نسخه شفابخش اجداد!

خبرگزاری علم و فناوری آنا، محمدامین پورحسینقلی: یکی از بستگانم اعتقاد خاصی به حجامت دارد. او معتقد است که این روش درمانی قدیمی، خون‌های آلوده و سموم را از بدن خارج کرده و باعث بهبود سلامتی می‌شود. می‌گوید پدربزرگش هم همیشه حجامت می‌کرد و عمر طولانی داشت. حجامت، ریشه در تمدن‌های باستانی دارد و در بسیاری از فرهنگ‌ها، از جمله طب سنتی اسلامی، و حتی طب قدیم در مغرب زمین جایگاه ویژه‌ای داشته است. اما آیا این روش درمانی واقعا موثر است؟ یا این باور تنها بر اساس سنت و تجربیات شخصی شکل گرفته است؟ چرا هنوز بسیاری به حجامت اعتقاد دارند؟ دلایل مختلفی برای رواج حجامت در گذشته وجود داشت. نخستین دلیل عدم شناخت بیماری‌ها بود. در گذشته مردم به دلیل عدم شناخت کافی از بیماری‌ها و عملکرد بدن، به روش‌های مختلفی از جمله حجامت روی می‌آوردند. آنها دلیل بروز عفونتها، بیماریهای مزمن، کمبود ویتامینها، علل بروز سرطانها و بسیاری عوامل مداخله گر در سلامت را نمی‌دانستند. یک پاسخ دم دستی، انجام حجامت و به اصطلاح خارج کردن سموم از بدن بود. در برخی جوامع نیز حجامت جنبه‌ای مذهبی یا فرهنگی داشته است و به عنوان یک میراث یا سنت حفظ شده است. اثر پلاسیبو یا دارونما یکی دیگر از دلایل باور به حجامت است. بسیاری از افراد پس از انجام حجامت، احساس بهبودی می‌کردند که این احساس ممکن است به دلیل اثر روانی یا پلاسیبو باشد. احتمالا احساس درد و ضعف پس از خروج خون این باور را به فرد القاء می‌کندکه حجامت واقعا یک کار مثبت با بدن او کرده است.

اما آیا به راستی ادعاهای به ظاهر علمی درباره کارکرد حجامت واقعیت دارند؟ یکی از رایج‌ترین ادعاها درباره حجامت، خروج خون کثیف و سموم از بدن است. از نظر علمی این ادعا قابل اثبات نیست. خون یک بافت همبند مایع است و مفهوم "خون کثیف" از نظر علمی تعریف دقیقی ندارد. همچنین سیستم لنفاوی وظیفه پاکسازی بدن از مواد زائد را بر عهده دارد و حجامت نمی‌تواند جایگزین این سیستم شود. مطالعات مختلفی برای بررسی اثر حجامت بر سلامت افراد انجام شده که نتوانستند برای حجامت تاثیر درمانی پیشنهاد کنند. بر اساس یک مطالعه سیستماتیک و جامع که در سال 2020 منتشر شد، به نظر می‌رسد حجامت ممکن است باعث کاهش مختصر برخی دردهای مزمن شود. اما برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها نتیجه موثری به دست نیامده است. برخی معتقدند که حجامت با افزایش جریان خون، باعث بهبود عملکرد اندام‌ها می‌شود. شواهد علمی کافی برای تأیید این ادعا وجود ندارد. همچنین ادعا می‌شود که حجامت با تحریک سیستم ایمنی، به بدن در مبارزه با بیماری‌ها کمک می‌کند. اما مطالعات علمی براساس مقایسه گروه مواجهه (با حجامت) و گروه کنترل (بدون حجامت) نشان می‌دهند که این ادعا نیز فاقد پایه علمی است. حامیان حجامت این روش درمانی را برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها از جمله سردرد، آلرژی، مشکلات پوستی و حتی سرطان موثر می‌دانند که طبیعتا هیچ شواهد علمی قوی برای اثبات این ادعاها نیز وجود ندارد. از سویی حجامت مانند هر روش درمانی دیگر عوارضی نیز دارد. از جمله این عوارض می‌توان به احتمال بروز عفونت در محل ایجاد برش روی پوست، کبودی و درد در محل حجامت و در موارد نادر، احتمال ایجاد لخته خون و آسیب به اعصاب اشاره کرد.

اگرچه حجامت در طول تاریخ به عنوان یک روش درمانی مورد استفاده قرار گرفته است، شواهد علمی کافی برای اثبات اثربخشی آن در درمان بیماری‌ها وجود ندارد. ادعاهایی مانند خروج خون کثیف و سموم از بدن فاقد پایه علمی هستند. علاوه بر این، حجامت همراه با خطراتی مانند عفونت و کبودی است. در ضمن ما امروزه می‌توانیم به جای حجامت، خون خود را به مراکز درمانی و بانک خون اهدا کنیم که این عمل متضمن کمک به سلامتی انسانهای دیگر نیز می‌شود. در نهایت باید به خاطر داشته باشیم که سلامت ما یک موهبت ارزشمند است و نباید با اتکا به باورهای سنتی و بدون مشورت با پزشک، آن را به خطر بیندازیم.