۱۸ شهریور در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۸ شهریور برابر ۸ سپتامبر را ورق می‌زنیم.

***

‌برداشتن دسته پمپ اپیدمی وبا را متوقف کرد

۸ سپتامبر ۱۸۵۴ میلادی برابر با ۱۸ شهریور ۱۲۳۳ خورشیدی، دکتر جان اسنو دسته پمپ آب خیابان برُود لندن را برداشت و به این ترتیب عملاً گسترش بیشتر وبا را متوقف کرد. اسنو در کتاب «درباب نحوه ارتباطات وبا» که در سال ۱۸۴۹ نوشت پیشنهاد کرده بود که وبا یک بیماری مسری است و به‌راحتی ازطریق آب آلوده منتقل می‌شود. در آن‌زمان، نظریه رایج این بود که بیماری‌ها ناشی از هوای بد هستند و ازاین‌رو، ایده او نادیده گرفته شد. اما بعد، در وضعیت اضطراری وبا در لندن در سال ۱۸۵۴، او توانست تلفات مردم وبا را با منبع آبی که در هر مورد استفاده کرده بودند، مرتبط کند. سپس با برداشتن دسته از پمپ آب عمومی که از نظرش مقصر اصلی آلودگی بود، همه‌گیری مرگبار را حل کرد. بررسی‌ها نشان داد که فاضلاب، آب چاه را آلوده کرده است. او را به‌عنوان یکی از پدران همه‌گیرشناسی امروزی می‌شناسند.

ارتباط سیگار و بیماری‌های قلبی

۸ سپتامبر ۱۹۶۱ میلادی برابر با ۱۸ شهریور ۱۳۴۰ خورشیدی، شواهد آماری مربوط به ارتباط سیگار‌کشیدن شدید با بیماری قلبی در ژورنال انجمن پزشکی آمریکا گزارش شد. دکتر دنیل جی ناتان و دکتر دیوید ام. اسپین سه‌هزار مرد را مطالعه کرده بودند. آنها دریافتند که برای افراد سیگاری با مصرف بیش‌از ۴۰ نخ سیگار در روز و  زیر ۵۱ سال، احتمال ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب تقریبا دو برابر است. علاوه بر این، بین افراد مورد مطالعه که بیماری عروق کرونر قلب داشتند، ۵۷ درصد از سیگاری‌های شدید دچار حمله قلبی شدند، در حالی که فقط ۳۱ درصد از سیگاری‌های سبک دچار حمله قلبی شدند.

 مبدع روش تاریخ‌گذاری رادیوکربنی

۸ سپتامبر ۱۹۸۰ میلادی برابر با ۱۸ شهریور ۱۳۵۹ خورشیدی، ویلارد فرانک لیبی، شیمیدان آمریکایی درگذشت. لینی تکنیک تاریخ‌گذاری کربن- 14 معروف‌ به تاریخ‌گذاری رادیوکربنی را توسعه داد تا این روش به ابزار بسیار ارزشمندی برای باستان‌شناسان، انسان‌شناسان و دانشمندان زمین‌شناسی تبدیل شود. برای این پیشرفت، او در سال ۱۹۶۰ مفتخر به دریافت جایزه نوبل شیمی شد. لیبی متخصص در شیمی رادیویی، به‌ویژه شیمی اتم داغ، تکنیک‌های ردیاب، و کار ردیاب ایزوتوپی بود. او همچنین به دلیل کارش با تریتیوم طبیعی و استفاده از آن در هیدرولوژی و ژئوفیزیک در دانشگاه شیکاگو به شهرت رسید. در ۱۸ می ۱۹۵۲، لیبی بر اساس تجزیه و تحلیل رادیو ایزوتوپ‌های موجود در زغال چوب تعیین کرد که سال تولد استون‌هنج ۱۸۴۸پیش‌ازمیلاد است.

اولین ژاپنی برنده نوبل

۸ سپتامبر ۱۹۸۱ میلادی برابر با ۱۸ شهریور ۱۳۶۰ خورشیدی، هیدکی یوکاوا، پزشک و فیزیکدان ژاپنی درگذشت. او جایزه نوبل فیزیک ۱۹۴۹ را به دلیل «پیش‌بینی وجود مزون‌ها بر اساس کار نظری روی نیروهای هسته‌ای» به به‌طور مشترک برنده شد. یوکاوا در مقاله‌اش در سال ۱۹۳۵، در مورد برهمکنش ذرات بنیادی، نظریه میدانی جدیدی از نیروهای هسته‌ای ارائه کرد که وجود مزون ناشناخته قبلی را پیش‌بینی می‌کرد. مزون‌ها ذراتی سنگین‌تر از الکترون‌ها اما سبک‌تر از پروتون‌ها هستند. یک نوع مزون متعاقباً در سال ۱۹۳۷ به‌دست فیزیکدانان آمریکایی در پرتوهای کیهانی کشف شد و این مسئله، او را به توسعه بیشتر نظریه مزون به‌خصوص مزون پی یا پیون تشویق کرد. از سال ۱۹۴۷، او عمدتاً روی نظریه کلی ذرات بنیادی در ارتباط با مفهوم میدان غیر محلی کار کرد. او اولین ژاپنی برنده جایزه نوبل بود.