کاهش ۲۶ درصدی زباله‌های روستایی در مازندران؛ نیروگاه ۴۵۰ تُنی زباله‌سوز، محیط‌زیست را نجات می‌دهد؟

خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ براساس آخرین آمار و اطلاعات اخذ شده، در استان مازندران مجموعه‌ای شامل ۳۱ مرکز دفن زباله وجود دارد که تمام این مراکز، شناسنامه‌دار و تحت مدیریت شهرداری‌های مربوطه قرار دارند.

از این تعداد، دو مرکز به دلیل رأی قضایی، فعالیت خود را به طور موقت متوقف نموده‌اند و در حال حاضر فعال نمی‌باشند. استان مازندران بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، در قالب برنامه جامع پسماند، در سنوات گذشته وزارت کشور آن را به هشت پهنه عملیاتی تقسیم‌بندی کرده است.

هریک از این پهنه‌ها، مسئولیت مدیریت پسماندهای تولیدی در شهرها و روستاهای اقماری منطقه خود را بر عهده دارند و بخشی از اقدامات مربوطه در گذشته انجام شده است که با تدبیر جناب آقای استاندار، تکمیل این پروژه‌ها در دستورکار قرار گرفته است.

در فاز نخست، تمامی پروژه‌های محوری با هدف بازطراحی، بازسازی و اورهال (Overhaul) در حال انجام می‌باشد و زمان‌بندی مشخصی برای تکمیل این چرخه تعیین شده است.

در فاز دوم، تلاش شده با بهره‌گیری از سیستم‌های نوین و روزآمد، دفن زباله را به حداقل میزان ممکن برسد و پس از انجام مراحل، در یک برنامه زمانی مشخص و با تأمین منابع مالی مورد نیاز، این سایت‌ها را تعطیل شوند.

اقدامات روتین و عملیات اصلاح و ساماندهی سایت‌ها به شهرداری‌ها ابلاغ شده و انتظار می‌رود شهرداری‌ها در اجرای آنها، همکاری مستمر و فعال داشته باشند.

آنا: با توجه به گفت‌و‌گو با علی‌اکبر عالیشاه دادستان استان مازندران که پایان اسفندماه را برای تعیین تکلیف نهایی پروژه نیروگاه زباله‌سوز ساری تعیین کرده‌اند، پروژه همچنان اولویت اصلی مدیریت پسماند مازندران است و چه تضمین‌هایی برای رفع نگرانی زیست‌محیطی مردم استان ارائه می‌شود تا نگرانی‌ها مرتفع شود؟

مقیمی: صدالبته اینگونه خواهد بود و پروژه نیروگاه زباله‌سوز ۴۵۰ تُنی ساری پروژه محوری مدیریت پسماند استان مازندران است و روند اجرایی آن در سال‌های گذشته مطلوب نبوده و با روی کار آمدن دولت چهاردهم و پیگیری‌های شخص دکتر یونسی رستمی استاندار مازندران ایشان راساً یک کارگروه ویژه فنی و اجرایی تشکیل داده‌اند که جلسات آن به صورت هفتگی با ریاست استاندار مازندران برگزار می‌شود.

پیشرفت‌ها و تضمین‌ها

تجهیزات وارداتی: با پیگیری‌های مستمر استاندار مازندران همراه با تیم مدیریتی، بخش اعظم تجهیزات وارداتی از چین در فروردین‌ماه امسال وارد محل پروژه شد و اکنون تمامی تجهیزات وارداتی انجام شده و میزان پیشرفت بخش نصب و راه‌اندازی تجهیزات از ۸۴ درصد به ۹۸ درصد رسیده است.

وضعیت خطوط تفکیک: خط شماره یک تفکیک به بهره‌برداری رسیده و در حال حاضر کوره شماره یک در مرحله کیورینگ (تست راه‌اندازی مرحله‌ای دما) قرار دارد و خط شماره دو نیز با پیشرفت ۷۰ درصدی در حال اجرا است.

زیرساخت‌ها و ابنیه: پیشرفت بخش ابنیه از حدود ۹۰ درصد به ۹۷ درصد رسیده و تأسیسات زیربنایی شامل راه دسترسی، آب پایدار و برق، با دستور مستقیم استاندار مازندران تکمیل شده و مشکلی از این بابت وجود ندارد.

پیش‌تصفیه آب: سیستم پیش‌تصفیه آب نیز با سرعت خوب و با تخصیص منابع مالی از تهران توسط استاندار مازندران به سرانجام خوبی رسیده است.

تمام هم و غم مجموعه مدیریتی استان مازندران تسریع روند اجرایی برای افتتاح به‌موقع نیروگاه برای پذیرش زباله است و این امر، طبق برنامه‌ریزی دفتر دکتر عالیشاه دادستان مازندران و پیگیری مستقیم استاندار مازندران، ان‌شاءالله به زودی اتفاق خواهد افتاد.

این مجموعه قابلیت مدیریت ۴۵۰ تن زباله تولیدی استان را خواهد داشت و در مدیریت پسماند نقش بسزایی ایفا می‌کند.

راهبرد تفکیک زباله از مبدأ و برنامه‌های سال آینده

آنا: با وجود تأکید بر این پروژه، سوال اصلی همچنان بر تفکیک زباله از مبدأ متمرکز است. درصد تحقق این امر در استان مازنداران، خصوصاً در شهر‌های بزرگ (مانند ساری) چقدر بوده و سازمان پسماند چه برنامه اجرایی و ضمانت اجرایی جدیدی برای افزایش چشمگیر این درصد در سال آینده دارد و برنامه شما برای سال آینده چیست؟

مقیمی: کاهش تولید و تفکیک از مبدأ نخستین حلقه اجرایی در مدیریت پسماند است؛ هرچه پسماند کمتری تولید شود، هزینه مدیریت کمتر و آلودگی زیست‌محیطی کاهش می‌یابد.

اقدامات سازمان پسماند (در کمتر از یک سال): دستورالعمل‌های اجرایی تفکیک از مبدأ را به شهرداری‌ها و با محور اداره‌کل روستایی به دهیاری‌ها ابلاغ کرده‌ایم.

عدم موفقیت روش‌های مرسوم شهری: روش‌های مرسوم تفکیک از مبدأ در مناطق شهری (آموزش چهره به چهره، کانکس‌های بازیافت، اپلیکیشن‌ها و اهدای مشوّق) موفقیت مطلوب سازمان را به همراه نداشته‌اند که زمانبر و هزینه‌بر است و سال‌ها به طول می‌انجامد.

رویکرد وحدت رویه: فلسفه سازمان پسماند مازندران، برقراری وحدت رویه فنی و جلوگیری از تصمیم‌گیری‌های جزیره‌ای است، بر این اساس، طرح هماهنگ تفکیک از مبدأ در سطح استان مازندران کلید خورده است.

وضعیت کنونی تفکیک: در حال حاضر حدود نیمی از شهر‌های استان مازندران تفکیک از مبدأ را به صورت روتین انجام می‌دهند.

اولویت‌دهی به روستاها: توجه ویژه‌ای به بخش روستایی شده است، چراکه حدود یک‌سوم زباله تولیدی استان در مناطق روستایی است.

اجرای «پسماند صفر» روستایی: با دستور استاندار مازندران، سیاست اجرای «پسماند صفر» در روستا‌های استان در دستور کار قرار گرفته است.

دهیاران آموزش‌های تخصصی دیده‌اند و ستاد‌های راهبردی (شهرستانی، بخشی و روستایی) زیر نظر ستاد راهبردی ریاست استاندار مازندران تشکیل شده‌اند.

آمار کاهش زباله: براساس آمار اداره‌کل روستایی استانداری مازندران، طرح کاهش زباله در حدود یک‌هزار و ۴۷۳ روستا اجرا شده و پایش‌ها نشان می‌دهد که مقدار زباله‌های این روستا‌ها حدود ۲۶ درصد کاهش یافته است.

هدف نهایی: هدف نهایی تکمیل موفقیت‌آمیز پروژه‌های مهندسی در سایت‌های مدیریت پسماند با تکنولوژی‌های روزآمد و استاندارد است تا میزان دفن زباله به صفر برسد، امیدوارم با همین روند پیش برویم تا بتوانیم بخش عمده‌ای از پسماندها را مدیریت کنیم و در کنار آن، پروژه‌های مهندسی را نیز به سرانجام برسانیم تا در مقصد، یعنی در سایت‌های مدیریت پسماندمان، ان‌شاءالله بتوانیم از تکنولوژی‌های روزآمد و استاندارد برای مدیریت پسماندهای تولیدی استفاده کنیم و با تکمیل چرخه مدیریت پسماند به روزی برسیم که میزان دفن زباله را بتوانیم به صفر برسانیم.

آنا: چند سایت پساب غیراستاندارد در استان مازندران فعال هستند و در قبال سایت قدیمی که قرار بود تبدیل به مرکز ساماندهی شوند، دقیقاً چه اقدام فوری برای جلوگیری از آلودگی منابع آب و خاک در آنجا صورت گرفته است؟

مقیمی: براساس پایش‌هایی که انجام دادیم و آماری که از شهرداری‌ها گرفتیم، ۳۱ مرکز دفن زباله در استان مازندران داریم که این‌ها شناسنامه‌دار هستند و تحت مدیریت شهرداری‌ها قرار دارند و از این ۳۱ مرکز، دو مراکز به‌دلیل رأی قضائی توقف فعالیت دریافت کرده‌اند و و فعال نیستند و سایر مراکز براساس پهنه‌بندی عملیاتی که در آن، براساس برنامه جامع پسماند استان مازندران در سنوات گذشته توسط وزارت کشور تأیید شده، استان مازندران را به هشت پهنه عملیاتی تقسیم کرده‌ایم.

در هر پهنه، یک پروژه محوری وجود دارد که مسئولیت مدیریت پسماندهای تولیدی در شهرها و روستاهای اقماری آن پروژه را به دوش می‌کشد.

یک بخشی از کار در سنوات گذشته انجام شده بود که با تدبیر جناب آقای استاندار مازندران، تکمیل این پروژه‌ها در دستورکار ما قرار گرفته است.

در فاز نخست، این پروژه‌های محوری همگی بازطراحی، بازآمد و بازسازی (Overhaul) می‌شوند و در یک مدت زمان مشخصی این چرخه در آن‌ها تکمیل خواهد شد.

فاز دوم کار ما این است که بتوانیم با به‌کارگیری سیستم‌های روزآمد، دفن زباله را به حداقل برسانیم و در کنار آن بعد از اینکه این مراحل انجام شد، ان‌شاءالله این سایت‌ها را طی یک برنامه زمانی مشخص که بسیار هزینه‌بر است و منابع مالی باید تأمین شود تعطیل کنیم.

اما چیزی که مشخص است اینکه اقدامات روتین که برای ساماندهی سایت‌ها بوده، به شهرداری‌ها ابلاغ شده است و شهرداری‌هایی که در مرکز دفن زباله دارند.

دو سایت دفن پسماند غیراستاندارد در استان مازندران تعطیل شد

آنا: براساس استانداردهای مورد تأیید سازمان حفاظت محیط زیست ما اقدامات حداقلی نگهداری در حوزه مدیریت پسماند که به صورت ابلاغ در اختیار شهرداری‌ها قرار می‌گیرد، شامل چه مواردی است؟

‍مقیمی: این اقدامات شامل استفاده روزانه از خاک پوششی، آهک‌پاشی، سم‌پاشی، ایجاد زهکش برای مدیریت شیرآبه و روان‌آب‌های سطحی و سایر اقداماتی که هدف آنها کاهش آلودگی است.

این فعالیت‌ها توسط همکاران ما در اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان مازندران پایش می‌شود و درراستای وظایف نظارتی، برنامه‌ریزی و اجرا می‌‌شود و ما به‌عنوان بازوی فنی شهرداری‌ها، موارد فنی و اجرایی را ابلاغ می‌‌کنیم و انتظار داریم که شهرداری‌ها به‌عنوان بازوان اجرایی و مدیریت اجرایی پسماند، این موارد را در دستورکار خود قرار دهند.

آنا: دررابطه با سایت‌های دفن پسماند غیراستاندارد در استان مازندران، تنها دو سایت دفن پسماند غیر استاندارد در استان مازندران وجود دارد؟

مقیمی: بله. دو سایت دفن پسماند غیراستاندارد در استان مازندران وجود داشت که به دلیل تعارضا اجتماعی با دستور قضائی، فعالیت آن‌ها فعلاً متوقف شده است.

یکی از این سایت‌ها در سال‌های گذشته که با مشکلات مربوط به مسائل اجتماعی و زیست‌محیطی مواجه بوده است، به‌دلیل دستور قضائی در حال حاضر تعطیل است.

در پروژه‌های جاری، تلاش می‌شود که یکی از این سایت‌ها در ساری در صورت حل کامل مشکلات با موضوع زباله‌سوز، به صورت مدیریت شده بسته شود.

سایت مستقر در بابل هم در مرحله اصلاح و تصفیه شیرآب قرار دارد و قرارداد مربوط در حال امضاست و اقدامات اصلاحی ازجمله پاکسازی سایت، در حال انجام است تا هم نظرات مرجع قضائی و هم دیدگاه‌های حفاظت محیط زیست در این زمینه رعایت شود.

همکاران من در شهرداری بابل نیز به جد پیگیر این موضوع هستند و در تلاشند در کوتاه‌ترین زمان ممکن، ضمن حمایت فنی، کمک‌های لازم را درراستای بهبود وضعیت این سایت ارائه کنند.

آنا: در صورت بروز موانع فنی یا نقص در نیروگاه‌های زباله‌سوز استان مازندران برنامه‌ریزی شده که پروژه‌های جایگزین در سایر پهنه‌ها، به‌خصوص در فصل‌های پرگردشگر، توسعه یابند؟

مقیمی: همانگونه که گفتم برنامه جامع عملیاتی داریم که باید به آن وفادار باشیم و این برنامه براساس نقشه راه جامع و قانونی است که شامل هشت پروژه محوری است و هدف آن ارتقای ظرفیت، بازسازی تجهیزات و بازطراحی مجدد با ظرفیت مناسب است تا در صورت بروز نقص فنی در زباله‌سوزهای موجود، راهکاری جایگزین و پیشگیرانه بتوان ارائه کرد و اگر به هر دلیلی نیروگاه زباله‌سوز به نقص فنی خورد پروژه‌های جایگزین را فعال کنیم.

پرسش: چه توصیه‌ای به استان‌ها در زمینه مدیریت تولید زباله و تفکیک از مبدأ دارید؟

مقیمی: از دغدغه‌مندی شما سپاسگزارم و از تمامی هم‌استان‌ها درخواست می‌‌کنیم که با همکاری و کمک در مدیریت تولید زباله و اجرای عملیات تفکیک از مبدأ، نقش جدی در کاهش هزینه‌های مدیریت پسماند ایفا کنند.

هر حرکت کوچک و به ظاهر ساده، هر درصد تفکیک، در مقیاس کلان استان مازندران می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش هزینه‌ها و شتاب‌بخشی به روند اجرای پروژه‌های زیست‌محیطی داشته باشد.

این اقدامات، هرچند ساده و شاید در نگاه اول کوچک باشد، اما در مجموع، نقش مهمی در بهبود کارایی و کاهش هزینه‌ها خواهند داشت.

آنا: این اقدامات چه تأثیری در فرآیند‌های اجرایی و پروژه‌های ملی دارد؟

مقیمی: همانطور که اشاره شد، همین حرکات کوچک و اقدامات روزمره، می‌تواند در کاهش هزینه‌ها، تسریع در روند پروژه‌ها و بهبود وضعیت زیست‌محیطی نقش موثری ایفا کند.

در نتیجه، اثربخشی این اقدامات در سطح کلان و کلی، بسیار مهم و حیاتی است و به عنوان عاملی کلیدی در پیشبرد برنامه‌های توسعه پایدار و محافظت از محیط زیست محسوب می‌شود.

آنا: چه نکاتی در اجرای این اقدامات باید مورد توجه باشد؟

مقیمی: باید توجه داشت که درک اهمیت تفکیک و مدیریت زباله توسط افرادی که این فرآیند را انجام می‌دهند، نقش مهمی دارد و باید آموزش‌های لازم و اطلاع‌رسانی‌های مناسب در این زمینه صورت گیرد. همچنین، همکاری منسجم و هماهنگ می‌تواند تضمین‌کننده موفقیت در اجرای هر چه بهتر این فرآیند‌ها باشد.

آنا: و سخن پایانی...

مقیمی: از تمام همکاران، مدیران و مسئولان درخواست می‌شود که با اتحاد و همت مضاعف، در اجرای دقیق و گسترده تفکیک زباله از مبدا، ما را در کاهش هزینه‌های مدیریت پسماند یاری دهند.

همکاری مطلوب و تعهد همگانی، موتور رشد و پیشرفت پروژه‌های زیست‌محیطی است.