۲۶ مرداد در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۲۶ مرداد برابر ۱۶ آگوست را ورق می‌زنیم.

***

وندل مردیت استنلی

۱۶ آگوست ۱۹۰۴ میلادی برابر با ۲۶ مرداد ۱۲۸۳ خورشیدی، وندل مردیت استنلی، زیست‌شیمی‌دان آمریکایی به‌دنیا آمد. او در سال ۱۹۴۶ به همراه جان نورتروپ و جیمز سامنر، جایزه نوبل شیمی را برای کاری که در تصفیه و تبلور ویروس‌ها انجام داده بود دریافت کرد. استنلی در سال ۱۹۳۵ موفق شد اولین ویروس به شکل بلور را گزارش دهد. او جایزه نوبل شیمی را برای کارش روی ویروس موزاییک تنباکو که در دهه ۱۹۳۰ آغاز کرده بود دریافت کرد. نمایش خواص مولکولی این ویروس که به شکل بلور در آمده بود انگیزه جدیدی در مطالعات مربوط به ویروس‌ها به وجود آورد. ویروس موزائیک تنباکو دامنه‌ وسیعی از گیاهان، به‌ویژه تنباکو را آلوده می‌کند. این عفونت باعث تغییر رنگ و ایجاد الگوهای مشخص موزائیک مانند در برگ‌ها می‌شود.

یوهان کیِلدال

۱۶ آگوست ۱۸۴۹ میلادی برابر با ۲۶ مرداد ۱۲۲۸ خورشیدی، یوهان کیلدال، شیمی‌دان دانمارکی به‌دنیا آمد. شهرت او به‌دلیل ارائه روشی برای تعیین میزان نیتروژن موجود در مواد آلی است که تا امروز هم مورد استفاده قرار می‌گیرد و به‌عنوان روش کیلدال شناخته می‌شود. از این روش برای تعیین نیتروژن در مواد غذایی، خاک، آب و سایر نمونه‌ها استفاده می‌شود و شامل سه مرحله اصلی است که عبارت‌اند از: هضم، تقطیر و تیتراسیون. در مرحله هضم، نمونه مورد بررسی در حضور اسیدسولفوریک و کاتالیزور که معمولاً پرمنگنات‌پتاسیم است گرم می‌شود تا نیتروژن آلی به آمونیاک تبدیل شود. در مرحله بعد، آمونیاک تقطیر می‌شود و درنهایت در مرحله تیتراسیون، میزان نیتروژن محاسبه می‌شود. روش کیلدال حتی امروز هم به‌عنوان شیوه عملی با ارزش زیاد در بخش‌های کشاورزی، پزشکی و تولید دارو شناخته می‌شود.

جوزف نورمن لاکیر

۱۶ آگوست ۱۹۲۰ میلادی برابر با ۲۶ مرداد ۱۲۹۹ خورشیدی، سر جوزف نورمن لاکیر، اخترشناس انگلیسی درگذشت. لاکیر کسی است که همراه با ژول سزار ژانسن، اخترشناس فرانسوی توانست گاز هلیم را شناسایی کند. لاکیر طی خورشیدگرفتگی سال ۱۸۶۸ هنگام طیف‌سنجی موفق شد یک خط زرد طیفی را که مربوط به طول موج ۵۸۸ نانومتر بود ثبت کند. او نتوانست این خط زرد را به هیچ‌کدام از عنصرهای شناخته‌شده آن‌زمان نسبت دهد ازاین‌رو، پیشنهاد کرد که این خط می‌تواند برای یک عنصر جدید باشد. او این عنصر را برپایه واژه یونانی هلیوس به‌معنی خورشید، هلیم نام گذاشت. همان‌روز، ژول ژانسن هم توانست خط زرد طیف هلیم را ثبت کند و این عنصر جدید را شناسایی کند.

روبرت بونزن

۱۶ آگوست ۱۸۹۹ میلادی برابر با ۲۶ مرداد ۱۲۷۸ خورشیدی، روبِرت ویلهِلم اِبِرهارد بونزِن، شیمی‌دان آلمانی درگذشت. او که در سال ۱۸۵۹ با گوستاو کیرشهوف طیف نشری عناصر گرما داده‌شده پژوهش می‌کرد مشاهده کرد که هر عنصر، نوری با طول موج مشخص از خود ساطع می‌کند. این مطالعات زمینه تجزیه و تحلیل طیف‌ها را باز کرد که در مطالعه خورشید و ستارگان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به‌این‌ترتیب، بونزن خیلی زود توانست دو عنصر جدید سزیم و روبیدیم را کشف کند. او چند شیوه مورد استفاده در جداسازی، شناسایی و اندازه‌گیری مواد شیمیایی مختلف را توسعه داد. بونزن همچنین پیشرفت‌هایی هم توسعه در باتری‌های شیمیایی برای استفاده در جداسازی مقادیری از فلزات خالص انجام داد که با نام باتری بونزن شناخته می‌شود. او چراغ بونزن را هم برای استفاده در آزمایش شعله فلزات و نمک‌های مختلف ساخت.