پیشران‌های اثرگذار بر آینده پژوهش علوم انسانی ایران
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری آنا، توان و ظرفیت تولید برون‌داد‌های علمی هر کشور، یکی از ملاک‌های ارزیابی میزان توسعه پایدار و بالندگی آن کشور در حال و آینده محسوب می‌شود؛ تا جایی که مسیر تحول نظام علمی یک کشور، نشان‌دهنده میزان حضور یا انزوای آن کشور در عرصه‌های علمی بین‌المللی می‌باشد.
مراکز علمی و دانشگاهی و نظام‌های آموزش عالی به عنوان اصلی‌ترین عوامل پویایی و توسعه کشورها، به شمار می‌روند. نظام‌های آموزش عالی به عنوان موتور محرک توسعه شناخته شده است. در قرن کنونی یکی از اهداف راهبردی کشورها، رشد و توسعه آموزش عالی است.
{$sepehr_key_5125}
پژوهشگران در مقاله‌ای با عنوان «پیشران‌های اثرگذار بر آینده پژوهش علوم انسانی ایران» به این موضوع پرداخته‌اند که یکی از حوزه‌هایی که می‌تواند در پیشرفت و توسعه کشور تأثیرگذار باشد حوزه علوم انسانی است. علوم‌انسانی به عنوان زیربنا، بستر و زمینه‌سازِ توسعه ملی و بومی از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است، زیرا که مسئله‌یابی، کشف و تبیین مسائل و استنباط راهبرد و تعیین مسیر راهبردی کلان هر نظام سیاسی، یکی از مهمترین وظیفه‌های علوم انسانی است.
* علوم انسانی برای توسعه و پیشرفت علمی کشور
این پژوهش مطرح می‌کند که با توجه به اهمیت علوم انسانی برای توسعه و پیشرفت علمی و وضعیت و جایگاه نامطلوب آن در کشور، ارزیابی وضعیت آن، پیش‌بینی چالش‌ها و محدودیت‌های پیشروی آن و ترسیم آینده به منظور ارتقای جایگاه آن برای پیشبرد اهداف علمی کشور و امکان برنامه‌ریزی و سیاستگذاری برای دفع چالش‌های این حوزه ضروری است.
آینده‌پژوهی منعکس می‌کند که چگونه از دل تغییرات، تغییر نکردن امروز، واقعیت فردا متولد می‌شود.
در این پژوهش آمده است که آینده پژوهی، مطالعات در حوزه برنامه‌ریزی برای آینده را، به علمی مدون با اصول مبانی و روش‌های دقیق تبدیل نموده است. آینده‌پژوهی منعکس می‌کند که چگونه از دل تغییرات، تغییر نکردن امروز، واقعیت فردا متولد می‌شود.
نکته قابل ذکر در این پژوهش این است که آینده‌پژوهی ابزاری است برای حساس ساختن مدیران درباره موضوعات خارج ز موضوع موردبررسی و در حال پیدایش، پیش از آنکه مغلوب آن حوادث شوند. درواقع این ابزار مدیران و تصمیم‌گیران را قادر می‌سازد که مسائل مختلف را شناسایی و برنامه‌های راهبردی را برای رویارویی با آن آماده سازند.
ده عامل کلیدی و نهایی شده در این پژوهش در قالب پنج نیروی پیشران مبتنی بر اجماع خبرگان نهایی گردید و به شرح شکل زیر نمایش داده شده است. اگرچه نقش و تأثیر این پنج نیروی پیشران، در شکل‌دهی به آینده برون داده‌های علمی ایران در حوزه علوم انسانی، لزوماً به یک اندازه نیست.
به زعم این پژوهش آینده‌پژوهی مستقیماً در خدمت مدیریت و برنامه‌ریزی راهبردی قرار می‌گیرد و می‌تواند نقش تعیین‌کنند‌ه‌ای در تصمیم‌سازی و سیاستگذاری ایفا کند. با توجه به اینکه در محیطی پیچیده زندگی می‌کنیم، با افزایش دینامیک و پویایی محیط، متغیر‌های محیطی افزایش می‌یابد و برای بررسی آنها و سازگارشدن با تغییرات محیط، آینده‌پژوهی یک ضرورت محسوب می‌شود.
* وضعیت علوم انسانی در کشور از منظر علمی و پژوهشی
به طور کلی در این پژوهش به این نکته اشاره شده است که وضعیت علوم انسانی در کشور از منظر علمی و پژوهشی، دارای جایگاهی ویژه در حوزه سیاستگذاری و توسعه است و درک وضعیت مطلوب آن در فرایند توسعه با توجه به ظرفیت‌های بومی، شناخت آسیب‌ها و چالش‌های موجود، شناسایی گزینه‌های بدیل پیشرو و ارتقای سهم دانش‌های مرتبط در برنامه‌های توسعه، می‌تواند نقش مهمی در مسیر توسعه پایدار کشور ایفا نماید.
{$sepehr_key_5126}
در این پژوهش آمده است که یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار در آینده برون‌داد‌های علمی ایران ساختار سیاستگذاری و جهت‌دهی به پژوهش‌ها است، یافته‌های بر گرایش به بازنگری در ساختار آموزش و پژوهش در حوزه‌های علوم انسانی و اجتماعی تأکید می‌کند.
{$sepehr_key_5127}
به گفته این پژوهش با توجه به اهمیت انکارناپذیر رشته آینده‌پژوهی که تجلی آن در قوانین و اسناد بالادستی ازجمله سند چشم‌انداز و برنامه‌های توسعه‌ای کشور مشهود است و بیانگر اهمیت پژوهش‌ها و پروژه‌های آینده‌پژوهی می‌باشد، این پژوهش با ارائه تصویر جامعی از پژوهش‌های ایران در حوزه علوم انسانی به دنبال کلان‌نگری مطالعات انجام شده در این حوزه‌ها است.
در جمع‌بندی نهایی پژوهش حاضر پیشنهاد‌های کاربردی زیر آمده است:
- فراهم‌سازی الزامات و شرایط محیطی و علمی، با بین‌المللی و تجاری‌سازی دانش، برای تحقق راهبرد‌های متناسب دانشگاه با محیط
- حمایت از پژوهشگران برای شرکت در کنفرانس‌های سالیانه انجمن‌های علمی به منظور افزایش تعاملات و شبکه‌سازی بین‌المللی
- ایجاد بستر‌های مناسب برای پژوهشگران جهت استفاده از فرصت‌های مطالعاتی
- کمک به توانمندسازی نشریات برای حضور در عرصه‌های بین‌المللی و نمایه‌سازی در پایگاه‌های معتبر
این پژوهش به کوشش فاطمه علی‌‌نژاد چمازکتی و سعیده میرحق‌جو لنگرودی (مربی گروه علم‌سنجی علوم اسلامی و انسانی، مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام در شیراز) انجام شده است.
انتهای پیام/