۲۰ مرداد در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۲۰ مرداد برابر ۱۰ آگوست را ورق می‌زنیم.

***

کشف آسپرین

۱۰ آگوست ۱۸۹۷ میلادی برابر با ۲۰ مرداد ۱۲۷۶ خورشیدی، دکتر فلیکس هافمن با موفقیت شکل شیمیایی خالص و پایدار از اسید استیل سالیسیلیک را به‌وجود آورد. یادداشت‌های آزمایشگاهی دست‌نویس او یا به‌عبارتی گواهی تولد آسپرین پیشنهاد می‌کند: «اسید استیل‌سالیسیلیک ازطریق ویژگی‌های فیزیکی آن مانند طعم ترش بدون هیچ اثر خورنده‌ای نسبت به اسید سالیسیلیک برتری دارد و بنابراین برای کاربرد در این زمینه آزمایش خواهد شد». درحقیقت، هافمن که به‌عنوان شیمی‌دان در شرکت داروسازی بایر آلمان کار می‌کرد در جست‌وجوی یافتن مسکن بهتری برای روماتیسم مزمن پدرش بود که آن را جایگزین استفاده از اسیدسالیسیلیک کند که طعم بدی داشت و باعث ناراحتی معده می‌شد. به این‌ترتیب، او با استیل‌کردن اسیدسالیسیلیک با اسیداستیک، یک مشتق به نام استیل‌سالیسیلیک‌اسید تشکیل داد. آزمایش‌های شرکتی نشان داد که این داروی ایمن و موثر برای تسکین درد و کاهش تب است و می‌تواند به‌عنوان داروی ضد التهاب استفاده شود. از سال ۱۸۹۹ این ماده با نام تجاری آسپرین به بازار عرضه شد.

تاسیس رصدخانه گرینویچ

۱۰ آگوست ۱۶۷۵ میلادی برابر با ۲۰ مرداد ۱۰۵۴ خورشیدی، شاه چارلز دوم، سنگ بنای رصدخانه سلطنتی گرینویچ را گذاشت. بنای این رصدخانه سر کریستوفر رن که استاد نجوم هم بود طراحی کرده بود. ساخت‌و‌ساز یک‌سال بعد به پایان رسید و جان فلمستید به‌عنوان اولین اخترشناس سلطنتی منصوب شد. استفاده‌های اولیه این رصدخانه بسیار کاربردی بود: استفاده از نجوم برای ناوبری و زمان‌سنجی با تعیین موقعیت ستاره‌ها. در سال ۱۷۶۷ رصدخانه شروع به انتشار The Nautical Almanac (سالنمای دریانوردی) کرد که طول جغرافیایی گرینویچ را به‌عنوان مبنایی برای محاسبات زمان تعیین می‌کرد. این امر تا حدی به پذیرش بین‌المللی نصف‌النهار گرینویچ به‌عنوان نصف‌النهار اصلی زمین در سال ۱۸۸۴ منجر شد.

سردترین دما در سطح زمین

11 آگوست ۲۰۱۰ میلادی برابر با ۲۰ مرداد ۱۳۸۹ خورشیدی، دمای سطحی زمین (پایین‌ترین نقطه سطح) در قطب جنوب به عدد بی‌سابقه ۱۳۵.۸- درجه فارنهایت (93.2- درجه سانتیگراد) رسید که سردتر از نقطه انجماد یخ خشک بود. این دما از تجزیه و تحلیل داده‌های ماهواره‌ای سنجش از دور مشخص شد و بعدها در در ۹ دسامبر ۲۰۱۳در نشست سالانه اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا اعلام شد. این دما در نزدیکی یک خط الراس یخی مرتفع بین گنبد یخی آرگوس و گنبد یخی فوجی، دو قله در فلات قطب جنوب‌شرقی پراکنده شده بود. ماه آگوست در نیمکره جنوبی زمستان است. اما رکوردهای رسمی سازمان جهانی هواشناسی مربوط به دمای هوا در چند متری بالای سطح زمین است. کمترین دمای ثبت‌شده مربوط به جولای ۱۹۸۳ است که در ایستگاه تحقیقاتی وستوک، قطب جنوب برابر با ۱۲۸.۶- درجه فارنهایت (89.2- درجه سانتیگراد) باقی مانده بود.

ماژلان دور زهره می‌چرخد

۱۰ آگوست ۱۹۹۰ میلادی برابر با ۲۰ مرداد ۱۳۶۹ خورشیدی، کاوشگر فضایی ماژلان به مدار قطبی برنامه‌ریزی‌شده خود در مدار زهره رسید. همان‌طور‌که سیاره به آرامی زیر این فضاپیما می‌چرخید، ماژلان هر ۳ ساعت و ۱۵ دقیقه یک بار زهره را دور می‌زد و تصاویر راداری از سطح را به‌صورت نوارهایی به عرض حدود ۱۷ تا ۲۸ کیلومتر جمع‌آوری و اطلاعات را به صورت رادیویی به زمین ارسال می‌کرد. این فضاپیمای هزارو۳۵ کیلوگرمی در ۴ می ۱۹۸۹ با شاتل آتلانتیس و طی مأموریت اس‌تی‌اس-۳۰ ارسال شد. ماژلان اولین فضاپیمای سیاره‌ای بود که از با یک شاتل و از مدار زمین پرتاب شد. مأموریت ماژلان همچنین اندازه‌گیری‌های گرانش، جو و سایر اندازه‌گیری‌ها بود. ماموریت این فضاپیما ۵ سال و ۵ ماه و ۹ روز به‌طول انجامید.