طرح پایش چگونه چالش غذا و امنیت غذایی در حوزه کشاورزی را برطرف می‌کند؟/ گزارش ویژه دانشجویان گروه کشاورزی دانشگاه آزاد از پیشرفت‌های این طرح
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، محدثه حسینی؛ امروزه «کارآمدی علم» یکی از خواسته‌های بشر از دانشگاه‌ها و تمامی مراکز علمی است که نسل‌های جدید دانشگاهی نیز بر خواسته از این نیاز هستند. امروزه بشر صرفاً به دنبال علم نیست؛ بلکه به دنبال علم کارآمدی است که پاسخگو نیازها و چالش‌های جامعه باشد.
یکی از مؤلفه‌های کارآمدی علم در دانشگاه‌ها؛ ارتباط با صنعت و میزان اشتغال فارغ‌التحصیلان آن دانشگاه است؛ بااین‌وجود دانشگاهیان بر این باورند که آینده شغلی دانشجویان بر عهده آنان نیست و ین امربر عهده «حکومت» است و دانشگاه باید دانشجویان را برای محیط کار آماده کند..
به گفته دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی نهاد دانشگاه در کشور بر اساس سه رکن «تربیت نیروی انسانی، افزایش دانش و تعالی فردی و اجتماعی و گفتمان عمومی» شکل‌گرفته است؛ این در حالی است که حل مسائل و مشکلات واقعی جامعه که رکن چهارم دانشگاه است، موردتوجه قرار نگرفته است و علیرغم توانایی بالای دانشگاه‌ها در تولید علم و فناوری تنها بخش کوچکی از این توانمندی، در راستای حل مسائل کشور به کار گرفته می‌شود.
وی با تأکید بر لزوم ایجاد تغییر و تحول در هماهنگی و همسویی با نیازها، مسائل و تحولات جامعه افزود: دانشگاه آزاد اسلامی به‌منظور کنشگری فعالانه‌تر در مواجهه با مسائل ملی پیچیده، توسعه رویکرد حل مسئله تبدیل این دانشگاه به یک سازمان حل مسئله و پاسخگو به نیازهای واقعی جامعه است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بر این باور است که ابزارها و روش‌های سلیقه‌ای، بسته و تک بعدی سیاست گذاری، تنها مناسب مسائل ساده و قابل پیش بینی هستند و ظفیت مواجهه با این مسائل ملی را ندارد.
در این راستا دانشگاه آزاد اسلامی برنامه پایش پژوهش (اثربخش یکپارچه شبکه‌ای) باهدف رفع نواقص مربوط به پژوهش‌های تحصیلات تکمیلی دانشگاه اقدام کرده است. در این برنامه ضمن بازمهندسی ساختارها و کارکردهای نظام پژوهش تحصیلات تکمیلی دانشگاه و سازمان‌دهی و برنامه‌ریزی هدفمند آن و همچنین، شناسایی استعدادهای حل مسئله در دانشگاه و توانمندسازی آن‌ها نسبت به شکست و تبدیل مسائل ملی کشور به مسائل دانشگاهی و قرار دادن آن‌ها به‌عنوان موضوعات پایان‌نامه کارشناسی ارشد و دکترا اقدام می‌شود.
در طرح پایش ۴۰ برنامه علمی و نظام موضوعات تدوین‌شده است که هر یک از این برنامه‌های علمی دارای زیرمجموعه‌هایی به نام منظر هستند که دانشجویان می‌توانند پایان‌نامه‌ها و رساله‌های خود را در تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی بر اساس آن پیش ببرند. این برنامه‌های علمی پاسخگوی چالش‌ها و نیازهای صنعت جامعه هست که یکی از این برنامه‌ها برنامه علمی و نظام و موضوعات غذا و امنیت غذایی است.
برنامه علمی و نظام موضوعات غذا و امنیت غذایی
برنامه علمی غذایی و امنیت غذایی بر اساس اسناد بالادستی کشور و با همکاری متخصصان و کارشناسان خبره در حوزه غذا و امنیت غذایی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین-پیشوا و قرچک و نیز سازمان تحقیقات آموزش و ترویج جهاد کشاورزی تهیه و تدوین‌شده است.
هدف از تهیه و تدوین برنامه علمی هدفمند کردن پژوهش پاسخ چالش‌های کلان کشور تولید ثروت و توسعه کمی و کیفی فعالیت‌های پژوهشی در میان اعضای هیئت‌علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی بوده است؛ با تدوین برنامه علمی بخش قابل‌توجهی از پژوهش‌های تحقیقی پایان‌نامه و رساله‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی تعریف‌شده در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین - پیشوا و قرچک باید در راستای اهداف کلی و این شده در برنامه علمی قرار داشته باشند.
به‌طورکلی هر برنامه علمی به منظرهایی تقسیم می‌شود که در هر منظر برنامه‌هایی با اهداف مشخص تدوین‌شده است. جایگاه پایان‌نامه‌های دانشجویان در این تقسیم‌بندی است که هر پایان‌نامه بخشی از این اهداف را محقق می‌سازد و گامی جهت رفع چالش موجود کشور است.
در برنامه علمی و نظام موضوعات غذا و امنیت غذایی به سه چالش «ضایعات ناشی از بسته‌بندی نامناسب محصولات صنایع غذایی و کشاورزی»، «انبارداری نامناسب محصولات صنایع غذایی و کشاورزی» و «فرآوری نامناسب محصولات صنایع غذایی و کشاورزی» تقسیم‌بندی شده است.
ضایعات ناشی از بسته‌بندی نامناسب و محصولات صنایع غذایی و کشاورزی
اولین چالش برنامه علمی موضوعات غذا و امنیت غذایی ضایعات ناشی از بسته‌بندی نامناسب محصولات صنایع غذایی و کشاورزی است که انتظار می‌رود در طرح پایش در خصوص این چالش از ایجاد ضایعات مواد غذایی جلوگیری شود و میزان آن کاهش یابد؛ همچنین محصولات صنایع غذایی و کشاورزی سالم نگهداری و عرضه شود.
اهداف عینی ضایعات ناشی از بسته‌بندی نامناسب و محصولات صنایع غذایی و کشاورزی | راهبرد |
به‌روز شدن صنایع بسته‌بندی محصولات غذایی و کشاورزی | شناسایی و به‌کارگیری فناوری‌های نوین بسته‌بندی |
توسعه بسته‌بندی‌های سازگار با خصوصیات بیوفیزیکی محصول | شناسایی ویژگی‌های مواد اولیه و بسته‌بندی متناسب با خواست بیو فیزیکی محصول |
ارتقای سطح ایمنی مواد غذایی (ممانعت از آلودگی‌های فیزیکی شیمیایی و بیولوژیکی) | به‌کارگیری بسته‌بندی‌های مناسب جهت حفظ سلامت غذایی |
توانمند شدن متصدیان تولید فرآوری و توزیع محصولات صنایع غذایی و کشاورزی | آموزش و مهارت‌آموزی متصدیان تولید فرآوری و توزیع محصولات صنایع غذایی و کشاورزی |
در ادامه بخشی از ساختار برنامه علمی و نظام موضوعات غذا و امنیت غذایی آمده است. در هدف عینی به‌روز شدن صنایع بسته‌بندی محصولات غذایی و کشاورزی این برنامه علمی با راهبرد شناسایی و به‌کارگیری فناوری‌های نوین بسته‌بندی 6 منظر (زیست‌شناسی سلولی و مولکولی، علوم و مهندسی صنایع غذایی، روانشناسی، مهندسی کامپیوتر، شیمی و فیزیک) در نظر گرفته‌شده است.
هر یک از این منظر شامل برنامه‌هایی می‌شوند که هر یک از برنامه‌ها، اهدافی را پیگیری می‌کنند که هر هدف شامل زمینه‌های پژوهشی می‌شود که دانشجویان می‌توانند در این زمینه‌ها پایان‌نامه‌های خود را تعریف کنند.
منظر | برنامه | هدف | زمینه پژوهشی |
زیست‌شناسی سلولی و مولکولی | برنامه 1: به‌کارگیری روش تخلیه هوا با جریان شدید گاز Gas flushing به‌عنوان یکی از روش‌های ایجاد اتمسفر تغییریافته | هدف 1: کاهش اکسیداسیون محصولات و رشد ارگانیسم‌های هوازی عامل فساد | زمینه پژوهشی 1: کاربرد گاز نیتروژن در روش Gas flushing به‌منظور کاهش اکسیداسیون زمینه پژوهشی 2: کاربرد گاز نیتروژن در روش Gas flushing به‌منظور کاهش فعالیت میکروارگانیسم‌های عامل فساد هوازی زمینه پژوهشی 3: کاربرد گاز دی‌اکسید کربن در روش بسته‌بندی با اتمسفر تغییریافته MAP به‌منظور کاهش فعالیت باکتری‌ها و قارچ‌ها |
| برنامه 2: استفاده از فیلم‌های مناسب بسته‌بندی (یا روش فیلم‌های بسته‌بندی نفوذناپذیر Barrier packaging films | کاهش دسترسی محصولات به رطوبت و اکسیژن | زمینه پژوهشی 1: تهیه و معرفی فیلم‌ها و روش‌های بسته‌بندی به‌منظور کاهش نفوذ رطوبت و اکسیژن به محصولات زمینه پژوهشی 2: استفاده از فیلم‌های با ساختار LDPE (پلی اتلین با چگالی سبک) و PVC (پلی وینیل کلراید) مطابق با استاندارد FDA زمینه پژوهشی 3: تعیین روش‌های بهینه کنترل اکسیژن در بسته‌بندی محصولات میوه‌ها با سبزی‌های تازه با روش MAP(بسته ببندی با اتمسفر تغییریافته) زمینه پژوهشی 4: تعیین مقدار بهینه اکسیژن در بسته‌بندی محصولات میوه‌ها با سبزی‌های تازه با روش MAP(بسته ببندی با اتمسفر تغییریافته) زمینه پژوهشی 5: تعیین مقدار بهینه رطوبت در بسته‌بندی محصولات میوه‌ها با سبزی‌های تازه با روش MAP(بسته ببندی با اتمسفر تغییریافته) |
علوم و مهندسی صنایع غذایی | برنامه 1: کاربرد MAP در بسته‌بندی | هدف 1: کاهش نرخ تنفس و افزایش ماندگاری محصول | زمینه پژوهشی 1: تعیین شرایط بهینه ترکیب اتمسفر تغییریافته، مواد بسته‌بندی و شرایط نگهداری در بسته‌بندی سبزی‌ها زمینه پژوهشی 2: تعیین شرایط بهینه ترکیب اتمسفر تغییریافته، مواد بسته‌بندی و شرایط نگهداری در بسته‌بندی میوه‌ها زمینه پژوهشی 3: تغییر در میزان نفوذپذیری بسته‌بندی‌ها با استفاده از فناوری‌های مختلف نظیر فناوری نانو |
روانشناسی | برنامه 1: توجیه کشاورزان در به‌کارگیری روش‌های کارآمد و نوین بسته‌بندی به‌منظور کاهش ضایعات محصولات کشاورزی | هدف 1: به‌کارگیری صحیح روش‌های بسته‌بندی از راه آموزش و توجیه روانی کشاورزان | زمینه پژوهشی 1: معرفی روش‌های توجیه روانی کارا به‌منظور پذیرش کاربرد بسته‌بندی‌های مناسب توسط کشاورزان |
| برنامه 2: آماده‌سازی روانی کشاورزان در استفاده از فناوری‌های کارآمد و نوین در بسته‌بندی محصولات کشاورزی | هدف 1: بهره‌مندی از فناوری‌های نوین به‌منظور ارتقا بسته‌بندی محصولات کشاورزی | زمینه پژوهشی 1: دستورالعمل‌های روانی آموزش کشاورزان برای استفاده از فناوری‌های نوین در بسته‌بندی محصولات کشاورزی زمینه پژوهشی 2: اصلاح نگرش‌های کشاورزان در بهره‌مندی از فناوری‌های نوین بسته‌بندی محصولات کشاورزی زمینه پژوهشی 3: پیاده‌سازی عملکرد صحیح کشاورزان در بهره‌مندی از فناوری‌های نوین بسته‌بندی محصولات کشاورزی |
مهندسی کامپیوتر | برنامه 1: مدیریت هوشمند بسته‌بندی محصولات کشاورزی | هدف 1: مدیریت هوشمند بسته‌بندی محصولات کشاورزی به‌منظور کاهش ضایعات | زمینه پژوهشی 1: کاربرد اینترنت اشیا در مدیریت هوشمند بسته‌بندی محصولات غذایی |
شیمی | برنامه 1: جلوگیری از سطح آلاینده‌ها در محصولات | هدف 1: کاهش میزان آلاینده و ترکیبات حاصل از مهاجرت در محصولات بسته‌بندی‌شده | زمینه پژوهشی 1: تعیین نوع و میزان آلودگی ناشی از نفوذ مواد تشکیل‌دهنده بسته‌بندی در محصولات بسته‌بندی‌شده زمینه پژوهشی 2: تعیین میزان فلزات سنگین در محصولات بسته‌بندی‌شده قبل و بعد از بسته‌بندی زمینه پژوهشی 3: تعیین میزان سموم کشاورزی در محصولات قبل از بسته‌بندی |
| برنامه 2: مطالعات جامعه فناوری‌های جدید بسته‌بندی به‌منظور کاهش ضایعات | هدف 1: بهینه‌سازی مواد مورداستفاده و افزایش کارایی دستگاه‌های مربوط به بسته‌بندی | زمینه پژوهشی 1: ارائه مواد پلیمری جدید برای بسته‌بندی محصولات زمینه پژوهشی 2: کاربرد مواد طبیعی فراوری‌شده با سازگاربامحیط‌زیست برای بسته‌بندی مواد اولیه |
انبارداری نامناسبت محصولات صنایع غذایی و کشاورزی
هدف نهایی دانشگاه آزاد اسلامی از چالش انبارداری نامناسب محصولات صنایع غذایی و کشاورزی این است که ضایعات انبارداری محصولات صنایع غذایی و کشاورزی کاهش پیدا کند.
اهداف عینی انبارداری نام مناسبات محصولات صنایع غذایی و کشاورزی | راهبرد |
پایش مستمر انبار | اعتبار سنجی، اقدامات اصلاحی و پیشگیری‌کننده شرایط انبار |
مدیریت ورود محصول | اقدامات کنترلی ورود محصولات صنایع غذایی و کشاورزی به انباری |
بهبود دستورالعمل‌های الزامات ویژگی‌های محصولات کشاورزی در طی انبارداری | بهینه‌سازی و به‌روزرسانی الزامات ویژگی‌های محصولات کشاورزی در طی انبارداری |
فراوری نامناسب محصولات صنایع غذایی و کشاورزی
در برنامه علمی و نظام موضوعات غذا و امنیت غذایی هدف نهایی از چالش فراوری نامناسب محصولات صنایع غذایی و کشاورزی، جلوگیری و کاهش ضایعات محصولات صنایع غذایی و کشاورزی در مرحله فراوری است.
اهداف عینی فراوری نامناسب محصولات صنایع غذایی و کشاورزی | راهبرد |
ارتقای روش‌های انتخاب مواد اولیه صنایع غذایی و کشاورزی مناسب فراوری | بهینه‌سازی الزامات انتخاب مواد اولیه صنایع غذایی و کشاورزی مناسب فراوری |
بهبود روش‌های نگهداری محصولات صنایع غذایی و کشاورزی (خشک‌کردن، تبخیر و تغلیظ و...) | بازنگری و اصلاح روش‌های نگهداری محصولات صنایع غذایی و کشاورزی |
ارتقای توانمندی متصدیان واحد فراوری محصولات صنایع غذایی و کشاورزی | آموزش و مهارت متصدیان واحد فراوری محصولات صنایع غذایی و کشاورزی |
افزایش کارایی فراوری محصولات صنایع غذایی و کشاورزی (خشک‌کردن، تبخیر و تغلیظ و...) | بازنگری و اصلاح روش‌های فراوری محصولات صنایع غذایی و کشاورزی (خشک‌کردن، تبخیر و تغلیظ و...) |
کاظم خاوازی معاون وزیر و رئیس سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی با بیان اینکه در ۱۵ سال آینده نیاز بشر به آب انرژی و مواد غذایی به ترتیب 30، 50 و 50 درصد بیشتر خواهد شد گفت به دلیل فعالیت‌های بشری در کمیت و کیفیت منابع آب نیز تغییرات آب و هوایی در کره زمین دستیابی به برنامه و عوامل تولید روزبه‌روز محدودتر می‌شود این دو عامل در کنار هم تأمین غذای سالم و کافی را نامطمئن‌تر می‌سازد.
وی ادامه داد: امروزه در اغلب کشورهای تولیدکننده محصولات کشاورزی دنیا و به‌ویژه ایران بیشتر توجه و فعالیت‌های علمی و اجرایی و نیمه تولید که اتفاق موجب فشار و نهادهای تولید و کاهش کمی و کیفی آن است متمرکز بوده و نیمه دوم مغفول مانده است؛ با مدیریت ضایعات محصولات کشاورزی می‌توان بخش عظیمی از محصولات تولیدشده را به چرخه مصرف بازگرداند.
انتهای پیام/4084/
انتهای پیام/