اقتصاد قرآنی؛ تولید داخلی چگونه سیطره کفار بر ذخایر امت را بر هم میزند؟
خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ در عصر حاضر، جوامع اسلامی با چالشهای استراتژیکی مواجه هستند که از پیچیدگیهای ژئوپلیتیک و راهبردهای نوین دشمنان نشئت میگیرد. یکی از بارزترین این راهبردها، سناریوی موسوم به «نه جنگ، نه صلح» است که با هدف ایجاد رکود، فرسایش درونی و جلوگیری از حرکت رو به رشد و تعالی این جوامع بهخصوص در بستر انقلاب اسلامی طراحی و اجرا میشود.
این وضعیت نامتعین که در آن نه نبرد آشکار و تمامعیار وجود دارد و نه صلح پایدار و ثباتبخش، فضایی از اضطراب مستمر، عدم قطعیت و فرسایش تدریجی ظرفیتها را رقم میزند. هدف غایی این رویکرد، تضعیف اراده جمعی، ایجاد شکافهای اجتماعی و ممانعت از تحقق اهداف عالیه تمدنساز اسلامی است.
در مواجهه با این معضل استراتژیک، آموزههای غنی اسلام، راهکارهایی بنیادین و مبتنی بر وحی ارائه میدهد که نهتنها پاسخگوی چالشهای کنونی است، بلکه مسیر حرکت به سوی آیندهای روشن را نیز ترسیم میکند. این راهکارها، ریشه در مبانی اصیل توحیدی، توکل و توسل به قدرت لایزال الهی دارد.
آیه شریفه «فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ» نهتنها یک توصیه اخلاقی، بلکه یک اصل استراتژیک است که مؤمنان را به اقدام قاطع پس از تصمیمگیری و سپس اتکای کامل بر خداوند متعال فرامیخواند. این توکل، نه به معنای انفعال و دست کشیدن از تلاش، بلکه پشتوانهای معنوی برای پایداری در مسیر جهاد و مقاومت است.
سیره عملی پیامبر اکرم صلیالله علیه و آله و سلم و امیرمؤمنان حضرت علی علیهالسلام تجلیبخش این رویکرد الهی است.
دوران حاکمیت حقیقی اسلام، هرچند کوتاه اما پربار، شاهد جهاد مستمر و بیوقفه با دشمنان بیرونی (کفار) و داخلی (منافقین) بود، این دو پیشوای بزرگ، الگوی کاملی از مدیریت جهادی را به نمایش گذاشتند که در آن، کار و تلاش بیوقفه، استقامت در راه حق، صبر بر مشکلات و ورع (پارسایی) از ارکان اساسی محسوب میشد.
فرمایش امیرالمؤمنین علیهالسلام «العمل العمل، ثم النهایة النهایة، والاستقامة الاستقامة، ثم الصبر الصبر، والورع والورع! ان لکم نهایة فانتهوا الی نهایتکم» نهتنها یک موعظه اخلاقی، بلکه دستورالعملی جامع برای مدیریت بحرانها و حرکت به سمت اهداف است.
حتی در دوران عدم تصدی مستقیم حکومت، ایشان با فعالیتهای سازنده و خدمترسانی به مردم، روحیه کار و تلاش جهادی را زنده نگه داشتند که این خود درس بزرگی برای دوران کنونی است.
یکی از محوریترین راهبردهای مقابله با سناریوی «نه جنگ، نه صلح» و فعالسازی ظرفیتهای داخلی، استفاده از ظرفیت بیبدیل جوانان است، این ظرفیت عظیم با الهام از تجربیات دوران آغازین انقلاب اسلامی و سیره بزرگان، میتواند کانونهای مذهبی مانند مساجد را به پایگاههای تربیت نیروی جهادی و متخصص تبدیل کند.
مشارکت جوانان نهتنها موجب حل مسائل و پیشرفت در حوزههای مختلف میشود، بلکه سد محکمی در برابر یأس و ناامیدی ایجاد میکند. این جوانان با تکیه بر ویژگیهای الهی که در آیه ۵۴ سوره مائده تبیین شده است – یعنی محبت متقابل با خداوند، تواضع در برابر مؤمنان، صلابت در برابر کفار و جهاد مستمر در راه خدا ـ میتوانند نقشآفرینان کلیدی در تحولات آینده و زمینهساز ظهور باشند.
در کنار فعالسازی جوانان، حمایت از تولید داخلی و حفاظت از انگیزه تولیدگران، از دیگر ستونهای اصلی مقاومت اقتصادی و خودکفایی است. چابکسازی فرآیندها، تسهیل صدور مجوزها، جلوگیری از واردات بیرویه و رفع موانع موجود، از جمله اقداماتی است که میتواند روحیه تولیدکنندگان را تقویت کرده و اقتصاد کشور را در برابر فشارهای خارجی مصون سازد.
وجود مدیران خسته و کمانگیزه که امام محمدباقر علیهالسلام از تنبلی و بیحوصلگی برحذر داشتهاند، یکی از آفات جدی در این مسیر است، بنابراین سپردن امور به جوانان مؤمن، باانگیزه و پرتلاش، ضامن پویایی و پیشرفت است.
خبرنگار آنا با هدف تحلیل بیانات مهم اخیر مقام معظم رهبری در دیدار اعضای هیئت دولت با ایشان گفتوگویی را با حجتالاسلام احمد پناهیان پژوهشگر، مدرس حوزه و دانشگاه، کارشناس مسائل دینی و بنیانگذار و پایهگذار مؤسسه تحقیقاتی علمی رهپویان شهدا و مؤسسه فرهنگی فخرالائمه(ع) ترتیب داده است.
بخش دوم گپ و گفت آنا با پناهیان در پی میآید: (بخش نخست را اینجا بخوانید)
تلاش دشمن برای بازداشتن جوامع اسلامی از مسیر رشد و تعالی
آنا: براساس بیانات مقام معظم رهبری یکی از ضررها و خطرهای کشور همین حالت «نه جنگ، نه صلح» است. با توجه به اهمیت غلبه روحیه کار و تلاش بر این وضعیت، تبیین دین اسلام برای ایجاد انگیزه و همت در جامعه در شرایط «نه جنگ، نه صلح» چگونه است و چه راهکارهایی را پیشنهاد میکنید؟
پناهیان: در مواجهه با راهبردهای تحمیلی دشمنان بر جوامع اسلامی، بهخصوص سناریوی «نه جنگ، نه صلح»، اسلام راهکارهای مشخص و مبتنی بر مبانی وحیانی ارائه میدهد.
این وضعیت استراتژیک توسط دشمنان بهمنظور بازداشتن جوامع اسلامی از مسیر رشد و تعالی و ایجاد اضطراب و نگرانی طراحی شده است.
اسلام در پاسخ به این چالش راهکارهای مشخص و روشنی دارد، اسلام بر ارکان توکل و توسل به خداوند متعال تأکید میورزد؛ همانگونه که در آیه شریفه «فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ» (پس هنگامی که تصمیم گرفتی، بر خدا توکل کن) بیان شده، یعنی وقتی تصمیمی اتخاذ کردی، با توکل به خداوند متعال پیش برو.
این رویکرد، ریشه در سیره عملی پیامبر اکرم صلیالله علیه و آله و سلم و امیرالمؤمنین حضرت علی علیهالسلام دارد که تمام دوران حیاتشان، عرصه جهاد و مبارزه با دشمنان، اعم از بیرونی (کفار) و درونی (منافقین) بوده است.
پیامبر اسلام صلیالله علیه و آله و سلم مسئولیت مبارزه با کفار را برعهده داشتند و امیرالمؤمنین حضرت علی علیهالسلام نیز در برابر منافقین صفآرایی میکردند.
این مسئولیت دوگانه، نشاندهنده گستره مدیریتی اسلام در دوران کوتاه حاکمیت حقیقی آن است که حدود ۱۵ سال، از بعثت تا پایان دوران حکومت ظاهری پیامبر اسلام صلیالله علیه و آله و سلم و امیرالمؤمنین حضرت علیهالسلام را شامل میشود.
یعنی کل حیات مدیریتی اسلام (بعد از امیرمؤمنان اجازه ندادند اسلام به معنای واقعی کلمه حکومت کند) و تاکنون اجازه ندادهاند اسلام ناب محمدی صلیالله علیه و آله و سلم حاکمیت واقعی پیدا کند.
در این بستر و دوران کوتاه (تقریباً ۱۵ ساله) نبی مکرم اسلام صلیالله علیه و آله و سلم و امیرمؤمنان حضرت علی علیهالسلام مدام در جنگ بودند و در آن شرایط علیهالسلام میفرمایند: «العمل العمل، ثم النهایة النهایة، والاستقامة الاستقامة، ثم الصبر الصبر، والورع والورع! ان لکم نهایة فانتهوا الی نهایتکم.» (کار کنید و کار کنید و آن را به پایانش رسانید و در آن پایداری کنید، آن گاه شکیبایی ورزید و پارسا باشید) که توسط امیرالمؤمنین حضرت علی علیهالسلام مورد تأکید قرار گرفته، بیانگر اهمیت پشتکار، جهاد مستمر و تلاش شبانهروزی برای تعالی جامعه اسلامی است.
حتی در دوران عدم تصدی مستقیم حکومت، امیرالمؤمنین حضرت علی علیهالسلام با اقداماتی نظیر رسیدگی به چاهها، نخلستانها و حمایت از اقشار نیازمند، روحیه کار و تلاش و روحیه جهادی را زنده نگه میداشتند.
این پشتکار و روحیه جهادی، عاملی اساسی در عبور از یأس، ناامیدی و اضطراب ناشی از شرایط دشوار است؛ راهکاری که توسط مقام معظم رهبری نیز بر پایه تعالیم اسلام توصیه شده است.
راهبرد کلیدی بهکارگیری جوانان
برای فعالسازی ظرفیتهای جامعه، پیشنهاد اصلی بنده بهکارگیری جوانان است و این امر باید با شروع از پایگاههای مذهبی مانند مساجد صورت پذیرد.
آقایان امنا و پیشکسوتان مساجد میتوانند با شناسایی و جذب جوانان و نوجوانان محلی، ظرفیتهای بالقوه آنان را شکوفا سازند و این الگو، یادآور دوران آغازین انقلاب اسلامی است که مساجد، کانون فعالیتهای جهادی و اجتماعی جوانان انقلابی بودند.
بهخاطر دارم که صبح جمعه هر هفته اتوبوسی روبهروی مسجد میآمد و این جماعت را میبردند و کسی که بضاعت مالی برای استخدام کارگر نداشت، این نوجوانان و جوانان مسجد از صبح تا غروب زمین کشاورز را درو میکردند، بدون اینکه صاحب زمین را ببینیم.
این حرکتهای جهادی از دهه ۶۰ و حتی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی وجود داشت، نمونه آن حرکتهایی است که مقام معظم رهبری انجام دادهاند.
بنابراین پیشنهاد روشن است که نوجوانان و جوانان در این امر بهکارگیری شوند، نخست برای نوجوانان تبیین شود، دوم وقتی به سن جوانی رسیدند از ظرفیت جوانان برای حضور در میدان استفاده شود، حال این میدانها مختلف است و جوانان ما هم بسیار توانمند هستند، تونمندهای متنوع.
ازسویی طرح مسئله برای نوجوانان و جوانان و سپس بهکارگیری آنان در این میدانها، رویکردی روشن است.
تنوع توانمندیهای جوانان و ضرورت حمایت
آنا: اهمیت «پیگیری تا سرانگشتها» در اجرای دستورات و تصمیمات ازسوی رهبری مورد اشاره قرار گرفته است. با توجه به این چالش مدیریتی، راهکارهای عملی برای تقویت روحیه پیگیری و مسئولیتپذیری در مدیران و کارمندان دولت، با الهام از اصول اسلامی و سیره ائمه معصومین (ع) چیست؟
پناهیان: مراکز مذهبی ابتدا کار را آغاز کنند، به این ترتیب سایر مجموعهها الگو خواهند گرفت، شهر به شهر، هیئتها، مساجد، پایگاههای مقاومت، کانونها، کتابخانهها، هر مجمع و تشکل و هر سازمان مردمنهاد (سمن) یا NGO مذهبی و فرهنگی از ظرفیت جوانان برای تولید و کار و احیای تلاش استفاده کند.
مشاهدات میدانی در شهرهای مختلف نشاندهنده موفقیتهای چشمگیر جوانان در این عرصهها، به شرط دریافت حمایتی هرچند اندک از سوی مجموعهها، نهادها و ارگانهای ذیربط و مهمتر از همه، ایجاد نکردن مانع بر سر راه تلاش و ابتکار آنان است.
مراکز مذهبی ابتدا کار را آغاز کنند، به این ترتیب سایر مجموعهها الگو خواهند گرفت، شهر به شهر، هیئتها، مساجد، پایگاههای مقاومت، کانونها، کتابخانهها، هر مجمع و تشکل و هر سازمان مردمنهاد (سمن) یا NGO مذهبی و فرهنگی از ظرفیت جوانان برای تولید و کار و احیای تلاش استفاده کند
ویژگیهای جوانان مؤمن نقشآفرین در آخرالزمان در آیه 54 سوره مائده آماده است: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ۚ ذَٰلِكَ فَضْلُاللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ» (ای اهل ایمان! هر کس از شما از دینش برگردد [زیانی به خدا نمیرساند] خدا به زودی گروهی را میآورد که آنان را دوست دارد و آنان هم خدا را دوست دارند؛ در برابر مؤمنانْ فروتناند، و در برابر کافران سرسخت و قدرتمندند، همواره در راه خدا جهاد میکنند و از سرزنش هیچ سرزنشکنندهای نمیترسند. این فضل خداست که به هرکس بخواهد می دهد و خدا بسیار عطاکننده و داناست.)
جوانان مؤمن کسانی هستند که خداوند آنان را دوست دارد و آنان نیز خدا را دوست دارند. این جوانان، دارای ویژگیهای برجستهای چون تواضع در برابر مؤمنان (أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ)، سرسختی در برابر کفار (وَأَعِزَّةٍ عَلَى الْکَافِرِینَ)، و جهاد مستمر در راه خدا (یُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِاللَّهِ) هستند. این خصوصیات، آنان را به خدمتگزاران مردم و میهن اسلامی تبدیل میکند و در جهت تقویت حاکمیت و نظام اسلامی و میهن اسلامی تلاش میکنند.
(یُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِاللَّه)، سَبِیلِ یعنی حوزه مالکیت و مدیریت دینی، نظام اسلامی و انقلاب اسلامی.
پیامبر اکرم صلیالله علیه و آله و سلم فرمودند: «اینان ابنا و جوانان فارس هستند» که نشاندهنده آمادگی و شجاعت آنان در صحنههای مختلف است.
البته در شهرهای مختلف اتفاقات بسیار خوبی رخ داده؛ بهعنوان مثال در حوزههای کشاورزی و آبخیزداری، حوزه بهزیستی، حوزه دفاعی، همچنین حوزههای علمی و دانشی (دانش دینی، دانش طبیعی و ...) که وقتی جوانان تبدیل به جریان شدند و ارگان یا جریانی به این جوانان کمک کرد و اگر مانعی در برابر جوانان قرار ندهیم، به جلو حرکت میکنند و باید در این حوزه کار با جوانان کلید بخورد.
حمایت از تولید داخلی و حفظ انگیزه تولیدکنندگان
آنا: احیای واحدهای تولیدی و تأمین بهموقع کالاهای اساسی از توصیههای محوری رهبری است. با در نظر گرفتن چالشهای اقتصادی کنونی، چگونه میتوان با بهرهگیری از ظرفیتهای داخلی و روحیه جهادی، این توصیهها را درراستای تحقق اقتصاد مقاومتی عملیاتی کرد؟
پناهیان: هر فردی وارد میدان تولید میشود قطعاً باانگیزه وارد این کار شده و شما فردی را مشاهده نمیکنید که بدون انگیزه وارد تولید شود.
بنابراین انگیزه تولیدگران، سرمایه ارزشمندی است که مسئولان باید از آن حفاظت کنند و این مهم (انگیزه) سرد نشود، البته مسئولان برای حفظ انگیزه راهکار لازم را میدانند.
حمایت و حفاظت از تولید از طریق چابکسازی فرآیندها، تسهیل صدور مجوزها و جلوگیری از واردات کالاهای مشابه داخلی محقق میشود.
مسئولان میدانند که تولیدگر چه زمانی پرانرژی است و چه زمانی کمانگیزه؟ بنابراین تولیدگر نیازمند تقویت است تا مانعی سر راه این تولیدگر تراشیده نشود.
واقعاً در برخی دستگاههایی هستند کسانی که خستهاند، امام محمد باقر علیه السلام فرمودند: «ایاک و الکسل و الضجر، فانهما مفتاح کل شر... من کسل لم یود حقاً و من ضجر لم یصبر علیحق» (از تنبلی و بیحوصلگی بپرهیز، چراکه این دو کلید هر بدی هستند و کسی که تنبل باشد حقی را ادا نمیکند و کسی که بیحوصله باشد، بر حق شکیبایی نورزد.)
برخی علاقه عجیبی به میز و صندلی دارند و تمایل ندارند مسئله و موانع تولید را پیگیری کرده و حل کنند و آن را به جان بخرند! مسئولان باید از حوزههای کمزحمت بهکارگیری کنند، یعنی جوانان باروحیه را پیدا کرده و کار به آنان بسپارند، یعنی جوان مومن، باروحیه، پرتلاش و سرزنده تا دنبال کار تولیدگر بدوند و تولید را تقویت کنند.
بنابراین وقتی تولیدگر مشاهده کند که کسی موانع تولید را برطرف میکند، قطعاً در این مبارزه تقویت خواهد شد و کار را پیش میبرد و ظرفیتهای داخلی اینگونه به منصه ظهور میرسد.
آنا: مقام معظم رهبری بر ضرورت «قطع کامل روابط بازرگانی و سیاسی» کشورهای اسلامی با رژیم صهیونیستی تأکید کردهاند. با توجه به آموزههای دینی و مبانی فقهی، این رویکرد انزوایی چه جایگاهی دارد و از منظر شریعت، وظیفه دولتهای اسلامی در قبال ظلم آشکار رژیم فاسد و جعلی صهیونیستی به ملت مظلوم فلسطین چیست؟
پناهیان: رویکرد اسلام در قبال یاری رساندن به ظالم و لزوم قطع رابطه با رژیم صهیونیستی و آمریکا کاملاً مشخص و روشن است، بهطوری که امام رضا علیهالسلتم فرمودند: «مَنْ أَعَانَ ظَالِمًا فَهُوَ ظَالِمٌ» (هرکس به ظالمی یاری رساند، خود ظالم است)، هرگونه کمک به ظالم از جمله فراهم کردن اسباب ظلم به رژیم صهیونیستی و آمریکا، فرد را در حکم ظالم قرار میدهد و این فرد خود آمریکا و رژیم صهیونیستی است و در قبامت با آمریکاییها و صهیونیستها محشور میشود.
از این رو، اینکه مقام معظم رهبری فرمودند قطع کامل روابط بازرگانی و سیاسی با رژیم صهیونیستی برای تمامی کشورهای اسلامی ضروری است تا شریان حیاتی آن قطع شده و از تقویت ظلم و تعرض به مظلومان جلوگیری شود، به این خاطر است که مادامی که روابط کشورهای اسلامی به تقویت ظلم کمک میکنند خود ظالم هستند.
تقویت رژیم جعلی صهیونیستی موجب میشود تا ظلم بیشتری به غزه و فلسطین وارد شود، البته صهیونیستهای پلید و فاسد سراغ برخی کشورهای اسلامی هم خواهند رفت؛ مانند عربستان، سوریه (که تحت اشغال آمریکا و رژیم صهیونیستی است)، عراق و ... بنابراین باید از نیروی دشمن کاست نه اینکه بر نیروی دشمن اضافه کرد.
ضمن اینکه وقتی مردم کشورهای اسلامی مشاهده میکنند که سرانشان در برابر رژیم صهیونیستی و آمریکا، بزدل، ضعیف و منفعل هستند و کشورشان را پایگاه نظامی دشمن قلمداد میکنند سرخورده، ناامید و مأیوس میشوند و در خودشان نمیبینند که حرکتی انجام دهند و نظامات معین ظلم را سرنگون کنند.
بنابراین باید از حاکمان شروع کرد و ارتباط بازرگانی و سیاسی کشورها با رژیم صهیونیستی باید قطع شود و این شریان پشتیبانی و حیات رژیم صهیونیستی از این ارتباط قطع شود، اینگونه دشمن ضعیف خواهد شد، ظلم کمتری به مظلومان خواهد شد و قدرت به امت اسلام بازخواهد گشت و امت اسلام قطعاً تصمیمات درستی خواهد گرفت و حاکمان عادلی را بهکارگیری خواهد کرد
آیه شریفه «لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا» (خداوند هرگز برای کافران بر مؤمنان راه تسلطی قرار نداده است) است و براساس این آیه کافر بههیچ عنوان نباید بر هیچ امری از مسلمین سیطره داشته باشد و اینکه کافر بر نفت، هستهای، منابع قدرت، خاک، مناصب اقتصادی و تجاری دسترسی دارد (مانند FATF) یا معاهدات منعقد شده میان آمریکا و رژیم صهیونیستی با کشورهای اسلامی که عمده آن اقتصادی است و منابع کشورهای اسلامی از سوی دشمن به تاراج میرود این همان «مَنْ أَعَانَ ظَالِمًا فَهُوَ ظَالِمٌ» است و موجب تقویت جبهه دشمن و کافر میشود.
قطعاً چنین دولتهایی با رژیم صهیونیستی محشور خواهند شد، البته مورد نفرت ملت و جهانیان هم هستند.
انتهای پیام/