۱۰ فیلم فراموش‌نشدنی سینمای دفاع مقدس/ جنگ به روایت هنر
به گزارش خبرنگار حوزه سینمایی گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، سینمای دفاع مقدس، از آن گونه‌های سینمایی است که در بیش از چهار دهه گذشته، مورد توجه بسیاری از فیلمسازان بوده است. در طول این مدت فیلم‌های زیادی در این حوزه ساخته شده‌اند، فیلم‌هایی انتخاب ۱۰ اثر فراموش نشدنی از میان آنها واقعا کار دشواری است.
در بین آثار حوزه دفاع مقدس، فیلم‌های زیادی وجود دارد که قابلیت حضور در این فهرست را داشتند، اما دلایلی مثل تنوع در گونه، تکراری نبودن فضای قصه، زاویه نگاه جدید و البته کمبود جا! باعث شد که به این فهرست ۱۰ فیلمی برسیم. اگر این مشکلات وجود نداشت بدون شک آثار فراوان دیگری همچون «حمله به اچ۳»، «هیوا»، «باشو غریبه کوچک»، «روبان قرمز»، «خداحافظ رفیق»، «گیلانه»، «میم مثل مادر»، «به نام پدر»، «روز سوم»، «طبل بزرگ زیر پای چپ»، «هویت»، «چ» و... نیز می‌توانستند در این فهرست حضور داشته باشند.
عقاب‌ها
کارگردان: ساموئل خاچیکیان
تهیه‌کننده: علی‌اکبر مزینانی، منصور مزینانی
سال ساخت: ۱۳۶۳
بازیگران: سعید راد، جمشید هاشم‌پور، رضا رویگری، زری برومند
فیلم سینمایی «عقاب‌ها» یکی از اولین آثار مربوط به حوزه دفاع مقدس است. فیلمی که با قهرمان اصلی سینمای ایران در سال‌های میانی و انتهایی دهه شصت، یعنی جمشید هاشم‌پور ساخته شده و با توجه به اینکه به حال و هوای آن سال‌ها به شدت نزدیک بود، در زمان اکران هم بسیار مورد توجه قرار گرفت. از نظر بسیاری از دوستداران سینما، «عقاب‌ها» با توجه به میزان فروش و تعداد مخاطبانش (به نسبت جمعیت کشور در دهه شصت) پرفروش‌ترین و پرمخاطب‌ترین فیلم سینمای ایران است. اثری اکشن و پر زد و خورد که این فیلم بر اساس داستانی واقعی ساخته شده است، داستانی از نجات خلبان ایرانی به نام یدالله شریفی‌راد.
مهاجر
کارگردان: ابراهیم حاتمی‌کیا
تهیه‌کننده: معاونت سینمایی حوزه هنری
سال ساخت: ۱۳۶۸
بازیگران: علیرضا خاتمی، ابراهیم اصغرزاده، علیرضا حیدری، اصغر نقی‌زاده
نام ابراهیم حاتمی‌کیا در این مطلب چند باری به چشم می‌خورد، چون او به عنوان یکی از پرچمداران سینمای دفاع مقدس، آثار فاخری در این زمینه ساخته است. «مهاجر» یکی از اولین فیلم‌های حاتمی‌کیاست که یک سال پس از پایان هشت سال جنگ تحمیلی ساخته شد و در اولین نمایش آن در جشنواره فجر، همه را شگفت‌زده کرد. این فیلم در سال ۶۸ و در دوره‌ای که «هامون» از داریوش مهرجویی، «دندان مار» از مسعود کیمیایی و «مادر» از علی حاتمی و «کلوزآپ» از عباس کیارستمی هم در جشنواره فجر بودند، توانست سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره را از آن خود کند. شهید آوینی در نقد این فیلم چنین نوشته است: «مخاطب این فیلم فلاسفه و روشن‌فکرها نیستند، مردم هستند و اگر ما بخواهیم «سرزمین فلسفی» کنیم و مطلبی را با فشار فلسفه از درون فیلم بیرون بکشیم، به «مهاجر» ظلم کرده‌ایم. اگرچه قابلیت را دارد و مثلاً درباره نگاه فلسفی حاتمی‌کیا به «ابزار» و «تکنولوژی» می‌توان مقاله‌ها نوشت، چرا که او به پهپاد مثل یک وسیله بی‌جان نگاه نمی‌کند؛ پهپاد جان می‌گیرد، روح اسد و علی و اصغر و غفور در آن می‌دمد و اصلاً از همان آغاز کار زنده است. در تفکر حاتمی‌کیا نه‌تنها انسان‌ها مسیطر و ابزار تکنولوژی نیستند، بلکه «وسیله» جان دارد.»
از کرخه تا راین
کارگردان: ابراهیم حاتمی‌کیا
تهیه‌کننده: سازمان سینمایی سینا
سال ساخت: ۱۳۷۱
بازیگران: علی دهکردی، هما روستا، هانس نویمن، صادق صفایی اصغر نقی‌زاده
این فیلم یکی از خاص‌ترین نمونه‌های آثار تولید شده در حوزه دفاع مقدس است. «از کرخه تا راین» از زاویه‌ای به جنگ نگاه می‌کند که پیش از این توجه چندانی به آن نشده بود یا در آثار قبلی حال و روز رزمنده جانبازی که شیمیایی شده است، در بطن هیچ داستانی نبود. «از کرخه تا راین» را می‌توان اثری درخشان و ماندگار در کارنامه سه نفر از هنرمندانش دانست، یکی حاتمی‌کیا که برایش سیمرغ دیگری از جشنواره را به ارمغان آورد، یکی دیگر علی دهکردی که با این فیلم به هنرهای نمایشی ورود درخشانی داشت و همچنان خیلی‌ها او را به خاطر بازی در نقش «سعید» تحسین می‌کنند و سومین نفر مجید انتظامی است، آهنگساز این فیلم که اثر درخشانش رنگ و بوی فوق‌العاده‌ای به «از کرخه تا راین» داده و خیلی‌ها این فیلم را با موسیقی اعجاب‌انگیز او به یاد می‌آورند.
سفر به چزابه
کارگردان: رسول ملاقلی‌پور
تهیه‌کننده: مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی
سال ساخت: ۱۳۷۴
بازیگران: مسعود کرامتی، فرهاد اصلانی، حبیب دهقان‌نسب، سیامک انصاری، عاطفه رضوی
نام مرحوم رسول ملاقلی‌پور از اسم‌هایی است که با سینمای دفاع مقدس گره خورده است. او نیز همچون حاتمی‌کیا کارهای شاخص فراوانی در این ژانر ساخته و نقش انکارناپذیری در آثار مرتبط با این حوزه دارد. در بین کارنامه هنری مرحوم ملاقلی‌پور «سفر به چزابه» [چذابه] جایگاه ویژه‌ای دارد. این فیلم نگاه جدیدی به مقوله جنگ دارد و چند تیپ شخصیتی و مدل مواجهه آنها با هشت سال دفاع مقدس را به تصویر می‌کشد. بازی خوب فرهاد اصلانی و مسعود کرامتی، به عنوان شخصیت‌های اصلی داستان، از ویژگی‌های مهم «سفر به چزابه» محسوب می‌شود، سفری که تصویری واقعی از جنگ را ارائه می‌دهد، مخصوصا برای کسانی که با آن روزهای سخت ارتباطی برقرار نمی‌کنند و فضای واقعی‌اش را درک نمی‌کنند.
بوی پیراهن یوسف
کارگردان: ابراهیم حاتمی‌کیا
تهیه‌کننده: مجید مدرسی
سال ساخت: ۱۳۷۴
بازیگران: علی نصیریان، نیکی کریمی، جعفر دهقان، شیرین بینا
حاتمی‌کیا در دهه هفتاد بسیار پرکار بود و هشت فیلم سینمایی در این مدت ساخت. با وجود اینکه «بوی پیراهن یوسف» یکی از کارهای پرطرفدار و خوش‌ساخت این کارگردان به حساب می‌آید، اما در عین ناباوری در چهاردهمین دوره جشنواره فیلم فجر با بی‌مهری مواجه شد و به جز کاندید شدن در سه بخش فرعی جشنواره، در روز اختتامیه دست خالی سالن را ترک کرد. اما کیست که بازی درخشان علی نصیریان در نقش دایی غفور در این فیلم را دوست نداشته باشد، چه کسی می‌تواند با موسیقی درگیرکننده و شنیدنی مجید انتظامی در این فیلم ارتباط نگیرد. سکانس فوق‌العاده‌ای که دایی غفور از داخل تاکسی می‌خواهد دستان یوسف را بگیرد و بعد نگه داشتن اتوبوس و در آغوش گرفتن یوسف، از آن سکانس‌هایی است که به‌راحتی از ذهن مخاطبان پیگیر سینما پاک نخواهد شد.
آژانس شیشه‌ای
کارگردان: ابراهیم حاتمی‌کیا
تهیه‌کننده: بنیاد سینمایی فارابی
سال ساخت: ۱۳۷۶
بازیگران: پرویز پرستویی، رضا کیانیان، حبیب رضایی، بیتا بادران، قاسم زارع، اصغر نقی‌زاده
یکی دیگر از شاهکارهای کارنامه ابراهیم حاتمی‌کیا «آژانس شیشه‌ای» است. فیلمی که در فهرست بهترین‌های تاریخ سینمای ایران هم می‌توان آن را دید و اکثر منتقدان نسبت به آن دید مثبتی دارند. ابراهیم حاتمی‌کیا در این فیلم بار دیگر به اثرات جنگ برروی زندگی قهرمان‌های آن می‌پردازد. اوج این ماجرا هم دیالوگ معروف عباس (حبیب رضایی) است: «مو اصلا توقعی نداشتم، سر زمین بودُم با تراکتور، جنگ هم که تموم شد، برگشتُم سر همو زمین، بی تراکتور! مو حتی دفترچه بیمه هم نگرفتم.» گفت‌وگوهای جذاب بین شخصیت‌های این فیلم فراموش ناشدنی است، گفت‌وگوهایی که سکانس‌های ماندگاری در دل «آژانس شیشه‌ای» خلق کرده است.
دوئل
کارگردان: احمدرضا درویش
تهیه‌کننده: تقی علیقلی‌زاده
سال ساخت: ۱۳۸۲
بازیگران: پژمان بازغی، سعید راد، پریوش نظریه، کامبیز دیرباز، انوشیروان ارجمند، پرویز پرستویی
«دوئل» هم یکی از آثار حوزه دفاع مقدس است که در زمان اکران با استقبال فوق‌العاده‌ای در سالن‌های سینما مواجه شد. درویش برای ساخت این فیلم از تمام ظرفیت‌هایی که داشت استفاده کرد، چه ظرفیت‌های فنی و امکانات تکنولوژیک در زمینه صدا و تصویر، چه ظرفیت‌های بازیگری و استفاده از چهره‌های مطرح سینما و تلویزیون برای نقش‌های اصلی و فرعی. تمام این عوامل در کنار هم فیلم سینمایی «دوئل» را به یکی از محبوب‌ترین آثار کارنامه هنرمندانش تبدیل کرد، فیلمی که تصاویر ناب، قصه پرکشش و بازی‌هایش در جذب مخاطب عملکرد خوبی داشت. ۱۱ نامزدی برای سیمرغ جشنواره و کسب ۷ تندیس، نشان‌دهنده این موضوع است که این فیلم به درستی در این فهرست قرار گرفته است.
اتوبوس شب
کارگردان: کیومرث پوراحمد
تهیه‌کننده: کیومرث پوراحمد، مهدی همایون‌فر
سال ساخت: ۱۳۸۵
بازیگران: خسرو شکیبایی، محمدرضا فروتن، الناز شاکردوست، کوروش سلیمانی، مهرداد صدیقیان،
در بین فیلم‌های دفاع مقدسی «اتوبوس شب» اثری شجاعانه به حساب می‌آید، هم از جانب فیلم‌ساز و هم از طرف بازیگران اصلی آن. پوراحمد با قصه‌ای عجیب روایتی جدید از ارتباط بین رزمندگان ایرانی و عراقی را به تصویر می‌کشد و تیمی را به‌عنوان بازیگران این اثر انتخاب می‌کند که انتخاب هرکدام سراسر ریسک بسیار بزرگی بود. از محمدرضا فروتن گرفته که تصویر جدیدی از او در نقش یک رزمنده عراقی می‌بینیم، تا الناز شاکردوست که کمتر کسی فکر می‌کرد بتوان از او در یک فیلم دفاع مقدسی استفاده کرد. مهرداد صدیقیان هم با این فیلم و نقشی که ایفا می‌کند، به سینمای ایران معرفی می‌شود. به این ترکیب، حضور درخشان مرحوم شکیبایی را هم اضافه کنید، حضوری که در بخش‌های مهمی از فیلم، بار اصلی قصه را به دوش می‌کشد.
ایستاده در غبار
کارگردان: محمدرضا مهدویان
تهیه‌کننده: حبیب‌الله ولی‌نژاد
سال ساخت: ۱۳۹۴
بازیگران: هادی حجازی‌فر، امیرحسین هاشمی، ابراهیم امینی، عماد محمدی
«ایستاده در غبار» برعکس دیگر آثار حاضر در این فهرست، حالت داستانی و درام ندارد و بیشتر یک مستند درام و جنگی است. اما این اثر از چند منظر برای سینمای دفاع مقدس و فراتر از آن، سینمای ایران حائز اهمیت است. نکته اول ژانری که وارد این سبک می‌کند. در طول چند دهه اخیر مستندهای زیادی درخصوص دفاع مقدس ساخته شد، اما زاویه نگاه مهدویان برای پرداختن به سوژه خاصی همچون زندگی شهید احمد متوسلیان، این مستند را چند سر و گردن از دیگر نمونه‌های قبلی بالاتر می‌برد. نکته دیگر معرفی چند چهره جدید به سینمای ایران بود، محمدحسین مهدویان با اولین فیلمش توانست سه سیمرغ جشنواره را دشت کند و نامش را به عنوان کارگردانی خوش‌ذوق سر زبان‌ها بیندازد. هادی حجازی‌فر هم با حضور در نقش شهید متوسلیان، ورود پرقدرتی به سینما داشت و بعد از بازی در این فیلم بود که سیل پیشنهادات مختلف برای نقش‌های گوناگون به سمت او روانه شد.
تنگه ابوقریب
کارگردان: بهرام توکلی
تهیه‌کننده: سعید ملکان
سال ساخت: ۱۳۹۶
بازیگران: جواد عزتی، امیر جدیدی، حمیدرضا آذرنگ، علی سلیمانی، مهدی قربانی
یکی از آخرین فیلم‌های موفق در حوزه دفاع مقدس «تنگه ابوقریب» است، اثری که تصویری تلخ و جدی از هشت سال دفاع مقدس به نمایش می‌گذارد و مخاطبش را با کلمه «جنگ» بیش از پیش آشنا می‌کند. این فیلم هم روایتگر داستان واقعی قهرمان‌هایی است که در روزهای پایانی جنگ، تنگه استراتژیکی که عراقی‌ها قصد نفوذ از آن را داشتند، حفظ کردند و جاودانه شدند. کارگردانی خوب، جلوه‌های ویژه جذاب و البته بازی‌های قابل قبول از نکات ویژه این فیلم است. «تنگه ابوقریب» در جشنواره سی‌وششم فیلم فجر، توانست دو سیمرغ بلورین بهترین فیلم و بهترین کارگردانی را از آن خود کند.
انتهای پیام/۴۱۷۳/پ
انتهای پیام/