وقتی آبانی‌ها مغرور و اردیبهشتی‌ها باهوش می‌شوند!

خبرگزاری علم و فناوری آنا، محمدامین پورحسینقلی: من گاهی به عنوان یک آبانی مغرور شناخته می‌شوم. دوستان و آشنایانم اغلب با شنیدن ماه تولدم، لبخندی می‌زنند و می‌گویند: آهان، پس به همین دلیل اینقدر خودخواهی! راستش را بخواهید خودم هم گاهی به این حرف‌ها فکر می‌کنم. جذابیتی در طالع بینی ماه تولد نهفته است که همه را جذب داستان‌هایش می‌کند. اما آیا واقعاً ماه تولد می‌تواند تا این حد بر شخصیتم تاثیرگذار باشد؟ آیا من به دلیل اینکه در آبان متولد شده‌ام، لزوماً باید مغرور و خودشیفته باشم؟

{$sepehr_key_1170}

 دنیای پیچیده روانشناسیِ طالع‌بینی دنیای عجیبی است که در آن هر ماه از سال با ویژگی‌های شخصیتی خاصی مرتبط شده است. مثلاً فروردینی‌ها را رهبر و جسور، اردیبهشتی‌ها را باهوش و منطقی و خردادی‌ها را مهربان و دلسوز می‌دانند. طالع‌بینی بر اساس باور به تأثیر اجرام آسمانی بر زندگی انسان‌ها، تلاش می‌کند تا شخصیت و آینده افراد را پیش‌بینی کند. این باورها ریشه در تمدن‌های باستانی دارند و تا امروز نیز طرفداران بسیاری دارد. اما آیا این باورها پایه علمی دارند؟ پاسخ کوتاه و روشن این است: خیر.

تاکنون هیچ مطالعه علمی معتبر و قابل تکرار، ارتباطی بین ماه تولد و ویژگی‌های شخصیتی افراد پیدا نکرده است. توصیفاتی که در طالع‌بینی برای هر ماه ارائه می‌شود، اغلب بسیار کلی و مبهم هستند و می‌توانند بر روی افراد مختلف صدق کنند. این پدیده در روانشناسی با عنوان «اثر بارنوم» (Barnum effect) شناخته می‌شود. به این معنا که افراد تمایل دارند توصیفات کلی و مبهم را به عنوان توصیفات شخصی در مورد خودشان بپذیرند.

شخصیت انسان پازلی پیچیده و نتیجه تعامل عوامل مختلف مانند ژنتیک، محیط اجتماعی، تجربیات شخصی و عوامل روانشناختی است. ماه تولد تنها یکی از بی‌نهایت عوامل ممکن است و نمی‌تواند به تنهایی شخصیت فرد را تعیین کند. روانشناسان معتقدند که شخصیت انسان به صورت تدریجی و در طول زمان شکل می‌گیرد. عوامل مختلفی مانند خانواده، دوستان، مدرسه، فرهنگ و جامعه در شکل‌گیری شخصیت ما نقش دارند. علاوه بر این تجربیات شخصی هر فرد نیز به طور منحصر به فردی بر شخصیت او تاثیر می‌گذارد.

چرا به طالع‌بینی اعتقاد داریم؟ ممکن است این سوال پیش بیاید که چرا با وجود عدم وجود شواهد علمی، بسیاری از افراد به طالع‌بینی اعتقاد دارند؟  نخست آنکه انسان‌ها ذاتاً به دنبال یافتن معنا و نظم در زندگی هستند. طالع‌بینی مثل سایر شبه‌علم‌ها با ارائه توضیحات ساده و جذاب برای رویدادهای زندگی، به این نیاز پاسخ می‌دهد. از سوی دیگر همه ما مایل هستیم توصیفات مثبتی درباره خودمان بشنویم که طالع‌بینی با ارائه توصیفات کلیشه‌ای و مثبت به این نیاز پاسخ می‌دهد. به شخصه اعتراف می‌کنم وقتی می‌شنوم یک آبانی مغرور هستم خیلی حال می‌کنم. البته این همه ماجرا نیست. باور به طالع‌بینی در برخی فرهنگ‌ها و جوامع بسیار رایج است و از طریق خانواده و دوستان و از نسلی به نسل بعد منتقل می‌شود.

به عنوان یک آبانی، من هرگز به این شبه علم باور نداشتم که ماه تولدم به طور قطعی شخصیتم را تعیین می‌کند. شخصیت من نتیجه مجموعه‌ای از تجربیات، انتخاب‌ها و تعاملاتم با دنیای اطراف و ژنهایی است که از پدر و مادرم به ارث برده ام. اگر شما هم به طالع‌بینی علاقه‌مند هستید به یاد داشته باشید که این باورها بیشتر بر اساس تفریح و سرگرمی هستند تا واقعیت علمی. به جای اینکه شخصیت خود را بر اساس ماه تولدتان تعریف کنید، به دنبال شناخت عمیق‌تر از خودتان باشید. روانشناسی علمی می‌تواند ابزارهای مفیدی برای خودشناسی و رشد شخصی در اختیار شما قرار دهد، نه صفحات زرد طالع بینی در اینترنت و دنیای مجازی. در نهایت مهمترین چیزی که باید به خاطر بسپاریم این است که هر فردی منحصر به فرد است و شخصیت او نتیجه تعامل پیچیده‌ای از عوامل مختلف است.