بازاندیشی در تعریف «سیاره»!

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا به نقل از اسپیس، به تازگی سه اخترشناس پیشنهاد کردند که تعریف رسمی سیاره گسترش یابد تا اجرام بیشتری که به دورسایر ستارگان می‌چرخند را در برگیرد. در تعریف رسمی سیاره که در سال ۲۰۰۶ توسط اتحادیه بین‌المللی نجوم یا IAU تدوین شد، این تفاوت در نظر گرفته نشده است. اگر تعریف جدید ارائه شده از سوی این اخترشناسان تایید شود، هزاران جرم آسمانی در سراسرکیهان می‌توانند رسماً به عنوان سیاره‌ درنظر گرفته شوند.

{$sepehr_key_601}

طبق تعریف فعلی IAU، جرمی سیاره است که به دور ستاره‌ میزبانش بچرخد، اطراف مدار خود را از اجرام دیگر پاکسازی کند، جرم کافی داشته باشد که گرانش آن را به شکل تقریبا گرد درآورد. به گفته گروهی به سرپرستی ژان لوک مارگوت، ستاره‌شناس دانشگاه کالیفرنیا، شرط سوم این تعریف مبهم است، زیرا میزان گرد بودن اجرام آسمانی را مشخص نمی‌کند.

برت گلادمن، استاد نجوم در دانشگاه بریتیش کلمبیا و از نویسندگان این مقاله، گفت: زمین کاملاً گرد نیست، بنابراین یک جرم برای آنکه به عنوان سیاره درنظرگرفته شود چقدر باید گرد باشد؟ اگر به جرمی نگاه کنید که به دور ستاره دیگری می چرخد، با فناوری فعلی، نمی‌توانیم شکل آن را به طور دقیق مشخص کنیم.

{$sepehr_key_602}

محققان همچنین می‌گویند بخش‌هایی از تعریف کنونی بسیار خاص است، مانند تعریفی که لازم است سیارات باید به دور خورشید بچرخند، در این صورت هزاران جرم که به دور ستاره‌های دیگر می‌چرخند معیارهای سیاره نامیده شدن را ندارند.
مارگوت می‌گوید: اکنون هزاران سیاره را می‌شناسیم که به دور ستاره‌های دیگر می‌چرخند، اما تعریف IAU فقط برای سیاره‌های  منظومه شمسی ما اعمال شده و  این یک نقص بزرگ است. ما تعریف جدیدی ارائه می‌کنیم که می‌تواند برای اجرام آسمانی که به دور هر ستاره‌ای، مانند بقایای ستاره یا کوتوله‌های قهوه‌ای می چرخند، اعمال شود.

مارگوت و همکارانش در مقاله ‌اخیر، تعیین وضعیت سیاره بودن یک جرم آسمانی را بر اساس جرم آن پیشنهاد کردند. طبق تعریف پیشنهادی، اگر جرم آسمانی در بازه خاصی قرار گیرد، می‌توان آن را سیاره نامید. به عنوان مثال، جرم آن باید از 13 مشتری کمتر باشد، چرا که پس از آن همجوشی هسته‌ای آغاز شده و جسم دیگر یک سیاره نیست، بلکه یک زیر ستاره به نام کوتوله قهوه‌ای است .

گلادمن می‌گوید: داشتن تعاریفی که به آسان‌ترین کمیت قابل اندازه‌گیری (جرم) وابسته باشد، استدلال‌های مربوط به اینکه آیا جرمی خاص شامل معیارها می‌شود یا نه را کنار می‌گذارد.

{$sepehr_key_603}

پلوتون که در سال 2006 در تصمیمی بسیار بحث‌برانگیز توسط IAU به یک سیاره کوتوله تنزل یافت، سبک‌تر از کمترین حد پیشنهادی در تعریف جدید است و بنابراین همچنان یک سیاره کوتوله باقی می‌ماند .

علاوه بر این، مارگو و تیمش استدلال می‌کنند که تعریف فعلی IAU که سیارات را ملزم به داشتن شکل‌های «تقریباً گرد» می‌کند، چندان دقیق نیست، زیرا اشکال بسیاری از اجرام دور را نمی‌توان با قطعیت تعیین کرد. محققان در مقاله جدید نوشتند که استفاده از کمیت‌های مبتنی بر جرم، می‌تواند جایگزین نسخه مبهم و غیرعملی در مورد گرد بودن شود.

اتحادیه بین‌المللی نجوم تاکنون هیچ اطلاعیه‌ای در مورد تغییرات احتمالی در تعریف رسمی خود از سیاره نداده است. مارگوت قرار است ماه آینده تعریف پیشنهادی را در مجمع عمومی اتحادیه بین‌المللی نجوم در کیپ تاون آفریقای جنوبی ارائه کند. تصمیمات اتحادیه بین‌المللی نجوم معمولا توسط اعضای آن در طی جلسات مجمع عمومی به رأی گذاشته می‌شود.