کاوش‌های فضایی ۲۰۲۴؛ از اعزام انسان به ماه تا سفر به اقمار منظومه شمسی

خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ سال ۲۰۲۴ از راه رسید و انتظار داریم که طی ۱۲ ماه آینده شاهد جهشی دیگر در عرصه اکتشاف‌های فضایی باشیم که از آن جمله می‌توان به مأموریتی اشاره کرد که انسان را به رؤیای فرود دوباره روی کره ماه نزدیک می‌کند.

سالی که گذشت، تعداد افرادی که به طور همزمان به فضا اعزام شدند، به رقم قابل ملاحظه ۲۰ نفر افزایش یافت. کاوشگر «چانداریان ۳» در اقدامی بی‌سابقه در قطب جنوب ماه فرود آمد و به این ترتیب، در رقابت با «لونا ۲۵» روسیه که مأموریتی نافرجام داشت، دستاوردی چشمگیر را برای هند به ارمغان آورد. در عرصه توریسم فضایی هم شاهد پیشرفت بودیم و تلسکوپ اقلیدس آژانس فضایی اروپا برای کشف «جهان تاریک» راهی فضا شد.

آنگونه که از پیش‌بینی‌ها برمی‌آید، ۲۰۲۴ هم قرار است به همین اندازه هیجان‌انگیز باشد؛ اما سال میلادی جاری آبستن چه تحولاتی در عرصه کاوش‌های فضایی است؟

آرتمیس ۲ فضانوردان را به ماه می‌برد

قرار است ناسا در نوامبر ۲۰۲۴ در قالب برنامه آرتمیس ۲، چهار فضانورد را در سفری ده‌روزه راهی فضا کند. این برنامه شامل پرواز کنار قمری فضاپیمای اوریون به ماه است و به منزله آزمایش نهایی ناسا قبل از فرود مجدد انسان بر کره ماه در قالب مأموریت آرتمیس ۳ است که برای ۲۰۲۵ تدارک دیده شده است.

آرتمیس ۲، دومین برنامه عملیاتی از مجموعه مأموریت‌های فضایی آرتمیس برای اکتشاف ماه است که از سوی ناسا و با همکاری شش آژانس فضایی دیگر ازجمله آژانس فضایی اروپا (ESA) انجام می‌شود.

ماه میزبان ربات‌های بیشتری می‌شود

ناسا در قالب «سی‌ال‌پی‌اس» (CLPS) یا همان برنامه خدمات ترابری تجاری ماه، چندین کاوشگر را به ماه می‌فرستد. در این برنامه، شاتل‌ها تعدادی تجهیزات رباتیک را برای جمع‌آوری داده‌های علمی به قطب جنوب این جرم آسمانی می‌فرستند.

این کاوشگر‌ها شامل «وایپر» (VIPER) برای نمونه‌گیری از خاک، «پرایم-۱» (VIPER) برای تجزیه و تحلیل شیمیایی نمونه‌های یخ و مأموریت «بلو گوست» یا «روح آبی» است که جریان گرما را در داخل ماه بررسی خواهد کرد.

چین هم قرار است در ماه میلادی مِی، «شانگ‌ای ۶» (Chang'e ۶) را در قالب مأموریت اکتشافی رباتیک به ماه اعزام کند.

هدف این ماموریت نمونه‌برداری از سطح ماه و انتقال آن به زمین است. این نمونه حاوی حدود ۲۰ گرم «رگولیت» یا سنگ‌پوشه است که برای دانشمندان بی‌نهایت ارزشمند تلقی می‌شود.

در رقابت با چین، کشور‌های پاکستان، فرانسه، ایتالیا و سوئد هم به فراخور حال خود مـأموریت‌هایی را تدارک دیده‌اند که از آن‌جمله می‌توان به مدارگرد شناسایی ماه پاکستان با نام «آیس‌کیوب-کیو» (ICECUBE-Q) اشاره کرد.

سفر به سایر اقمار منظومه شمسی

آژانس هوافضای ژاپن قصد دارد ۲۰۲۴ در قالب برنامه «اکتشاف قمر‌های مریخ» (MMX)، کاوشگری به سوی «فوبوس»، بزرگترین قمر مریخ بفرستد و تا ۲۰۲۹ نمونه‌های آن را به زمین بیاورد. این نمونه حاوی حدود ۲۰ گرم رگولیت یا سنگ‌پوشه است.

 ناسا هم در ماه میلادی اکتبر، مدارگرد «اروپا کلیپر» (Europa Clipper) را به مدار مشتری ارسال می‌کند تا پرواز‌هایی را در اطراف «اروپا» (Europa) انجام دهد که یکی از اقمار این سیاره است. مشتری بیش از ۹۰ قمر دارد.

این مدارگرد به امید شناسایی مکان‌های مناسب برای فرود احتمالی کاوشگرها، ۴۴ پرواز دور قمر اروپا انجام خواهد داد. همچنین انتظار می‌رود که در جریان این مأموریت، داده‌هایی در مورد پوسته یخی این قمر، اقیانوس‌های احتمالی، ترکیبات شیمیایی کلیدی مورد نیاز برای حیات و ویژگی‌های زمین‌شناسی سطح ماه جمع‌آوری شود.

تحقیق درباره سیارک‌ها

آژانس فضایی اروپا قرار است اکتبر امسال در قالب مأموریت «هرا» (Hera)، فضاپیما‌هایی را به سمت سیارک‌های دیدیموس (Didymos) و دیمورفوس (Dimorphos) اعزام کند. این دو سیارک هر کدام کمتر از یک کیلومتر قطر دارند.

هِرا یک مأموریت دفاع سیارکی است و هدف آن کمک به ارتقای روش انحراف انرژی یک سیارک در مسیر احتمالی برخورد با زمین است.

سپتامبر گذشته، کاوشگر فضایی «دارت» متعلق به ناسا، در مأموریتی انتحاری به سیارک دیمورفوس (Dimorphos) برخورد کرد. این برخورد در فاصله ۱۱ میلیون کیلومتری از زمین صورت گرفت و سیارک دیمورفوس را از مسیرش منحرف کرد.

این ماموریت نخستین تلاش دانشمندان برای منحرف کردن سیارک‌ها از مسیر خود و جلوگیری از برخورد احتمالی آن‌ها با زمین محسوب می‌شد.

در ادامه مأموریت ناسا، در جریان مأموریت «هرا» داده‌هایی درباره جرم و آهنگ واکنش‌های شیمایی (سینتیک) دیمورفوس جمع‌آوری می‌شود تا میزان تغییری را که دارت در مدار این سیارک ایجاد کرده است، ارزیابی کنیم.

شتاب پرواز‌های فضایی تجاری

امسال شاهد پرتاب هواپیما‌های فضایی خواهیم بود که وسایل نقلیه‌ای هستند که می‌توانند در مدار پایین پرواز کنند و بعد برای فرود به زمین باز‌گردند. در همین رابطه، چشم‌انتظار عملیاتی شدن فضاپیمای «دریم چیسر» شرکت «سیرا اسپیس» هستیم که ظرفیت حمل سه تا هفت سرنشین را دارد.

همچنین شاهد نخستین پرواز «نیو گلن» (New Glenn) خواهیم بود. نیو گلن یک پرتاب‌گر با قابلیت استفاده مجدد است که از آن برای پرتاب هواپیما‌های فضایی تجاری استفاده می‌شود.