هوش مصنوعی در ویترین!/ خاستگاه سند ملی هوش مصنوعی شورای عالی انقلاب فرهنگی نیست

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، سید هادی صادقی مدیر گروه آموزش و هوش مصنوعی سازمان سمت (سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی) درباره سند ملی هوش مصنوعی که توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی تهیه و ابلاغ شد گفت: با توجه به اینکه این شورا سند را تهیه کرده است اصلا باید ببنیم خاستگاه اصلی سند ملی هوش مصنوعی کجاست؟ آیا وظیفه شورای عالی انقلاب فرهنگی تهیه این سند ملی فناورانه است؟ چراکه به نظر من جایی که سند تدوین شده اشتباه است و همین جایگاه نادرست باعث ایجاد چالش‌های زیادی شده است. زیرا وقتی افراد غیرکارشناس سندی بنویسند با تدوین نادرست دردسرهایی ایجاد می‌کنند. در حال حاضر ما یکسری نهادهای حاکمتی در حوزه فناوری داریم که می‌توانند در این زمینه تعیین کننده باشند و تصمیم گیری کنند.

صادقی ادامه داد: از طرف دیگر جنس این سند از نوع فناوری است و موضوعی است که به صورت سیسنوسی در حال رشد، توسعه و پیشرفت است و در مقیاس جهان شمول و فرا ملی قرار می‌گیرد از این رو ما باید خیلی زودتر به فکر تدوین این سند می‌افتادیم نه فقط اینکه چون الان سیستم به موضوع هوش مصنوعی حساس شده تازه شروع به جریان سازی و تدوین سند کنیم آن هم سندی که با ایرادات زیاد نه تنها این راه را هموار نکرده بلکه باعث به وجود آمدن یکسری تعارض منافع در دستگاه‌ها شده است.

تدوین سند باید در قالب نهادهای حاکمیتی انجام می‌شد

وی در ادامه با اشاره به اینکه داشتن سند خوب است اما کافی نیست ادامه داد: نقطه قوت وجود داشتن این سند در کشور است. اما باید پیش از تهیه اسناد کشورهای دیگر بررسی می‌شد و با در نظر گرفتن رویکردهای متعدد تنظیم می‌شد که مبنا و محور در این سند چیست و آیا هدف محوراست یا بر مبنای استراتژی است. چون هیچ چیز در آن شفاف نیست چالش‌های زیادی ایجاد کرده و سیستم را حساس کرده است. همچنین اگر به تاریخ ابلاغ سند توجه کنید می‌بینید که سند عجله‌ای تدوین شده و ای کاش تدوین این سند در فرمت و چارچوبی دیگر و در قالب نهادهای حاکمیتی اتفاق می‌افتاد.

{$sepehr_key_2009}

چشم انداز سند مشخص نیست

سند ملی هوش مصنوعی با این حجم از ابهامات قطعا اجرایی نخواهد بود و صرفا شعارگونه است و در صورت عدم اصلاح و بازنگری مانند دیگر اسنادی که عملیاتی نشدند در گوشه‌ای خاک می‌خورد

صادقی خاطرنشان کرد: چشم اندار این سند روشن نیست استاندارها و مخاطبان سند مشخص نیست و به دنبال آن وظیفه هر سازمان و نهادی معلوم نیست. همچنین اصلا معلوم نیست این سند برای کدام موضوع «بر»،«با» یا «برای» هوش‌مصنوعی طراحی شده و با این حجم از ابهامات قطعا این سند اجرایی نخواهد بود و صرفا شعارگونه است و در صورت عدم اصلاح و بازنگری مانند دیگر اسنادی که عملیاتی نشدند در گوشه‌ای خاک می‌خورد.

وی گفت: ما باید قبل از اینکه موضوعی تا این حد فراگیر شود به فکر تنظیم سند و برنامه ریزی باشیم. متاسفانه وقتی موضوعی اینقدر فراگیر می‌شود ما تازه به این فکر می‌فتیم که اقدامی کنیم. از سوی دیگر نکته دیگری که در این سند به چشم می ‌خورد این است که روی تعاملات بین المللی تاکید شده در صورتی که با فیلترینگ‌های گسترده موجود در کشور این اتفاق شدنی نیست این‌ها مسائلی است که با آن درگیر هستیم و چالش است.

داده‌ها به عنوان مهمترین رکن هوش مصنوعی در این سند جایی ندارند

صادقی افزود: موضوع بعدی که در این سند به چشم می‌خورد این است که یکسری استاندارد کمی و عدد و رقم  در این سند آمده به طوری که معلوم نیست بر چه مبنایی است و فاقد استاندارد است، اولویت‌ها مشکل دارد. همچنین مهمترین رکن هوش مصنوعی داده است که جایگاهی در این سند ندارد در نهایت جدول گذاشته شده فاقد استاندارد است. تا زمانی که استاندارد و قالب نداریم باعث فساد می‌شود.

وی ادامه داد: ما در این زمینه نسبت به کشورهای حاشیه خلیج فارس خیلی عقب هستیم و دیر حرکت کردیم چون جنس هوش مصنوعی پر از شتاب است و چه برسد به این که بعد از دو یا سه سال با سندی ناقص وارد شدیم که این موضوع این اصلا خوب نیست. 

{$sepehr_key_2010}

صادقی بیان کرد: حتی در اجرایی کردن برخی نقاط سند دستگاه‌ها را دچار مشکل کرده است و کارهای هم عرض زیاد شده چون سند بلاتکلیف است. همچنین عدم تقسیم درست وظایف و کارهای هم عرض و جزیره‌ای باعث به‌وجود امدن اتفاقات بدی در دستگاه‌ها شده است و از آنجا الان هوش مصنوعی موضوعی شیک شده همه دوست دارند هوش مصنوعی را در ویترین فعالیت خود داشته باشند. 

ما از حکمرانی در سیستم حاکمیتی هوش مصنوعی غافل شدیم

وی در ادامه افزود: سند باید شفاف باشد و موقعیت شما را مشخص کند و به صورت واضح و کاربردی افق ده ساله بدهد اما حتی در این سند تعریف مشخصی از هوش مصنوعی هم وجود ندارد و آن را با هوشمندسازی اشتباه می‌گیرند. متاسفانه این موضوع را اگر بالا به پایین ببنیم درهم تندیگی‌ها واضح است چون ما از حکمرانی در سیستم حاکمیتی هوش مصنوعی غافل شدیم .

{$sepehr_key_2011}

صادقی اظهار کرد: سند برای اجرایی شدن نیاز به بازنگری دارد و همان طور که مقام معظم رهبری تاکید کردند کارها باید از دولت فاصله بگیرد و حوزه‌های تخصصی کار را پیش ببرند. کار و سند ناقص باعث می‌شود کار هم ناقص پیش برود و درهم تندیگی بیشتر شود. در نهایت ما باید حکمرانی تنظیم گرانه درون سند به کار ببریم تا سند روشنی ارائه شود.