یادداشت| جدول مندلیف کلیدی برای ورود به فناوری‌های جدید

خبرگزاری علم و فناوری آنا، نوید فرخی؛ امروز در تاریخ علم اهمیت بالایی دارد چرا که 155 سال پیش چنین روزی دیمیتری مندلیف، شیمیدان روسی جدول تناوبی عناصر را پایه‌گذاری کرد. جدول مندلیف با روشی ساده و کاربردی گروه‌های مختلف عناصر شیمیایی را بر اساس ویژگی‌هایشان نمایش می‌دهد. در این جدول، عناصر بر اساس تلفیقی از تراکم الکترون، تعداد پروتون و خصوصیات شیمیایی دیگر دسته‌بندی می‌شوند. در هر خانه از جدول، اطلاعاتی در مورد عنصر از جمله نام، علامت شیمیایی و جرم اتمی آن به نمایش درمی‌آید. به لطف جدول مندلیف می‌توان رفتارهای شیمیایی عناصر را پیش‌بینی و درک کرد.

 نبوغ مندلیف را نباید صرفاً به شناخت الگوهای عناصر بر اساس وزن اتمی‌شان محدود کرد. پیش‌بینی جسورانه‌ او از ویژگی‌ عناصری که هنوز کشف نشده بودند ستودنی است. به عبارت دیگر جدول او صرفاً فهرستی از عناصر شناخته‌شده در زمان خود نبود، بلکه ابزاری بود که کشف ژرمانیوم، گالیوم و اسکاندیم را پیش‌بینی می‌کرد (هر کدام در جایی که او برایشان در نظر گرفته بود جای می‌گرفتند). این قدرت پیش‌بینی، هدیه واقعی مندلیف به علم بود.

امروزه جدول تناوبی به عنوان مبنا و پایه‌ای برای آموزش شیمی تلقی می‌شود و تؤاماً نقشه راهی برای محققان است. جدول تناوبی عناصر می‌تواند پیچیدگی خواص عناصر شیمیایی را در قالبی قابل دسترس و ساده عرضه کند. این جدول برای هر کسی که در دنیای شیمی گام می‌گذارد ضروری است. 

این جدول جدای از ارزش آموزشی‌اش، اهمیت عملی زیادی در رشته‌های مختلف علمی دارد.جدول مندلیف نقش مهمی در پزشکی و داروسازی ایفا می‌کند. دانشمندان به لطف جدول تناوبی به طور دقیق ترکیبات شیمیایی را درک می کنند که این امر در طراحی داروها حیاتی است. ترکیبات دارویی به صورت هدفمند با بیماری‌ها مقابله می‌کند و تلاش داروسازان براین است تا آثار جانبی آنها به حداقل برسد. دانشمندان با جدول تناوبی می‌توانند پیش‌بینی کنند عناصر و ترکیبات مختلف در برابر یکدیگر چه واکنشی نشان می‌دهند. این امر نیز در فرایند تولید دارو از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا امکان تولید ترکیباتی که مؤثرترند یا ایمنی بیشتری ایجاد می‌کنند را فراهم می‌آورد. درک جامع از خواص عناصر و چگونگی ترکیب آن‌ها نیز به دانشمندان امکان می‌دهد داروهای جدیدی را برای مقابله با بیماری‌ها تولید کنند. به عنوان مثال، عناصر نادر یا ترکیبات جدید دارویی می‌تواند در درمان بیماری‌هایی مانند سرطان یا بیماری‌های عفونی استفاده شود. جدول تناوبی در حوزه محیط زیست، به پیش‌بینی رفتار آلاینده‌ها و تعامل آنها با عناصر طبیعی کمک می‌کند و می‌توان با علمِ به این خصوصیات، فناوری‌های پاک متناسب را ابداع و استراتژی‌های اصلاحی را تدوین کرد.

جدول تناوبی، یکی از ابزارهای حیاتی و اساسی در دنیای علمی و فناوری است که تاکنون نقش بسیار مهمی در کشف و نوآوری‌های گوناگون ایفا کرده است. این جدول به دانشمندان امکان می‌دهد که با درک بهتر از خواص و رفتار عناصر، مواد جدیدی را با ویژگی‌های منحصر به فرد و خاص طراحی و تولید کنند. این مواد شامل ابررساناها، نانومواد، آلیاژها و پلیمرهای پیشرفته است که هر کدام نقش مهمی در توسعه فناوری‌های جدید و بهبود کیفیت زندگی انسان دارند. 

جدول مندلیف از قلمرو شیمی محض فراتر رفته است و گواهی بر قدرت کنجکاوی و عقل انسان است و روح علم را که نماد تلاش ما برای درک جهان از طریق مشاهده، پیش بینی و آزمایش است تجسم می‌بخشد. جدای از نگاه علمی، این جدول بیش از اینکه یک نمودار مدون باشد، گواهی بر زیبایی و نظم ذاتی جهان است. جدول اولیه با افزودن عناصر جدید رشد کرد و درک ما را از دنیای پیرامون‌مان گسترش داد. هر عنصر جدیدی که کشف شد و به جدول اضافه شد، نقطه عطفی در این سفر اکتشافی بود که مرزهای آنچه را که در مورد اجزای سازنده ماده می‌دانیم جابه‌جا کرد. جدول تناوبی را فقط نباید نموداری آویزان روی دیوار کلاس درس ارزیابی کرد. این جدول سندی پویا و زنده است که رشد دانش علمی و تأثیر عمیق آن بر بشریت را بازتاب می‌دهد چرا که سنگ‌بنای اکتشافات علمی بوده دانشمندان است. با این حال میراث مندلیف فقط گواهی بر آموخته‌های ما نیست، بلکه چراغی است که ما را به سمت آنچه هنوز کشف نکرده‌ایم راهنمایی می‌کند.