بهانه واهی ارتباط با گروه ویژه اقدام مالی برای رفع تحریم‌ها/ غولی که از لیست سیاه FATF در ایران ساخته شد

گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا- مسعود براتی؛ شاید برخی‌ها تصور کنند تعاملات ما با FATF مربوط به دوره اخیر، یعنی از سال 1395 است که چنین مباحثی مطرح شد، اما این‌طور نیست. سابقه تعاملات ما با FATF به دهه 1380 بازمی‌گردد و نخستین اقدام مهمی که کشورمان انجام داد، سال 1386 و تصویب قانون مبارزه با پولشویی بود.

تصویب قانون مبارزه با پولشویی در ایران در سال 2007 میلادی با تمرکز نهاد FATF روی جمهوری اسلامی ایران هم‌زمان شد و این نهاد در بیانیه‌های خود درباره وضعیت حوزه روابط بانکی و نظام بانکداری ایران با صورت‌بندی معمولی  اعلام نگرانی می‌کند. تمرکز FATF بر این است که کشورها را از نظر داشتن ساختار کارا و مؤثر در مبارزه با پولشویی و مقابله با تحریم مالی تروریسم ارزیابی کند. در آن مقطع هنوز موضوع تأمین مالی اشاعه افزوده نشده بود.

به این دلیل که FATF در توصیه‌هایش تأکید می‌کند کشورها باید قوانین مستقل و البته با کیفیتی که مدنظر آن‌هاست در حوزه مقابله با پولشویی و مقابله با تأمین مالی تروریسم داشته باشند، به ایران ایراد وارد کرده بود که کشورمان این قانون را ندارد؛ لذا جمهوری اسلامی در نخستین گام تعامل با FATF، قانون مبارزه با پولشویی که قانونی داخلی و در آن پولشویی جرم‌انگاری شده بود تصویب کرد.

بیشتر بخوانید:

مأموریت‌های سه‌گانه FATF کدامند؟

FATF چگونه به فراگیر شدن و هدفمند کردن تحریم‌ها کمک می‌کند؟

شاخصه‌های اجرایی FATF در خدمت سیاست خارجی آمریکا

جمع‌آوری اطلاعات تراکنش‌های مدنظر FATF به‌وسیله «واحد اطلاعات مالی»

در این قانون برای مقابله با پولشویی نیز تدابیری اتخاذ شده بود؛ ازجمله اینکه تأسیس واحد FIU (واحد اطلاعات مالی) در ایران مدنظر قرار گرفت. با وجود این، نهاد FATF از تصویب قانون مذکور ابراز رضایت نکرد و به‌تدریج ایرادهایی را به ایران وارد کرد. یکی از ایرادهای مدنظر FATF این بود که در کشورمان قانون مقابله با تأمین مالی تروریسم وجود ندارد و از این منظر خلأ احساس می‌شود.

در آن مقطع که با سکانداری «شمس‌الدین حسینی» بر وزارت اقتصاد هم‌زمان بود، تعاملات و تلاش‌هایی برای اینکه قانون داخلی مقابله با تأمین مالی تروریسم تصویب شود، انجام و حتی میان ایران و FATF نامه‌نگاری‌هایی شد که جزئیات و گزارش‌هایش در فضای رسانه‌ای منتشر شده است. با وجود این، تعاملات به این منجر نشد که FATF رضایت خود را از ایران اعلام کند و در سال 2009، FATF کشورمان را در لیست سیاه خود قرار داد.

لیست سیاه عبارتی ژورنالیستی از اقدامی است که FATF انجام می‌دهد. ماهیت اقدامی که FATF انجام می‌دهد چیست؟ FATF در دسته‌بندی خود از کشورها، دسته‌ای به‌عنوان کشورهای غیرهمکار و پرخطر دارد که وقتی آن‌ها را مشخص می‌کند، اگر وضعیت از نظر FATF خاص و حساس باشد، اعلام و از کشورهای عضو و غیرعضو تقاضا می‌کند اقدامات مقابله‌ای یا Cunter Measor علیه آن کشور اتخاذ کنند.

ایران از سال 2009 با توجه به اینکه نتوانست رضایت FATF را با وجود تصویب قانون داخلی به دست آورد، در لیست سیاه قرار گرفت و از کشورها درخواست کرد در این زمینه اقدامات مقابله‌ای انجام شود. در توضیح اقدام مقابله‌ای توصیه شماره 19 FATF توضیحاتی ارائه می‌کند.

به‌طور کلی اقدامات مقابله‌ای در برابر تحریم‌های مالی آمریکا آنچنان وحشتناک نیست.

بعد از این اتفاق و در سال 2009 تعاملات ایران با FATF وارد دوره سردی روابط می‌شود و تقریباً تعاملی اتفاق نمی‌افتد تا اینکه در سال 2012 تحریم‌های آمریکا گسترش می‌یابد و تمام نظام بانکی ایران را شامل می‌شود؛ روابط قطع می‌شود و این موضوع تا سال 2015 ادامه می‌یابد. سال 1394 همان سالی است که توافق برجام میان ایران و 1+5 امضا و از مهر همان سال (اکتبر 2015) بحث اجرایی شدن این توافق مطرح می‌شود.

وقتی توافق برجام امضا، نهایی و اجرایش در گام نخست به‌وسیله ایران آغاز می‌شود، از مهر تا دی‌ماه که روز اجرای برجام به‌وسیله کشورهای 1+5 است، فضایی در ایران شکل می‌گیرد که تحریم‌ها درحال برداشته شدن است.

وقتی تحریم‌ها برداشته نمی‌شود، به‌تدریج زمزمه‌هایی مطرح می‌شود که علت این موضوع و نیز برقرار نشدن روابط بانکی با خارج از کشور مشکلی به نام FATF است و ما به این دلیل که در لیست سیاه FATF قرار داریم، روابط بانکی به حالت قبل برنمی‌گردد، لذا تلاش‌هایی آغاز می‌شود تا تعامل خود را با FATF اصلاح کنیم.

نخستین اقدام عملیاتی که ایران انجام داد، تصویب قانون مقابله با تأمین مالی تروریسم در سال 1394 است. ایران با این اقدام تلاش کرد خلأ قدیمی در تعامل با FATF را پر کند و مقدمات برای تعامل فراگیرتر و گسترده‌تر فراهم شود.

انتهای پیام/4033/