پاسخ به یک پرسش پرتکرار/ ویتامین‌ها می‌توانند به مقابله با کرونا کمک کنند؟
به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوري و دانش‌بنيان گروه دانشگاه خبرگزاري آنا، از اسفند سال گذشته که ویروس کرونا در کشور به صورت رسمی تأیید شد، افراد مختلف در مورد تأثیر ریزمغذی‌ها و مکمل‌ها نظرات گوناگونی را ارائه کردند. متأسفانه در آن زمان، فایل‌های صوتی تأییدنشده زیادی از سوی افرادی که نسبت به مصرف چیزی هشدار می‌دادند(یا به استفاده از چیز دیگری توصیه می‌کردند)، در بین مردم دست به دست می‌شد. خوشبختانه امروز از این نظر وضعیت بهتری داریم و تحقیقات معتبر بسیاری در مورد تأثیر ریزمغذی‌ها بر روی افراد آلوده به SARS-CoV-2 انجام شده است. در این میان به نظر می‌رسد ویتامین دی یک گزینه امیدبخش برای کاهش شدت کووید-19 بوده باشد.
وضعیت شبه‌علم در کشور به گونه‌ای است که گروهی از افراد تقریباً راجع به هر موضوعی که ریشه علمی دارد ابراز مخالفت می‌کنند. با این حال، چیزی که جای بحث ندارد این است که تأمین کافی عناصر ریزمغذی، مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن، برای عملکرد سیستم ایمنی ضروری است. بنابراین بدون تردید بهره‌مندی از ترکیبات آلی همچون ویتامین‌ها برای بدن انسان ضروری است و طبیعتاً فردی که بدن سالم‌تری داشته باشد، کمتر در معرض عواقب شدید کووید-19 قرار می‌گیرد. این دلیل کافی بود تا بسیاری از محققان در سراسر جهان بررسی کنند که آیا این عناصر ریزمغذی به صورت جداگانه می‌توانند به کاهش عفونت کووید-19 کمک کنند(و در نتیجه از عواقب جدی یا حتی مرگ و میر ناشی از بیماری جلوگیری کنند) یا خیر.
تحقیقات مارتا کاستیلو در مورد آثار مثبت ویتامین دی
یکی از مشهورترین مطالعات در این زمینه که بسیار مورد ارجاع قرار گرفت، تحقیق مارتا کاستیلو(Marta Castillo) متخصص ریه اسپانیایی بود که نتایج کاملا امیدوار کننده آن توجهات زیادی را به خود معطوف کرد. در حقیقت مطالعه کاستیلو نشان می‌داد مصرف ویتامین دی به صورت معجزه‌آسایی مؤثر است.
مارتین اسمولیچ(Martin Smollich)، داروساز و استاد دانشکده دارو و تغذیه دانشگاه شلسویگ-هولشتاین در شهر لوبک در شمال آلمان می‌گوید: «افراد زیادی تحقیقات خودشان را بر مبنای نتایج کاستیلو انجام دادند، چون مطالعه او بیش از همه اثرگذاری ویتامین دی را ثابت می‌کرد.»
خود اسمولیچ نیز تحقیقاتی را در مورد ریزمغذی‌ها و مکمل‌های غذایی انجام داده است. اسمولیچ از زمانی که تأثیر ویتامین‌ها به دلایل تجاری به صورت بسیار اغراق‌آمیز در رسانه‌ها مطرح شده بود(یا برعکس در برخی مواقع با تمسخری تحقیرآمیز کنار گذاشته می‌شد)، در تلاش بود تا یک تصویر متفاوت‌تر را ایجاد کند، تصویری منطقی که بر مبنای حقایق باشد.
داده‌های غیرقابل اتکا
در نگاه اول به نظر می‌رسد نتایج مطالعه کاستیلو بسیار نویدبخش است: از 50 بیمار کووید-19 که ویتامین دی مصرف کردند، فقط یک نفر در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شد، در حالی که در گروه دیگر، از بین عده‌ای که به آنها ویتامین دی تجویز نشده بود، 50 درصد به مراقبت‌های ویژه نیاز پیدا کردند!
مارتین اسمولیچ می‌گوید«در چنین مطالعاتی به عنوان اولین گام باید به بررسی چگونگی ترکیب نفرات این دو گروه بپردازیم.» این اصل ثابت در تحقیقات علمی از این جهت مهم است که برای آزمایش و نتیجه‌گیری در مورد یک پارامتر خاص، ضرورتاً لازم است سایر پارامترها مشترک در نظر گرفته شوند. بنابراین برای اینکه یک تحقیق(هر تحقیقی) بتواند به سوال در مورد میزان اثرگذاری ویتامین دی به طور واقعی پاسخ دهد، دو گروه مورد آزمایش باید تا آنجا که ممکن است ترکیب مشابهی داشته باشند.
روش‌شناسی مسئله‌ای
این دقیقاً همان نکته‌ای است که مشکل تحقیقات کاستیلو را نشان می‌دهد. در مقاله مزبور برخی از «فاکتورهای خطر» ذکر شده و اطلاعاتی بیمارانی که پیش‌تر از شرایط خاص رنج می‌بردند(مانند دیابت نوع 2) ارائه شده است. اسمولیچ می‌گوید: «فقط 6 درصد از افراد مورد آزمایش در گروهی كه ویتامین دی دریافت كردند دیابتی بودند، در حالی كه 19 درصد از افرادی كه دارونما به آنها تزریق شده بود(ویتامین دی دریافت نکرده بودند) به این بیماری مبتلا بودند.»
این مشکل بنیادی، در مورد افراد مبتلا به فشار خون حتی جدی‌تر است: پنجاه و هفت درصد از شرکت‌کنندگان که به آنها ویتامین دی داده نشده بود از این بیماری فشار خون رنج می‌برند، در حالی که از میان افراد گروه دیگر تنها در 24 درصد فشار خون بیش از حد بالا مشاهده شد. اسمولیچ می‌گوید: «این بدین معنی است که گروهی که ویتامین دی مصرف نکردند، بیمارترین افراد را در بین خود داشتند.» و اصلاً جای تعجب ندارد که آزمایش روی چنین گروه ناهمگونی نتایج را تحریف کند.
اسمولیچ در این رابطه اظهار نظر می‌کند: «ما می‌دانیم كه هم دیابت و هم فشار خون بالا از عواملی هستند كه باعث پیشرفت شدید بیماری کووید-19 می‌شوند. بنابراین طبیعی است که بیمارانِ گروه بدون ویتامین دی بیشتر به مراقبت‌های ویژه نیاز پیدا کردند.»
مطالعه‌ای که با چنین روش نادرستی صورت پذیرفته باشد نمی‌تواند به این سوال پاسخ دهد که آیا افراد آزمایش‌شده به دلیل کمبود ویتامین دی تحت مراقبت‌های ویژه قرار گرفتند یا به خاطر شرایط قبلی و بیماری‌های زمینه‌ای خودشان اکنون به این نقطه رسیده‌اند. در عین حال بسیاری از مطالعات و بررسی‌های دیگر تاکنون نتیجه گرفته‌اند که تجویز ویتامین دی تأثیر «قابل توجهی» بر شدت بیماری کووید-19 نداشته است.
ولی...!
دیابت نوع 2، چاقی و فشار خون بالا، همگی یک مخرج مشترک دارند: آنها نه تنها به عنوان عوامل خطرناک در شدت گرفتن بیماری کووید-19 شناخته می‌شوند، بلکه همگی با بیماری‌های مرتبط با رژیم غذایی ارتباط دارند. بنابراین تصور اینکه تغذیه و وضعیت مواد مغذی نقشی در مقابله با ویروس کرونا ندارد، بی‌تردید اشتباه است.
آنیکا واگنر(Anika Wagner) استاد تغذیه و سیستم ایمنی بدن از دانشگاه گیسن می‌گوید «عناصر مغذی برای سطوح مختلف سیستم ایمنی بدن مهم هستند». کمبود مواد مغذی انواع ساز و کار دفاعی و سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند و کار را برای باکتری‌ها و ویروس‌های مضر آسان می‌سازد.
علاوه بر این سوال که ریزمغذی‌ها تا چه اندازه برای پیشگیری از کرونا مهم هستند، همچنین این بحث دائمی نیز وجود دارد که آیا سیستم ایمنی ما تنها با مصرف غذای سالم به اندازه کافی تأمین و تجهیز می‌شود یا برای اینکه در بهترین وضعیت خود قرار گیرد به مکمل‌های غذایی نیاز است. پاسخ این سوال در افراد مختلف متفاوت است اما از نظر واگنر: «من توصیه می‌کنم که نیاز به مواد مغذی از طریق رژیم خوراکی روزانه تأمین شود.»
انتهای پیام/
انتهای پیام/