلار رسید که نسبت به قبل افزایش ۲۹ درصدی را تجربه کرده است.

دهه ۹۰، نبرد اقتصادی با ترامپ و کرونا

سال ۱۳۹۵ میزان صادرات غیر نفتی به ۳۸.۴ میلیارد دلار رسید و نسبت به دوره قبل افزایش حدود ۳۲ درصدی به نمایش گذاشت . در ادامه مجاهدت مجدانه صنعتگران کشور میزان صادرات غیر نفتی کشور با وجود تشدید تحریم‌ها در سال ۱۳۹۷ و افزایش تنش‌های منطقه‌ای تا سال ۱۴۰۰ به ۴۸.۴۴ میلیارد دلار رسید که این رقم حدود ۳۹ درصد نسبت به سال ۱۳۹۹ افزایش داشت و جالب است که در این دوران ناترازی‌های انرژی بسیاری از واحد از واحد‌های تولید و حتی شهرک‌های صنعتی را به تعطیلی می‌کشاند. همچنین در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ (۱۳۹۵ – ۱۳۹۹) در ایالات متحده این فرد در راستای افزایش فشار‌های تحریمی بر جمهوری اسلامی ایران، سیاست فشار حداکثری را در پیش گرفت و شدت تحریم‌ها علیه نظام اقتصادی جمهوری اسلامی ایران را به بالاترین حد تاریخی خود رساند و بالافاصله پس از این دوران نیز اقتصاد کشور به واسطه شیوع ویروس کرونا دچار آسیب بسیار شدیدی شد؛ اما تمامی این اتفاق نتوانستند اراده و هوش سرشار ایرانیان را در توسعه صادرات غیر نفتی کشور متزلزل نماید.

{$sepehr_key_5294}

سال‌های رشد توسعه تجارت ایران

در سال ۱۴۰۲ میزان کل صادرات غیر نفتی کشور به برکت مجاهدات صنعتگران انقلاب اسلامی ایران با افزایش ۴۰ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۹ رسید و طی حدود نیم قرنی که از وقوع انقلاب اسلامی ایران می گذرد بیش از ۱۱۵ میلیارد دلار افزایش یافته است.

بر اساس گزارش آمار و اطلاعات تجارت خارجی کشور از ابتدای سال‌جاری تا پایان مهر ماه، تجارت خارجی کشور به استثنای نفت‌خام، نفت‌کوره، نفت سفید و بدون احتساب صادرات از محل تجارت چمدانی به ۸۳‌میلیارد دلار رسید.میزان صادرات قطعی کالا‌های غیرنفتی کشور بالغ بر ۱۰۳ هزار و ۵۵۸ هزار تن به ارزش ۳۸.۱۵ میلیارد دلار محاسبه شد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، افزایش ۱۴.۶ درصدی در وزن و ۱۸ درصدی در ارزش دلاری داشته است.

با توجه به همین گزارش و در بازه زمانی اعلام شده، میزان واردات کشور در این مدت به ۲۴ هزار و ۵۲۵ هزار تن به ارزش ۴۵.۱۲ میلیارد دلار رسید که کاهش ۱.۷ درصدی در وزن و افزایش ۶.۱ درصدی در ارزش دلاری را تجربه کرده است. بر این اساس میزان تجارت خارجی غیر نفتی کشور در هشت ماهه سال جاری از مرز ۱۲۸ هزار و ۸۳ هزار تن عبور کرد که ارزشی برابر با ۸۳ میلیارد و ۲۷۹ میلیون دلار دارد.