سند ملی موسیقی وحی منزل نیست!/ابهامات و خلاءهای سند نیازمند بررسی است

به گزارش خبرنگار آنا ـ زهره سعیدی: سند ملی موسیقی در قالب مصوب شماره ۲۳۶ جلسه ۸۹۵ به تاریخ تصویب ۱۰ بهمن ۱۴۰۲ و شماره ابلاغ ۲۵۰۹۲ به تاریخ ۱۲ اسفند ماه ۱۴۰۱ به نام «سند ملی موسیقی جمهوری اسلامی ایران» به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان صدا و سیما، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، شورای هنر شورای عالی انقلاب فرهنگی و دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ابلاغ شد.

در مقدمه این سند آمده است که موسیقی به عنوان هنری ارزشمند و الهی؛ آمیز‌ه‌ای از دانش، اندیشه و ذوق فطری و خدادادی است که به لطف حنجره انسان، ساز و طبیعت؛ خلق و بر اساس ذوق و قریحه ذاتی و نظم و انتظامی خردمندانه، تبلور و تجسم می‌یابد. این هنر، همانند دیگر هنر‌های بشری دارای ابعاد و مراتب مختلفی است و هر فردی به شیوه‌ای خاص با آن ارتباط می‌گیرد که البته می‌تواند موجب تعالی یا انحطاط جمعی نیز شود. همچنین؛ فتاوی متعددی در مورد این هنر مهم بشری صادر شده  که فتاوی امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (مدظله العالی) از جمله آنهاست.

هنر موسیقی در ایران چه در ادوار گذشته و چه در دوران حاضر با آسیب‌ها و اشکالاتی نظیر؛ گرایش به موسیقی لهوی و بی‌محتوا و برانگیزنده غرایز جنسی به بهانه جذب مخاطب، معرفی موسیقی لهوی به مثابه عامل آزادی و نشاط، عدم نوآوری و محدود شدن به موسیقی لهوی، عدم جذب و پرورش استعداد‌ها و محدود شدن به هنرمندان قدیمی موسیقی مواجه بوده است. حال این سند به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده و طرفداران و منتقدان زیادی دارد. رضا مهدوی با بیش از سی سال سابقه در امر آموزش موسیقی از نوازندگان و مدرسان برجسته موسیقی کشور و دبیر چهلمین جشنواره بین الملل موسیقی فجر و عضو شورای دفتر تألیف و برنامه ریزی درسی هنر آموزش و پرورش است. او عضو شورای تخصصی فرهنگستان هنر و از داوران رویداد‌های رقابتی در سرود و فن موسیقا در سطح ملی است و دارای سوابق مدیریتی در هنرستان موسیقی، دانشگاه سوره، علمی کاربردی و مرکز موسیقی حوزه هنری و ... دارد.

مهدوی در بحث خاطراتش مطرح می‌کند که کلاس اول دبستان فردوسی سقز کردستان تحصیل کرده، پیش از انقلاب آن سال‌ها سقز هفتاد ـ هشتاد هزار جمعیت داشته و یک معلم موسیقی با آنها سرود هم کار می‌کرده، بعد از آن  در وزارت فرهنگ و هنر وقت سنتور آموخته و به رادیوی سنندج هم رفت وآمد می‌کرده، در یک برنامه کودک به سرپرستی زنده یاد  حسن کامکار که نظامی هم بوده، حضور پیدا کرده و بعد از انقلاب به تهران آمده  و نزد  حسین ملک شاگردی کرده و سپس به مدرسه هنر ادبیات سازمان صدا و سیما رفته و در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی صداوسیما سنتور را نزد استاد رضا شفیعیان و استاد مسعود شناسا آموخته است. پس از آن شاگرد مکتب محمود کریمی و آواز محمدتقی صادقی شده و با اسفندیار قره باغی نت خوانی را یاد گرفته است.

مهدوی مباحثش را درباره سند ملی موسیقی بدین شرح مطرح کرد:

*شما از خیلی وقت پیش نسبت به سند موسیقی انتقاداتی داشتید، دراین رابطه برایمان بفرمایید که آیا این سند با سرعت تصویب شد یا خیر و نظرتان درباره آن چیست.

بله مباحثی را مطرح کردم که این سند چند وجهی، فقاهتی و حاکمیتی است و این هم امری طبیعی است. بهرحال برخی کشور‌ها به داشتن سند الزام دارند و برخی هم ندارند، سیاست‌ها و عملکرد کشور ما برآن است که سند داشته باشیم که خوب هم هست. اتفاقا خیلی هم دیر تصویب شد، چون روسای قبل‌تر جسارت و توانش را نداشتند تا اینکه شهید رئیسی توانست این اثر مثبت را در تاریخ موسیقی ماندگار کند.

*شما در جلسات با حجت‌الاسلام خسروپناه حضور داشتید، در رابطه با بند‌های این سند به چه چیز‌هایی اشاره کردید؟

در جلسه آخر مشورتی حضور داشتم و اتفاقا چقدر آقای خسروپناه با وسعت نظر کار را پیگیری می‌کردند و از ما خواستند که اصلاحاتش را انجام دهیم که این سند وحی منزل نیست،   با وجود اینکه در سند مطرح می‌شود تا پنج سال اعتباربخشی شده، بنابراین نیاز دارد که به مرور اصلاح شود.

گفتنی است که مقدمه سند دارای اشکال است و تناقضات دارد. سند نباید طولانی باشد و توضیح واظهات بدهد، سند مثل ده فرمان تک برگ با مفاد وشماره بندی مشخص  درجهان مطرح است. مثال در همان جلسه هم زدم که امام خمینی (ره) در آن دوره بگیر و ببند‌ها که شلوغ شده بود یک هشت فرمان دادند و باید و نباید‌ها را مشخص کردند و حتی در میادین بزرگ شهر‌ها هم نصب العین شده بود و تکلیف را معلوم کردند. سند ملی حاوی باید و نبایدهاست. مثل اینکه تلویزیون ساز نشان بدهد یا ندهد، بانوان در گونه‌های مختلف موسیقی در اماکن اجرا داشته باشند یا نداشته باشند، گونه‌های مختلف موسیقی که مجوز نگرفته‌اند تا کنون باشند یا نباشند و اصولا دیگر تفسیر شخص‌ی در کار نباشد...

یا اگر مثال دیگری بزنم موضوعی که اخیرا در اصفهان جنجال بپا کرد  و کنسرت آقای قربانی لغو شد و اولین دولتی که جلوی این بی قانونی را گرفت شهید جمهور بود که به وزیر وقت تاکید موکد کردند، به واسطه سند ملی موسیقی  بروید و کار را به انجام برسانید که قرعه به نام علیرضا قربانی برای کنسرت در تخت جمشید افتاد و این اتفاقی بزرگ  در نوع خود بود و باید الگو قرار بگیرد. بهرحال جاده به نفع موسیقیدانان صاف شده و ازاین به بعد با تدبیر دولت چهاردهم و وزیر محترم و ریاست جمهور دکتر پزشکیان امید‌ها افزوده‌تر شده است.

آیا دراین سند به مفادی درباره آموزش و پرورش هم اشاره شده؟

متأسفانه به طور مشخص خیر... اینکه بالاخره ما می‌توانیم موسیقی در مدارس داشته باشیم، ساز بیاوریم، تدریس کنیم، معلم و هنرمند موسیقی در مدارس بیاوریم یا خیر در ابهام است. حداقل درباره سرود خوانی که نیازمند آموزش پایه مبانی موسیقی است لازم است در سند جدی بندی آورده شود... الان آموزش و پرورش می‌گوید که خارج از تهران هر جایی هنرستان بزنید مجوز کار می‌دهد، بسترش آماده است، ما خودمان برای هنرستان‌ها چهار کتاب نوشتیم و به تصویب رساندیم منتها این سند اهمیتش خیلی بالا است و لازم است که در کشورمان داشته باشیم و نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی حقانیت موسیقی و وجاهت موسیقی‌دان‌ها را داخل ایران یا خارج از ایران به رسمیت می‌شناسد. این سند اهمیت دارد و بنفع موسیقیدان ایران خواهد بود و بودش بهتر از نبودش است که ضمانت اجرایی هم داشته باشد.

پس برخی همکاران و استادان عزیز نقد منفی نکنند واگر جایی اشکالی هم هست مطرح شود. وقتی دعوت به جلسه و صحبتی می‌شوند درباره سند استقبال کنند. به جای گعد‌ه‌های خصوصی در محافل بیایند در مرجع موضوع مشکلات و موانع و محاسن سند را به چالش بکشند.

به نظر من سینما و موسیقی هر دو در یک راستا هستند، وقتی تکلیف این سند مشخص شود آن زمان می‌توانیم دنبال کپی رایت و حق خواهی و صنف و ... برویم . الان تصور این است که  خانه موسیقی فقط داریم؟ درحالیکه  صنف انجمن صنفی هنرمندان موسیقی ثبت وزارت کشور و صنف ناشران موسیقی هم هستند، اینها هم باید دیده شوند درحالیکه  معطوف به یک جا شده !و آنجا هم در توانش نیست همه کارها را انجام دهد.  همه نهادها  بیایند با هم جلسه مشترک داشته باشند و صحبت‌هایی درباره سند موسیقی کنند. این سند می‌گوید اجماع کنید اما خروجی‌های متفاوت داشته باشید.

حرف پایانی درباره سند ملی موسیقی دارید بفرمایید.

من حرف آخرم این است که این سند هوشمندانه و با نهایت تعهد نوشته شده توسط فرد یا افرادی که جای سپاس دارد و خوب است که همه متحد شویم و از راه‌های گوناگون برای ساختن آینده‌ هنری بهتر با مدیران همراه شده و آن را برای آگاه سازی همکاران و شاگردانمان مطرح کنیم.

خودمان را سانسور نکنیم،‌ما چه بخواهیم و چه نخواهیم این سند امضا شده هر چند که دیرهم هست و از سال 85 نوشتنش شروع شده بود و یک  عده در آن مشارکت کردند و یک عده اعتراض کردند و خلاصه مسائلی که پیش آمد و حال به اینجا رسید ،‌حتی از هیچ بانوی موسیقی دانی هم برای تنظیم این سند مشورت گرفته نشد!؟ درحالیکه نباید اینطور باشد زنان بخش اعظمی از موسیقی ایران هستند . حال امیدواریم که به جای خوبی ختم شود.