با استرس فصل امتحان چه کنیم؟

سارا امیری، گروه اجتماعی خبرگزاری آنا- هنگاهی که دانش آموزان نسبت به توانایی‌‌ها، استعداد، هوش و ... خود دچار تردید شوند، حسی به نام «اضطراب» در آنها ایجاد می‌شود که شاید این حس را اکثر ما در طی سال‌های تحصیل و یا شرایط مختلف زندگی تجربه کرده باشیم. نتایج تحقیقاتی که توسط دانشگاه علوم پزشکی زاهدان روی 930 دانش آموز (دختر و پسر) انجام شده، نشان می‌دهد 42.8 درصد دانش آموزان یعنی حدود 400 نفر دچار اضطراب امتحان می‌شوند. هم‌چنین یافته‌های این تحقیق ثابت کرده است این حس در دختران شایع‌تر از پسران است.

دانش آموزان در فصل امتحان به خصوص امتحانات نهایی دچار اضطراب می‌شوند، وجود اندکی اضطراب در آنها طبیعی است اما گاهی این میزان از حد طبیعی تجاوز می‌کند و علاوه بر دانش آموز، والدین را نیز دچار نگرانی می‌کند به همین دلیل مسئولان مدرسه و والدین قبل از آغاز امتحانات باید راه‌های غلبه بر این حس را به دانش آموزان بیاموزند و آنها را با توانایی‌هایشان بیشتر آشنا کنند.

والدین دانش آموزان را در شرایط استرس‌زا قرار ندهند

دکتر حمید فرزادی، روانشناس بالینی در گفت‌و‌گو با خبرنگار آنا می‌گوید: اضطراب از امتحان نوعی اضطراب عملکردی است که به مقدار زیادی به فضای عاطفی، روانی و تعاملی دانش آموز با خانواده و محیط مدرسه بستگی دارد. در برخی مواقع انتظارات خانواده‌ها از دانش آموزان کمالگرانه می‌شود به گونه‌ای که می‌خواهند فرزندشان تحت هر شرایطی بهترین نمره را کسب کنند این در حالیست که ابتدا والدین باید شرایط تحصیلی و روحی دانش آموز را در نظر بگیرند.

وی می‌افزاید: در برخی موارد نیز والدین فرزندانشان را در مدارس نمونه دولتی، غیرانتفاعی، تیزهوشان و ... ثبت نام می‌کنند که تحصیل در این گونه مدارس موجب افزایش فشار تحصیلی و یا ایجاد احساس رقابت شدید در آنها می‌شود که این امر نیز به خودی خود موجب افزایش اضطراب و تاثیر سوء بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان می‌شود.

دانش آموزان را وارد رقابت نکنید

متاسفانه در برخی مواقع انتظارت خانواده‌ها از دانش آموزان برای کسب نمره مناسب در امتحان به یک اجبار تبدیل می‌شود به گونه‌ای که به جای تشویق و فراهم آوردن فضای مناسب و آرامبخش برای تحصیل به صورت مداوم آنها را سرزنش می‌کنند و یا آنها را با سایر کودکان و هم سالان فامیل مقایشه می‌کنند.

فرزادی در این خصوص می‌گوید: خانواده‌ها باید با ایجاد رقابت و قضاوت کردن، فضایی را فراهم کنند تا فرزندشان با آنها تعامل داشته باشند و بتوانند نیازهای خود را مطرح کنند. برای مثال از آنها سوال کنند برای داشتن آرامش و تمرکز تمایل دارند در چه فضایی قرار بگیرند و چه امکاناتی را در اختیار داشته باشند؟

وی هم‌چنین معتقد است دانش آموزان در فصل امتحانات باید در فضای پذیرنده عاطفی – جسمانی باشند و مدیریت این مساله بر عهده والدین است.

ضرورت توجه به تمام نیازهای کودکان در فصل امتحانات

برخی خانواده‌ها در زمان امتحانات شرایطی همانند حکومت نظامی را در فضای خانه ایجاد می‌کنند برای مثال مهمانی‌ها، رفت‌و‌آمد اقوام به منزل، تماشای تلویزیون، فعالیت خارج از مطالعه درس و ... را ممنوع می‌کنند این در حالیست که این فضا نه تنها شرایط مطلوبی برای مطالعه و آماده شدن برای امتحان نیست بلکه اضطرابی را در فرد ایجاد می‌کند که می‌تواند موجب افت تحصیلی شود.

فرزادی، عضو انستیتو روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در این باره می‌گوید: خانواده‌ها نباید در ایام امتحانات روند طبیعی زندگی دانش آموزان را دچار اختلال کنند بلکه باید فضا به‌ گونه‌ای باشد که دانش آموز ضمن مطالعه درس در میهمانی‌ها حضور داشته باشد، به تماشای تلویزیون بنشیدند و ... زیرا این امر موجب افزایش شادابی و قدرت تمرکز وی می‌شود.

اما مقابله با اضطراب ناشی از امتحان تنها نیازمند حمایت‌های روانی نیست بلکه باید به تغذیه دانش آموزان نیز توجه کرد تا آنها بتوانند با نیروی بدنی مناسب بر استرس، اضطراب و عوارض ناشی از آن غلبه کنند.

تغذیه در مقابله با استرس موثر است

دکتر کوروش جعفریان، متخصص تغذیه و رژیم غذایی در این باره به خبرنگار آنا می‌گوید: به دانش آموزان توصیه می‌شود در ایام امتحانات رژیم غذایی خود را تغییر ندهند، زیرا هر گونه تغییری موجب افزایش استرس و اضطراب ناشی از امتحان می‌شود.

وی مصرف میوه و سبزیجات را در ایام امتحانات برای کاهش اضطراب ضروری دانست و یادآور شد: مصرف و میوه و سبزی تازه از جمله آووکادو به دلیل دارا بودن پتاسیم و اسید چرب موجب افزایش مقاومت بدن در برابر استرس می‌شود، اما افراد اگر دسترسی به این میوه را ندارند می‌توانند موز، پرتغال، کیوی و خربزه مورد استفاده قرار دهند.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با تاکید براینکه مصرف ویتامین‌های مانند E و B در کاهش استرس و اضطراب موثر است، یادآور شد: هم‌چنین به دانش آموزان توصیه می‌شود از مصرف مواد غذایی استرس‌زا مانند نوشابه و فست فود به شدت خودداری کنند.

با این تفاسیر می‌توان گفت، استرس و اضطراب ناشی از امتحان در تمام دانش آموزان امری طبیعی است اما با توجه به نیازهای روحی، روانی و تغذیه‌ای آنها می‌توان این استرس را به حداقل رساند تا آنها بتوانند در امتحانات به نتیجه مطلوبی دست پیدا کنند.