رژیم غذایی و التیام زخمهای پیش از تولد
مجموعه گستردهای از پژوهشها نشان دادهاند که چنانچه مادران در دوران بارداری دچار استرس شوند، فرزندان آنها ممکن است دچار مشکلات روانی و رشدی پایدار شوند. براساس گزارش «ساینس دیلی» (science daily)، اکنون گروهی از پژوهشگران ایتالیایی نشان دادهاند که تغییرات بیولوژیکی ناشی از رژیم غذایی «کتوژنیک» ممکن است به فرزندان کمک کند تا از اثرات طولانیمدت استرس دوران جنینی رهایی یابند.
رژیم کتوژنیک
طبق آنچه در سایت «کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده آمریکا» (NIH) آمده است، رژیم کتوژنیک عمدتا شامل مصرف بالای چربی، میزان متوسطی پروتئین و مصرف بسیار کم کربوهیدرات است. توزیع درشتمغذیها در این رژیم معمولا به صورت زیر است:
۵۵ تا ۶۰ درصد چربی، ۳۰ تا ۳۵ درصد پروتئین و ۵ تا ۱۰ درصد کربوهیدرات.
بهعنوان مثال، در یک رژیم غذایی روزانه که ۲۰۰۰ کیلوکالری انرژی فراهم میکند، میزان مجاز کربوهیدرات حدود ۲۰ تا ۵۰ گرم در روز خواهد بود.
این رژیم با کاهش چشمگیر مصرف کربوهیدرات و افزایش دریافت چربی و پروتئین، بدن را وارد حالت متابولیکی به نام کتوز میکند؛ در این حالت، بدن به جای کربوهیدرات، از چربی به عنوان منبع اصلی سوخت استفاده میکند.
هدف اصلی رژیم کتوژنیک، کاهش چربی کل بدن و بهبود سلامت متابولیک است. پژوهشهای اخیر نشاندهنده فواید احتمالی این رژیم در کاهش خطر برخی بیماریهاست؛ از جمله دیابت نوع ۲، چربی خون بالا، بیماریهای قلبی و سرطان.
روش پژوهش
موشهای باردار در هفته آخر بارداری تحت استرس قرار گرفتند. پس از تولد، فرزندان آنها در ۲۱ روزگی از شیر گرفته شدند و سپس به دو گروه رژیم غذایی کنترل و رژیم غذایی کتوژنیک تقسیم شدند. در سن ۴۲ روزگی، این حیوانات برای ارزیابی انواع کمبودهای ناشی از استرس مانند کاهش تعاملات اجتماعی یا عدم علاقه به محیط اطراف (آنهِدونیا) مورد آزمایش قرار گرفتند.
نتایج
حیواناتی که رژیم کتوژنیک دریافت کردند، تفاوتهای قابل توجهی نسبت به گروه کنترل نشان دادند؛ مانند اینکه مدت زمان طولانیتری را به نظافت (Grooming) خود اختصاص داده و رفتارهای اجتماعی بیشتری از خود بروز دادند. در گروهی که رژیم غذایی معمولی داشتند، ۵۰ درصد از موشهای متولد شده از مادرانی که در دوران بارداری تحت استرس قرار گرفته بودند، در مراحل بعدی زندگی دچار مشکلات مرتبط با استرس شدند؛ اما در گروه رژیم غذایی کتوژنیک تنها ۲۲ درصد از نرها و ۱۲ درصد از مادهها دچار این مشکلات شدند.
در مطالعات پیشین نشان داده شده است که رژیم کتوژنیک انواعی از تغییرات بیولوژیک از جمله بهبود کارایی میتوکندریها و دگرگونی در تعادل هورمونی را ایجاد میکند. میتوکندریها اندامکهایی درون سلول هستند که انرژی تولید میکنند.
دکتر «آلشیا مارچسین» (Alessia Marchesin) از «دانشگاه میلان» (University of Milan)، پژوهشگر اصلی این پژوهش، میگوید: «ما دریافتیم که تغذیه موشهای جوان با رژیم کتوژنیک؛ یعنی رژیمی با چربی بالا و کربوهیدرات بسیار پایین، بلافاصه پس از قطع شیر مادر، تقریبا به طور کامل آنها را از اثرات ماندگار استرسی که پیش از تولد تجربه کرده بودند، محافظت کرد. این رژیم مانند سپری برای مغزهای در حال رشد آنها عمل کرد و مانع از شکلگیری مشکلات اجتماعی و انگیزشی شد».
او در ادامه میگوید: «این یافته مهم است؛ زیرا راهی ساده برای جلوگیری از بروز اختلالات خلقی و اجتماعی پیشنهاد میدهد که اغلب در ناملایمات دوران کودکی ریشه دارند. به جای انتظار برای ظهور علائم و سپس درمان با داروهایی که بسیاری از آنها عوارض جانبی دارند، شاید روزی بتوانیم از خاصیت درمانی مداخلات تغذیهای در اوایل زندگی بهره ببریم تا از بروز کامل بیماری جلوگیری کنیم. همچنین دریافتیم که نرها و مادهها از مسیرهای زیستی متفاوتی سود بردند؛ نرها با کاهش التهاب و مادهها با تقویت دفاعهای آنتیاکسیدانی. این امر نشان میدهد میتوانیم چنین مداخلات تغذیهای را به صورت شخصیسازی شده و دقیق طراحی کنیم».
روانپزشکی تغذیهای
دکتر «آنیکو کوروسی» (Aniko Korosi)، دانشیار «دانشگاه آمستردام» (University of Amsterdam)، که در این پژوهش شرکت نداشته است؛ در مورد آن میگوید: «این کار به خوبی به حوزه نوپای روانپزشکی تغذیهای کمک میکند. نقش تغذیه در تنظیم سلامت روان روز به روز بیشتر مورد توجه قرار میگیرد و پتانسیل آن در این حوزه بیش از پیش شناخته میشود. با این حال، پرسشهای مهمی در این حوزه باقی مانده است؛ از جمله اینکه کدام مواد مغذی، در چه زمانی و برای چه کسانی در تنظیم سلامت روان موثر است. این پژوهش به طرز جالبی نشان میدهد که خطر رفتارهای تغییر یافته ناشی از استرس پیش از تولد میتواند با رژیم کتوژنیک پس از قطع شیر مادر تعدیل شود. جالب خواهد بود که فرآیندهای بیولوژیکی دخیل در این اثرات مفید را بیشتر بررسی کنیم و ببینیم آیا این اثرات وابسته به جنسیت هستند یا خیر».
انتهای پیام/