دکتری پیوسته؛ راه نجات علوم پایه از سراشیبی نزول

علی باقرطاهری‌نیا معاون وزیرعلوم و رئیس موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، درباره علت کاهشی بودن داوطلبان رشته های ریاضی در کنکور سراسری اظهار کرد: پذیرش دانشجو یک نظام «عرضه و تقاضا» است.

وی با بیان اینکه، در نظام پذیرش، دانشجو متقاضی تحصیل است و وزارت علوم ظرفیت را عرضه می کند؛ تاکید کرد: اگر، عرضه و تقاضا با یکدیگر همخوانی نداشته باشند مانند تورم، هدررفت منابع را به همراه خواهد داشت؛ بنابراین عرضه و تقاضا در تحصیل هم تابع منطق کلی است. 

{$sepehr_key_1329}

طاهری‌نیا تصریح کرد: بازار کار در رشته های فنی و مهندسی به تنظیم عرضه و تقاضا می پردازد. یعنی ما و متقاضی تحصیل، تابع بازار آینده شغلی داوطلب هستیم و از آنجایی که این بازار شغلی در رشته های دیگر مبهم است، پس آنجا عرضه و تقاضا از تعادل خارج شده یعنی وزارت علوم ظرفیت ایجاد می کند، اما داوطلب قصد ادامه تحصیل در آن رشته را ندارد و از طرفی نمی توانیم ظرفیت را هم حذف کنیم؛ چرا که همه تحصیل برای تامین نیروی بازار نیست و بخشی از آن به معنای تربیت دانشمند و حرکت در لبه مرز دانش است.

معاون وزیرعلوم و رئیس موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی ادامه داد: حمایت های وزارت علوم در دولت سیزدهم برای افزایش انگیزه داوطلبان به سمت رشته های علوم پایه در قالب دکتری پیوسته و پرداخت بورس رخ داده است، دکتری پیوسته به این معناست که اگر در شرایطی که داوطلب ریاضی در مقطع کارشناسی شغل مناسب وجود ندارد او می تواند همان رشته را بصورت پیوسته تا ارشد و دکتری بخواند. 

طاهری‌نیا درباره آمار شرکت کنندگان کنکور ریاضی گفت: برای اولین بار در سال گذشته سهم داوطلبان شرکت کننده در رشته ریاضی به زیر 10 درصد رسید، در صورتی که رشته ریاضی پشتوانه تربیت تکنسین است و بیشترین نیاز جامعه به همین نیروی ماهر است که اگر ورودی مناسب را نداشته باشیم خروجی هم نخواهیم داشت.

معاون وزیر علوم و رئیس موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی بیان کرد: دانش آموختگان برخی از رشته ها، گزینه های متعدد زمینه شغلی ندارند که رشته های علوم پایه مانند فیزیک اغلب از این جنس هستند و اغلب باید در آموزش و پرورش جذب شوند که همین موضوع محدودیت ایجاد می کند.

طاهری نیا اضافه کرد: در سال گذشته تعداد داوطلبان خانم در دانشگاه ها تفاوت پیدا کرد. مثلا، تعداد بانوان 51 درصد جمعیت دانشجویی و آقایان 49 درصد جمعیت دانشجویی کشور بوده است. سهم دانشجویان خانم در رشته های تجربی و انسانی بیشتر و در ریاضی کمتر است؛ چرا که رشته های ریاضی و فیزیک بیشتر از جنس مرد محور هستند.

معاون وزیر علوم و رئیس موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی درباره افزایش سهم ظرفیت داوطلبان علوم انسانی گفت: راه اندازی رشته های علوم انسانی برای آموزش عالی کم هزینه تر است؛ چرا که تاسیس این رشته ها عمدتا نیازمند تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی نیست. همچنین، تقاضا برای تحصیل در رشته های علوم انسانی به علت انعطاف پذیری این رشته ها و بازار کار طیفی و گسترده بیشتر است. مثلا در رشته ریاضی اگر دانشجویی با مدرک لیسانس فیزیک دانش آموخته شود چاره ای جز تدریس در مدارس ندارد، در غیر اینصورت گزینه شغلی دیگر نخواهد داشت. اما در علوم انسانی فردی که در رشته علوم اجتماعی ادامه تحصیل می دهد پس از فارغ التحصیلی اگر دبیر هم نشود می تواند در مشاغل علوم اجتماعی و پژوهشگاه ها و خدمات اجتماعی فعالیت داشته باشد.

طاهری نیا بیان کرد: مشاغل تعریف شده در استخدام های دولتی در رشته های علوم انسانی منعطف تر است؛ بنابراین بیشترین آمار اشتغال پس از رشته های بهداشت شامل علوم انسانی‌ها می‌شود.

معاون وزیر علوم و رئیس موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی با اشاره به تعداد کم داوطلبان رشته های علوم انسانی در مقطع دکتری نسبت به سایر رشته های دیگر اظهار کرد: تعریف مشاغل این موضوع را ایجاد کرده است. در سازمان اداری استخدامی شرح مشاغل وجود دارد تا دریابیم چه کسانی می توانند وارد این شغل ها شوند، اما در مقاطع بالاتر پژوهشگر هستند. یعنی، بازار کار داوطلبان مدرک فیزیک یا علوم اجتماعی برای استخدام در سطح پژوهشگری و شغل است و تابع سازمان امور اداری استخدامی نیست. 

طاهری نیا بیان کرد: شانس و ضریب اشتغال دانش آموختگان دکتری بیشتر است؛ البته نه به این خاطر که دکتری دارند، بلکه فرصت بیشتری کسب کرده‌اند تا به دنبال شغل بگردند.