۱۳ رژیم  غذایی غیرمعمول از دوران باستان/ از رژیم هوا تا فستینگ

به گزارش آنا-زهرا اردشیری: از قدیم الایام ، انسان‌ها به دنبال روش‌هایی برای کاهش وزن و حفظ سلامتی بوده‌اند، اما برخی از این روش‌ها به طرز شگفت‌انگیزی عجیب و حتی خطرناک بوده‌اند. در طول تاریخ، رژیم‌های غذایی متنوعی معرفی شده‌اند که اغلب نه تنها بی‌فایده، بلکه آسیب‌رسان به سلامت بدن بودند. این رژیم‌ها، از رژیم‌های تک‌غذایی گرفته تا روزه‌داری‌های طولانی‌مدت و داروهای سمی، همه و همه بر پایه باورهای نادرست و بدون پشتوانه علمی شکل گرفته‌اند. در این مقاله، نگاهی خواهیم داشت به برخی از عجیب‌ترین رژیم‌های لاغری که در طول تاریخ معرفی شده‌اند.

رژیم «تک‌غذایی» در دوران باستان

در دوران باستان، بسیاری از افراد رژیم‌های غذایی خاصی داشتند که شامل خوردن تنها یک نوع غذا بود. به عنوان مثال، برخی از رومی‌ها معتقد بودند که مصرف تنها غلات می‌تواند باعث کاهش وزن و سلامت بدن شود. این رژیم‌های یک‌جانبه باعث کمبود مواد مغذی و مشکلات گوارشی می‌شدند.

 رژیم «روزه‌داری» طولانی در قرون وسطی

در قرون وسطی، برخی از مردم به‌ویژه در جوامع مذهبی، به‌منظور پاکسازی بدن یا به عنوان نوعی فداکاری مذهبی، روزه‌های طولانی‌مدت می‌گرفتند. این روزه‌ها ممکن بود به مدت هفته‌ها یا حتی ماه‌ها ادامه یابد و تنها شامل آب و گاهی سوپ‌های ساده می‌شد. چنین رژیم‌هایی نه تنها به کاهش وزن منجر نمی‌شدند، بلکه می‌توانستند باعث سوءتغذیه و مشکلات جدی سلامت شوند.

رژیم «آرسنیک» در قرن نوزدهم

در قرن نوزدهم، برخی از رژیم‌های لاغری شامل استفاده از آرسنیک (یک ماده سمی) بودند. پزشکان آن زمان معتقد بودند که این ماده می‌تواند به کاهش وزن کمک کند. در واقع، آرسنیک به طور مستقیم به بدن آسیب می‌زد و می‌توانست منجر به مسمومیت و مرگ شود، اما به دلیل کاهش وزن سریع، در برخی جوامع محبوب شد.

رژیم‌های دارویی قرن نوزدهم؛ از«سلولولیت» تا داروهای سمی

در دهه‌های ۱۸۰۰ و ۱۹۰۰، داروهای عجیب و غریبی برای کاهش وزن در بازار عرضه می‌شدند که اغلب شامل مواد شیمیایی خطرناک و حتی سمی بودند. یکی از این داروها که به طور گسترده استفاده می‌شد، ترکیب "سلولولیت" بود که به عنوان دارویی برای کاهش وزن معرفی شده بود، اما در واقع نه تنها بی‌اثر بود، بلکه می‌توانست باعث آسیب به کبد و کلیه‌ها شود.

 رژیم «گریپ‌فروت» در دهه ۱۹۳۰

در دهه ۱۹۳۰، رژیم گریپ‌فروت به طور گسترده‌ای در ایالات متحده محبوب شد. طبق این رژیم، افراد باید روزانه یک گریپ‌فروت به همراه وعده‌های غذایی خود مصرف می‌کردند. گفته می‌شد که این میوه می‌تواند به سرعت چربی بدن را بسوزاند، اما در واقع این رژیم به دلیل عدم تنوع غذایی و کمبود مواد مغذی می‌توانست منجر به کاهش انرژی و کمبود ویتامین‌ها شود.

 رژیم هورمونی  «دکتر جو » در دهه ۱۹۴۰

در دهه ۱۹۴۰، دکتر "جو" یک رژیم لاغری معرفی کرد که شامل مصرف هورمون‌های انسانی به عنوان بخش اصلی آن بود. این هورمون‌ها به عنوان دارویی برای کاهش وزن سریع تجویز می‌شدند، اما استفاده از هورمون‌ها نه تنها خطرناک بود بلکه می‌توانست باعث مشکلات هورمونی و اختلالات جدی در بدن شود.

رژیم «خود گرسنگی »در دهه ۱۹۲۰

در دهه ۱۹۲۰، رژیم‌های "خود گرسنگی" یا رژیم‌هایی که افراد را به گرسنگی طولانی‌مدت تشویق می‌کردند، در میان مردم محبوب شدند. افراد این رژیم‌ها را با هدف کاهش وزن سریع و بدون احساس گرسنگی دنبال می‌کردند. این روش‌ها باعث کاهش وزن موقت می‌شدند، اما به دلیل سوءتغذیه، اغلب به سلامت بدن آسیب می‌زدند.

رژیم «سیاه‌دانه» در قرن بیستم

در برخی از کشورهای آسیایی و خاورمیانه، رژیم‌های لاغری با استفاده از سیاه‌دانه یا دیگر دانه‌های گیاهی رایج بود. این رژیم‌ها ادعا می‌کردند که می‌توانند به کاهش وزن کمک کنند، اما مصرف بیش از حد این دانه‌ها می‌تواند به مشکلات گوارشی و مسمومیت‌های خفیف منجر شود.

 رژیم  «چای لاغری» در دهه ۲۰۰۰

در دهه ۲۰۰۰، رژیم‌های چای لاغری که به طور عمده حاوی مواد شیمیایی مسهل و سمی بودند، رواج یافت. این چای‌ها وعده کاهش وزن سریع می‌دادند، اما مصرف آن‌ها باعث مشکلات گوارشی شدید و آسیب به کبد و کلیه‌ها می‌شد. این چای‌ها اغلب به عنوان داروهای کاهش وزن غیرمجاز در نظر گرفته می‌شدند و مصرف آن‌ها خطرات جدی برای سلامت به همراه داشت.

«بالا آوردن عمدی» روشی رایج در صنعت مد

بالا آوردن عمدی غذا از طریق «انگشت انداختن» که به‌عنوان روشی برای کنترل وزن استفاده می‌شد و گاهی امروزه هم بعضی از افراد به ویژه مدل های صنعت مد!  در این اختلال، فرد پس از پرخوری یا مصرف غذای زیاد، برای جلوگیری از جذب کالری‌ها، به بالا آوردن عمدی یا رفتارهایی مانند استفاده از ملین‌ها یا ورزش شدید روی می‌آورد. این روش، اگرچه ممکن است برای برخی راهی سریع برای کاهش وزن به نظر برسد، اما عوارض جدی جسمی و روانی دارد.

«رژیم هواگرایی» یک رژیم غذایی عجیب و غریب

رژیم هواگرایی در سال 2010 توسط مجله گرازیا پیشنهاد شد. در این رژیم گفته می شد همین که وعده غذایی را آماده کنید باعث می شود مغز فریب بخورد و سیر شوید. به عبارت دیگر   غذاها را نه برای خوردن، بلکه فقط برای بو کردن  تهیه کنید. تا زمانی که غذا را روی مرغوب ترین ظروف خود بپزید و عطر آن را استشمام کنید، ظاهراً مغز شما فریب می خورد تا باور کند واقعاً چیزی خورده اید.البته این مجله اولین جایی نبود که چنین رژیم عجیبی را مطرح کرده است. متون آیین هندو نیز آن را پیشنهاد می کند!

رژیم‌های لاغری با استفاده از «آب‌خوری» در دوران قدیم

یکی از رژیم‌های عجیب در تاریخ، رژیم‌های "آب‌خوری" بودند که در آن افراد تنها از آب و مایعات مصرف می‌کردند. این روش در دوران باستان برای کاهش وزن یا به عنوان نوعی تطهیر بدن استفاده می‌شد. در حالی که مصرف مایعات به طور معمول برای بدن مفید است، رژیم‌هایی که تنها به مصرف آب یا مایعات محدود می‌شدند، می‌توانستند به کمبود مواد مغذی و ضعف بدنی منجر شوند.

رژیم‌های امروزی، «کتو» و «فستینگ»

امروزه رژیم‌های کتوژنیک (پایین‌بودن کربوهیدرات و بالا بودن چربی) و روزه‌داری متناوب (پیوسته پرهیز از غذا برای ساعت‌های طولانی) به عنوان روش‌های رایج برای کاهش وزن به شمار می‌آیند. این رژیم‌ها به رغم مزایای بالقوه در کاهش وزن، می‌توانند به مشکلات گوارشی، افزایش خطر بیماری‌های قلبی و اختلالات متابولیک منجر شوند، به‌ویژه اگر به طور نادرست اجرا شوند.

اصول سه‌گانه تغذیه: تعادل، تنوع، تناسب

رژیم‌های عجیب و غریب در طول تاریخ، هرچند ممکن است در زمان خود جذاب و پرطرفدار به نظر می‌رسیدند، اما اغلب با مشکلات جدی برای سلامت بدن همراه بودند. از داروهای سمی تا رژیم‌های تک‌غذایی و روزه‌داری‌های طولانی‌مدت، تمامی این روش‌ها بر اساس باورهای نادرست یا اطلاعات ناقص شکل گرفتند. در نهایت، به جای پیروی از رژیم‌های عجیب و غریب، بهتر است به روش‌های علمی و متعادل توجه کنیم که سلامت بدن را حفظ کرده و به کاهش وزن پایدار کمک می‌کنند. منصوره سادات موجانی متخصص تغذیه ،در گفتگویی با آنا بر اهمیت رعایت سه اصل اساسی در رژیم‌های غذایی تأکید می کند و می‌گوید: «این اصول شامل تعادل، تنوع و تناسب هستند که در هر رژیم غذایی، چه در شرایط سلامتی و چه در شرایط بیماری، باید رعایت شوند.»

وی ادامه می‌دهد:«بحث تعادل در رژیم غذایی به این معناست که باید درصد مناسبی از سه درشت‌مغذی اصلی (کربوهیدرات، چربی و پروتئین) در رژیم غذایی فرد گنجانده شود. به طور معمول، کربوهیدرات‌ها باید بین ۴۵ تا ۶۰ درصد، چربی‌ها بین ۲۰ تا ۳۰ درصد و پروتئین‌ها باید بین ۱۰ تا ۱۵ درصد از کل رژیم غذایی فرد را تشکیل دهند. این تنظیمات معمولاً با صلاحدید متخصص تغذیه و مطابق با نیازهای فردی انجام می‌شود.»

مشکلات ناشی از عدم رعایت تعادل

این متخصص تغذیه می‌گوید:«رژیم‌هایی که امروزه در بین عموم مردم رواج یافته‌اند، گاهی تعادل را نادیده می‌گیرند. برای مثال، افزایش بیش از حد مصرف پروتئین می‌تواند باعث کاهش مصرف چربی و کربوهیدرات‌ها می‌شود که در نتیجه مشکلاتی در متابولیسم بدن ایجاد می‌کند. پروتئین اضافی در بدن می‌تواند به کربوهیدرات تبدیل شده و در صورت مازاد بودن انرژی، به چربی ذخیره شود. حتی اگر مصرف پروتئین در حد نیاز کالری باشد، باز هم ممکن است باعث تولید مواد کتونی و ایجاد اسیدوز متابولیک شود که عوارضی مانند سرگیجه و ریزش مو را به همراه دارد.»

رژیم‌های کتوژنیک و عوارض آن

یکی دیگر از رژیم‌هایی که تعادل را بر هم می‌زند، رژیم‌های کتوژنیک هستند. موجانی می گوید: «در این رژیم‌ها، مصرف چربی‌ها جایگزین کربوهیدرات‌ها می‌شود و در برخی موارد مصرف چربی‌ها تا ۸۰ درصد انرژی دریافتی بدن را تشکیل می‌دهد. در حالی که این رژیم‌ها می‌توانند منجر به کاهش وزن سریع شوند.»

وی ادامه می‌دهد:«کاهش وزن بیشتر به دلیل دفع آب بدن و از دست دادن توده عضلانی است که بازسازی آن بسیار دشوار است. افزون بر این، مصرف بیش از حد چربی‌های ناسالم می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش دهد. برخی مطالعات نیز نشان می‌دهند که رژیم‌های کتوژنیک ممکن است تأثیرات منفی بر بارداری و سلامت جنین داشته باشند.»

رژیم‌های تک‌غذایی، خطرات و محدودیت‌ها

این پزشک متخصص تغذیه با بیان اینکه رژیم‌های تک‌غذایی نیز از دیگر رژیم‌هایی هستند که مشکلات زیادی برای بدن به همراه دارند؛ می‌گوید: «در این نوع رژیم‌ها، فرد تنها یک نوع غذا را برای مدت طولانی مصرف می‌کند که باعث کاهش تنوع غذایی و محدود شدن دسترسی به مواد مغذی ضروری می‌شود.»

وی ادامه می‌دهد:« بدن برای حفظ سلامت نیاز به ۵۰ ماده مغذی مختلف دارد که بسیاری از آنها از طریق تنوع غذایی تأمین می‌شود. با مصرف فقط یک نوع غذا، این تنوع محدود شده و بدن از مواد مغذی ضروری محروم می‌شود که می‌تواند به کمبود ویتامین‌ها و املاح معدنی منجر شود.»

تناسب با شرایط فردی

منصوره سادات موجانی تأکید می‌کند:« در هر رژیم غذایی باید اصل تناسب نیز رعایت شود. این بدان معناست که رژیم باید با شرایط فردی، از جمله سن، جنسیت و وضعیت فیزیولوژیک (مانند بارداری یا بیماری خاص) تطابق داشته باشد. برای داشتن یک رژیم غذایی مناسب، باید این سه اصل اساسی یعنی تعادل، تنوع و تناسب را رعایت کرد تا از مشکلات جسمی و متابولیکی جلوگیری شده و کاهش وزن به شکلی سالم و پایدار انجام شود.»